De donkere kantjes van de 'eerlijke handel'

Jantje · 12 september 2006, 12:58

MAX HAVELAAR MET DE VINGER GEWEZEN

De donkere kantjes van de 'eerlijke handel'

12 september 2006

De Franse econoom Christian Jacquiau heeft een onderzoek gevoerd naar de gebruiken in de fair-tradebusiness. Daaruit blijkt dat eerlijke handelaren minder deugdzaam zijn dan men zou geloven. Nog het meest onder vuur ligt de grootste onder hen: Max Havelaar.

Het recente succes van de eerlijke handel (zie kader: Eerlijke handel in cijfers ) heeft de Franse econoom Christian Jacquiau ertoe gebracht om een kritische blik te werpen op het doen en laten van de fair-trademerken. Hij beschrijft zijn drie jaar durende onderzoek in het boek Les coulisses du commerce équitable , waarin hij een aantal slogans uit de eerlijke handel in een breder perspectief plaatst.

"Volgens Max Havelaar - de organisatie die een keurmerk verleent aan 'eerlijk geproduceerde koffie en bananen' - slagen de kleine producenten er dankzij de eerlijke handel in om 50 miljoen euro per jaar meer te verdienen," zegt Christian Jacquiau. "Dat is geen onaanzienlijk bedrag, maar het moet wel verdeeld worden over een miljoen aangesloten begunstigden." De Fransman berekende dat een 'eerlijke producent' amper 50 euro per jaar of 4 euro per maand meer verdient dan wie zijn producten via de klassieke kanalen verdeelt.

"Dat zijn slechts indicatieve gemiddelden," weert Laurence de Callataÿ van Max Havelaar België af. "De helft van de producenten en arbeiders in de eerlijke handel zijn nauwelijks vier jaar geregistreerd. Bovendien loopt niet hun volledige productie langs het kanaal van de eerlijke handel."

Om toe te treden tot het netwerk van de eerlijke handel moeten landbouwers over de nodige middelen beschikken. "Het kost de producenten 2000 tot 2500 euro om het Max Havelaarlabel te krijgen," stelt Christian Jacquiau vast. "Op die manier wordt het deel van de landbouwbevolking dat echt in nood zit, uitgesloten. Het systeem beperkt dan ook de toegang tot degenen die zichzelf rond een coöperatie kunnen organiseren en het bevordert de monocultuur."

Zelfverklaard monopolie
Heel wat waarnemers, zoals de Franse consumentenorganisatie Que Choisir, zijn van oordeel dat Max Havelaar geen label is. "Het is een commercieel merk, dat overigens beschermd wordt door het Franse Institut Nationale de la Propriété Industrielle (INPI)," zegt Christian Jacquiau. "Bovendien roept het zichzelf eigenmachtig uit tot keurmerk van de eerlijke handel. Dat zelfverklaarde monopolie mist elke juridische basis."

In een advies uit 2005 heeft de Belgische overheid gepoogd om dat riskante terrein te ontmijnen door bepaalde voorafgaande voorwaarden te koppelen aan de lancering van een label: onafhankelijke certificatie- en controleorganismen, door de overheid erkend lastenboek en duidelijke informatie over de toegevoegde waarde van de producten.

Max Havelaar lijkt die weg nu te volgen. Christian Jacquiau verwijt de organisatie echter dat ze jarenlang haar lastenboeken opstelde terwijl ze terzelfder tijd de rol van controleur vervulde. Sinds 2003 bestaan er twee afzonderlijke structuren die een einde moeten maken aan die cumulatie van functies: er is de Fair trade Labelling Organisation International (FLO), die gericht is op onderzoek en steun aan de producenten, en er is de FLO-Cert, die de controle- en certificatietaken bewaakt. Dat is echter onvoldoende, zegt de Franse econoom. Hij vindt het onaanvaardbaar dat de activiteiten van FLO-Cert en FLO onder dezelfde koepel samengebracht worden. "Degene die certificaten aflevert, moet de uitoefening van strikte controles zien te rijmen met de ontwikkeling van de omzet."

Het hangt er nu van af hoe de Belgische wetgever zal reageren. Er werden intussen al drie wetsvoorstellen ingediend om de eerlijke handelsactiviteit juridisch te omkaderen. De kernvraag daarbij is of het Max Havelaarmodel als referentie moet worden genomen.

Max Havelaar verliest zijn ziel
"Zoals de eerlijke handel vandaag door gevoerd wordt, overstijgt hij nauwelijks het niveau van liefdadigheid," zegt een ontstemde Christian Jacquiau. "De eindverbruiker betaalt een beetje meer zodat de producenten in het Zuiden aan de kost kunnen komen. Dat staat gelijk met het muntstukje in de hoed van een bedelaar. Daartegenover staat dat er van de distributeurs niets gevraagd wordt. Die blijven nochtans aanzienlijke winsten boeken door de druk op de kleine producenten aan te houden."

Max Havelaar wil echter de gerichtheid op de grootdistributie niet aan de orde stellen: "Hoe meer de producenten uit het zuiden verkopen, hoe groter de financiële stromen worden en hoe meer middelen ze ter beschikking krijgen om te investeren in hun toekomst," aldus Laurence de Callataÿ.

Dreigt de eerlijke handel haar ziel te verliezen door zich alleen op schaalvergroting te concentreren via de grootdistributie? "Oorspronkelijk stuurde fair trade aan op een rechtvaardiger verdeling van de prijs," zegt Christian Jacquiau. "Hij moest toelaten om het afzetkanaal van een product beter te vergoeden. Dat gold niet alleen voor de producenten, maar ook voor de tussenpersonen zoals fabrikanten, transporteurs en de werknemers van de distributie. Daar komt niets van in huis. Hoogstens overlaadt men de westerse consument met schuldgevoelens. Hij krijgt de simpele boodschap dat hij het onrecht kan rechttrekken dat de producenten aangedaan wordt door het roofzuchtige gedrag van koffiebranders en distributeurs."

Christian Jacquiau, Les coulisses du commerce équitable, Editions Mille et une nuits, 2006.

Pierre-Yves Warnotte

Dit stond in trends over de eerlijke handel met de ontwikkelingslanden.
En dan zeggen dat veel mensen die hun producten kopen omdat ze medelijden hebben met de arme boer ginder.
Heeft de organisatie Max Havelaar dan eigenlijk wel het recht te zeggen dat zij aan eerlijke handel doen?

solidarnosc · 12 september 2006, 13:05

Yep. Is ook één de opmerkingen die ik in het verleden heb gemaakt.

Edina · 12 september 2006, 13:30

Er bestond al een topic over (weliswaar zonder peiling): http://forum.politics.be/showthread.php?t=58943

Ik kan mij niet van de indruk ontdoen dat dit door velen wordt aangegrepen om het concept "eerlijke handel" maar ineens van tafel te vegen... Een betere controle is blijkbaar nodig (en daar is Max Havelaar het overigens volledig mee eens), maar met het concept is absoluut niets mis. En Max Havelaar kan in ieder geval niet beschuldigd worden van winstbejag, zoals één van de opties in de peiling sugereert.

Anna List · 12 september 2006, 13:57

zolang ze die koffie ook niet echt lekker krijgen maken ze geen kans

ze zouden eerst eens op de kwaliteit moeten focussen.

Desiderius · 12 september 2006, 14:28

Fair Trade is tegenwoordig big business.

Het viel me op dat in de UK een bijzonder groot deel van de producten die in de rekken van TESCO (de belangrijkste grootwarenhuisketen) als "fair trade" gelabeld staan.

Ik ben best bereid om wat meer te betalen om de kleine koffieboer / bananenkweker / etc... te steunen. Maar hoe dat nou zit met al die labeltjes en zo, is me toch een raadsel.

King of beggars and fleas · 12 september 2006, 15:20

de beste manier om de arme boeren in het zuiden te helpen is gewoon geen koffie en thee drinken, geen sigaretten te smoren, geen bananen te eten.

nu zitten ze daar op hun grond al die luxeproducten voor ons te kweken
keldert de marktprijs van deze producten ( bvb door schommelingen in de wisselkoers van de dollar ) dan keldert ook het inkomen van deze arme boeren.

Het beste dat ze kunnen doen is al die velden waar luxeproducten voor ons westerlingen worden gekweekt ( die bovendien ook nog ongezond zijn ) afbranden en er opnieuw hun eigen voedsel op beginnen verbouwen. Ik zou in alle geval meer vertrouwen hebben in moeder aarde dan in de dollarkoers. Als de dollar keldert dan blijft moeder aarde evenveel vruchten voortbrengen. Ze trekt zich van s mensens marktprijzen geen reet aan.

praha · 12 september 2006, 15:40

Citaat:

Oorspronkelijk geplaatst door Anna List

zolang ze die koffie ook niet echt lekker krijgen maken ze geen kans

ze zouden eerst eens op de kwaliteit moeten focussen.

...

ik bedenk me plots dat die 'kwaliteit' reeds verworden is tot een uni-smaak bij grotere leveranciers

praha · 12 september 2006, 15:45

Citaat:

Oorspronkelijk geplaatst door King of beggars and fleas

de beste manier om de arme boeren in het zuiden te helpen is gewoon geen koffie en thee drinken, geen sigaretten te smoren, geen bananen te eten.

nu zitten ze daar op hun grond al die luxeproducten voor ons te kweken
keldert de marktprijs van deze producten ( bvb door schommelingen in de wisselkoers van de dollar ) dan keldert ook het inkomen van deze arme boeren.

Het beste dat ze kunnen doen is al die velden waar luxeproducten voor ons westerlingen worden gekweekt ( die bovendien ook nog ongezond zijn ) afbranden en er opnieuw hun eigen voedsel op beginnen verbouwen. Ik zou in alle geval meer vertrouwen hebben in moeder aarde dan in de dollarkoers. Als de dollar keldert dan blijft moeder aarde evenveel vruchten voortbrengen. Ze trekt zich van s mensens marktprijzen geen reet aan.

onafgezien of dat dat beter zou zijn ...'k peins niet dat die boeren daar bepaald tevreden mee zullen zijn
van zodra men bereidt is te handelen ( uitgebuit of niet ) heeft men ergens de bedoeling zich te 'verheffen' boven een louter minimum zelfdragende agrarische samenleving

Bekijk resultaten enquête: Wat vinden jullie van Max Havelaar
een eerlijk bedrijf	2	15,38%
een bende oplichters	4	30,77%
heb geen idee	5	38,46%
ze mogen van mij winst maken met alle middelen die ze hebben.	2	15,38%
Aantal stemmers: 13. Je mag niet stemmen in deze enquête

12 september 2006, 12:58	#1
Jantje Secretaris-Generaal VN Geregistreerd: 11 augustus 2006 Berichten: 38.482	De donkere kantjes van de 'eerlijke handel' MAX HAVELAAR MET DE VINGER GEWEZEN De donkere kantjes van de 'eerlijke handel' 12 september 2006 De Franse econoom Christian Jacquiau heeft een onderzoek gevoerd naar de gebruiken in de fair-tradebusiness. Daaruit blijkt dat eerlijke handelaren minder deugdzaam zijn dan men zou geloven. Nog het meest onder vuur ligt de grootste onder hen: Max Havelaar. Het recente succes van de eerlijke handel (zie kader: Eerlijke handel in cijfers ) heeft de Franse econoom Christian Jacquiau ertoe gebracht om een kritische blik te werpen op het doen en laten van de fair-trademerken. Hij beschrijft zijn drie jaar durende onderzoek in het boek Les coulisses du commerce équitable , waarin hij een aantal slogans uit de eerlijke handel in een breder perspectief plaatst. "Volgens Max Havelaar - de organisatie die een keurmerk verleent aan 'eerlijk geproduceerde koffie en bananen' - slagen de kleine producenten er dankzij de eerlijke handel in om 50 miljoen euro per jaar meer te verdienen," zegt Christian Jacquiau. "Dat is geen onaanzienlijk bedrag, maar het moet wel verdeeld worden over een miljoen aangesloten begunstigden." De Fransman berekende dat een 'eerlijke producent' amper 50 euro per jaar of 4 euro per maand meer verdient dan wie zijn producten via de klassieke kanalen verdeelt. "Dat zijn slechts indicatieve gemiddelden," weert Laurence de Callataÿ van Max Havelaar België af. "De helft van de producenten en arbeiders in de eerlijke handel zijn nauwelijks vier jaar geregistreerd. Bovendien loopt niet hun volledige productie langs het kanaal van de eerlijke handel." Om toe te treden tot het netwerk van de eerlijke handel moeten landbouwers over de nodige middelen beschikken. "Het kost de producenten 2000 tot 2500 euro om het Max Havelaarlabel te krijgen," stelt Christian Jacquiau vast. "Op die manier wordt het deel van de landbouwbevolking dat echt in nood zit, uitgesloten. Het systeem beperkt dan ook de toegang tot degenen die zichzelf rond een coöperatie kunnen organiseren en het bevordert de monocultuur." Zelfverklaard monopolie Heel wat waarnemers, zoals de Franse consumentenorganisatie Que Choisir, zijn van oordeel dat Max Havelaar geen label is. "Het is een commercieel merk, dat overigens beschermd wordt door het Franse Institut Nationale de la Propriété Industrielle (INPI)," zegt Christian Jacquiau. "Bovendien roept het zichzelf eigenmachtig uit tot keurmerk van de eerlijke handel. Dat zelfverklaarde monopolie mist elke juridische basis." In een advies uit 2005 heeft de Belgische overheid gepoogd om dat riskante terrein te ontmijnen door bepaalde voorafgaande voorwaarden te koppelen aan de lancering van een label: onafhankelijke certificatie- en controleorganismen, door de overheid erkend lastenboek en duidelijke informatie over de toegevoegde waarde van de producten. Max Havelaar lijkt die weg nu te volgen. Christian Jacquiau verwijt de organisatie echter dat ze jarenlang haar lastenboeken opstelde terwijl ze terzelfder tijd de rol van controleur vervulde. Sinds 2003 bestaan er twee afzonderlijke structuren die een einde moeten maken aan die cumulatie van functies: er is de Fair trade Labelling Organisation International (FLO), die gericht is op onderzoek en steun aan de producenten, en er is de FLO-Cert, die de controle- en certificatietaken bewaakt. Dat is echter onvoldoende, zegt de Franse econoom. Hij vindt het onaanvaardbaar dat de activiteiten van FLO-Cert en FLO onder dezelfde koepel samengebracht worden. "Degene die certificaten aflevert, moet de uitoefening van strikte controles zien te rijmen met de ontwikkeling van de omzet." Het hangt er nu van af hoe de Belgische wetgever zal reageren. Er werden intussen al drie wetsvoorstellen ingediend om de eerlijke handelsactiviteit juridisch te omkaderen. De kernvraag daarbij is of het Max Havelaarmodel als referentie moet worden genomen. Max Havelaar verliest zijn ziel "Zoals de eerlijke handel vandaag door gevoerd wordt, overstijgt hij nauwelijks het niveau van liefdadigheid," zegt een ontstemde Christian Jacquiau. "De eindverbruiker betaalt een beetje meer zodat de producenten in het Zuiden aan de kost kunnen komen. Dat staat gelijk met het muntstukje in de hoed van een bedelaar. Daartegenover staat dat er van de distributeurs niets gevraagd wordt. Die blijven nochtans aanzienlijke winsten boeken door de druk op de kleine producenten aan te houden." Max Havelaar wil echter de gerichtheid op de grootdistributie niet aan de orde stellen: "Hoe meer de producenten uit het zuiden verkopen, hoe groter de financiële stromen worden en hoe meer middelen ze ter beschikking krijgen om te investeren in hun toekomst," aldus Laurence de Callataÿ. Dreigt de eerlijke handel haar ziel te verliezen door zich alleen op schaalvergroting te concentreren via de grootdistributie? "Oorspronkelijk stuurde fair trade aan op een rechtvaardiger verdeling van de prijs," zegt Christian Jacquiau. "Hij moest toelaten om het afzetkanaal van een product beter te vergoeden. Dat gold niet alleen voor de producenten, maar ook voor de tussenpersonen zoals fabrikanten, transporteurs en de werknemers van de distributie. Daar komt niets van in huis. Hoogstens overlaadt men de westerse consument met schuldgevoelens. Hij krijgt de simpele boodschap dat hij het onrecht kan rechttrekken dat de producenten aangedaan wordt door het roofzuchtige gedrag van koffiebranders en distributeurs." Christian Jacquiau, Les coulisses du commerce équitable, Editions Mille et une nuits, 2006. Pierre-Yves Warnotte Dit stond in trends over de eerlijke handel met de ontwikkelingslanden. En dan zeggen dat veel mensen die hun producten kopen omdat ze medelijden hebben met de arme boer ginder. Heeft de organisatie Max Havelaar dan eigenlijk wel het recht te zeggen dat zij aan eerlijke handel doen?

12 september 2006, 13:30	#3
Edina Perm. Vertegenwoordiger VN Geregistreerd: 16 mei 2006 Locatie: Spaceship Earth Berichten: 12.669	Er bestond al een topic over (weliswaar zonder peiling): http://forum.politics.be/showthread.php?t=58943 Ik kan mij niet van de indruk ontdoen dat dit door velen wordt aangegrepen om het concept "eerlijke handel" maar ineens van tafel te vegen... Een betere controle is blijkbaar nodig (en daar is Max Havelaar het overigens volledig mee eens), maar met het concept is absoluut niets mis. En Max Havelaar kan in ieder geval niet beschuldigd worden van winstbejag, zoals één van de opties in de peiling sugereert. Laatst gewijzigd door Edina : 12 september 2006 om 13:30.

12 september 2006, 14:28	#5
Desiderius Minister-President Geregistreerd: 23 juni 2005 Berichten: 4.999	Fair Trade is tegenwoordig big business. Het viel me op dat in de UK een bijzonder groot deel van de producten die in de rekken van TESCO (de belangrijkste grootwarenhuisketen) als "fair trade" gelabeld staan. Ik ben best bereid om wat meer te betalen om de kleine koffieboer / bananenkweker / etc... te steunen. Maar hoe dat nou zit met al die labeltjes en zo, is me toch een raadsel. __________________ The pen is mightier than the sword, and considerably easier to write with.

12 september 2006, 15:20	#6
King of beggars and fleas Perm. Vertegenwoordiger VN Geregistreerd: 13 februari 2005 Berichten: 14.324	de beste manier om de arme boeren in het zuiden te helpen is gewoon geen koffie en thee drinken, geen sigaretten te smoren, geen bananen te eten. nu zitten ze daar op hun grond al die luxeproducten voor ons te kweken keldert de marktprijs van deze producten ( bvb door schommelingen in de wisselkoers van de dollar ) dan keldert ook het inkomen van deze arme boeren. Het beste dat ze kunnen doen is al die velden waar luxeproducten voor ons westerlingen worden gekweekt ( die bovendien ook nog ongezond zijn ) afbranden en er opnieuw hun eigen voedsel op beginnen verbouwen. Ik zou in alle geval meer vertrouwen hebben in moeder aarde dan in de dollarkoers. Als de dollar keldert dan blijft moeder aarde evenveel vruchten voortbrengen. Ze trekt zich van s mensens marktprijzen geen reet aan. __________________ Alles neem ik terug wat ik hier heb verkondigd. Ik raad iedereen aan om zich met geen enkele politieke strekking in te laten, zich te ontfermen over de armen van deze wereld en zich te bekeren tot het ware geloof in Jezus Christus als Gods enig geboren zoon die voor ons gestorven en verrezen is opdat wij van onze zondige natuur bevrijdt zouden kunnen worden. Het einde is nabij en de mensenzoon zal spoedig terugkomen, gezeten op de wolken met grote macht en majesteit. hallelujah.

12 september 2006, 13:05	#2
solidarnosc Secretaris-Generaal VN Geregistreerd: 9 november 2002 Berichten: 20.910	Yep. Is ook één de opmerkingen die ik in het verleden heb gemaakt.

12 september 2006, 13:57	#4
Anna List Banneling Geregistreerd: 28 september 2004 Berichten: 106.558	zolang ze die koffie ook niet echt lekker krijgen maken ze geen kans ze zouden eerst eens op de kwaliteit moeten focussen.