Test Aankoop : Geen conventiestatus, maar wel reclame

[Politics.be]

... in wachtkamersBijna iedereen leest wel eens een brochure in de wachtzaal om de tijd te verdrijven, maar helaas gaat het maar zelden over betrouwbare informatie. Veel van de brochures in de wachtkamers van huisartsen, dermatologen en gynaecologen blijken immers reclame te zijn. Niet zelden gaat het om misleiding van de patiënt, waarbij reclame voor een bepaald product of dienst wordt verpakt als ogenschijnlijk objectieve info. Heel wat folders zijn bedoeld om de lezer angst aan te jagen en te pushen opdat hij een doktersbezoek of geneesmiddel zou overwegen.

Dat blijkt uit een onderzoek van Test Gezondheid, het gezondheidsmagazine van Test-Aankoop, bij bijna 200 artsen. Bovendien voldoen maar weinig wachtkamers aan de wettelijke normen. Dokters moeten immers aangeven of ze al dan niet geconventioneerd zijn, dus of de patiënt de officiële tarieven betaalt. In amper 20 van de 100 huisartsenpraktijken hing het statuut van de arts uit. Bij de onderzochte specialisten, 45 gynaecologen en 47 dermatologen, was de situatie helemaal bedroevend: slechts drie gynaecologen afficheerden hun statuut in de wachtkamer, van de dermatologen deed zelfs niemand dit. Test-Aankoop stapt naar minister van Volksgezondheid, Laurette Onkelinx, en vraagt om de overtredingen aan te pakken. Test-Aankoop diende ook klacht in tegen de firma Roche omwille van haar brochure ‘beter griep kennen”.
De wachtkamer van een dokterspraktijk biedt een uitgelezen kans om patiënten te informeren. Niet alleen is de wachtkamer de ideale omgeving om patiënten objectieve en kwaliteitsvolle informatie over gezondheid mee te geven, zodat ze een actieve rol kunnen spelen in beslissingen over hun gezondheid, het moet ook de plaats zijn waar de dokter zijn statuut uithangt. Zo weet de patiënt of de arts in kwestie al dan niet geconventioneerd is en zich dus aan de officiële tarieven houdt. Test-Aankoop ging langs in de wachtkamers van 100 huisartsen, 47 dermatologen en 45 gynaecologen en constateerde dat de wachtkamer van deze praktijken maar zelden werd benut voor deze doeleinden.
Weinig tariefzekerheid
De realiteit is bedroevend, aldus Test-Aankoop. Hoewel de affichering van het conventiestatuut voor artsen verplicht is, maakt de overgrote meerderheid van de artsen het niet bekend. In amper 20 van de 100 bezochte huisartsenpraktijken hing het statuut van de arts uit. In slechts drie wachtkamers konden de bezoekers tarieven raadplegen en van de 28 websites (niet elke huisarts heeft een eigen website) gaven er amper zes informatie over de tarieven.
De situatie bij de specialisten is zelfs nog minder rooskleurig. Van de 47 bezochte dermatologen was er één enkele arts die een tarief had uithangen, maar in geen
enkele praktijk werd het statuut van de arts bekendgemaakt. Ook op de websites kwamen de onderzoekers meestal van een kale reis thuis: amper twee van de 14 websites gaven info over de tarieven. Bij slechts drie gynaecologen werd het statuut van de arts geafficheerd in de gang of in de wachtkamer. Ook via de websites werd quasi nooit informatie gegeven over het statuut of de tarieven: twee van hen deden dit wel. De patiënt tast vooraf dus in het duister over de prijs van het artsenbezoek.
Gratis adverteerruimte
In ongeveer zeven op de tien wachtkamers trof Test-Aankoop brochures aan, waarbij in totaal 1 145 brochures over gezondheid werden verzameld. Deze brochures bleken vaak afkomstig te zijn van de industrie, en dan vooral van de medische industrie: bij de dermatologen gaat het om 66 % van de folders, bij de gynaecologen en de huisartsen om bijna de helft (48 % en 45 %). Heel wat bedrijven beschouwen de wachtkamer van artsen blijkbaar als een interessante marketingopportuniteit. Deze omgeving geeft hun boodschap immers extra geloofwaardigheid, die ze doorgaans niet verdient.
Test-Aankoop meent dat, gezien de belangenconflicten, de (medische) industrie geen geschikte auteur is van objectieve informatiebrochures voor patiënten.
Dermatologen: nadruk op schoonheid
Test-Aankoop trof heel wat reclame aan in de bezochte wachtkamers, al dan niet vermomd als wetenschappelijke informatie. De situatie bleek het meest schrijnend bij de bezochte dermatologen. Meer dan een derde van de 170 brochures die de onderzoekers verzamelden, was overduidelijk reclame, en was gemakkelijk te herkennen aan het dikke en dure papier, reclameslogans en foto’s “voor en na”. Bijna de helft van de brochures (43 %) ging over cosmetische behandelingen, vaak voor ingrijpende behandelingen zoals botoxinjecties, laserbehandelingen en vooral fillers. Nochtans is reclame voor zulke invasieve behandelingen in de artsenpraktijk bij wet verboden. Test-Aankoop bracht minister van Volksgezondheid, Laurette Onkelinx, op de hoogte van de veelvuldige overtredingen van de wet door artsen en vraagt maatregelen. Bovendien diende de consumentenorganisatie klacht in bij het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) tegen de firma’s die reclamebrochures voor fillers verspreiden, en dan gaat het vooral om de firma Allergan. Bijzonder weinig brochures gingen over courante huidaandoeningen zoals eczeem, psoriasis en spataders, en die dus meer op hun plaats waren geweest. Als deze thema’s überhaupt al werden aangetroffen, dan was het bijvoorbeeld in de vorm van een misleidende vragenlijst, zoals in een folder over spataders van de firma Novartis, waarbij alle vrouwen ouder dan 35 met kinderen al genoeg "punten" scoorden om voor dat probleem een bezoekje aan de dokter te rechtvaardigen.
Gynaecologen: promotie voor nieuwere anticonceptiva
Bij de gynaecologen was anticonceptie in 20 % van de gevallen (234 brochures) het onderwerp. Deze folders bleken quasi allemaal afkomstig van de medische industrie en oogden als informatie, maar meer dan eens bleek het om reclame te gaan. Vooral de nieuwere middelen werden aangeraden, terwijl er heel wat goedkopere en soms zelfs veiligere middelen op de markt zijn. Zo promootte een aantal brochures van de firma Bayer de nieuwere pillen met drospirenon (zoals Yaz), die het risico op bloedproppen in de aders van de benen of longen verdubbelen tegenover tweedegeneratiepillen, hetgeen uiteraard wordt verzwegen.
Huisartsen: omstreden producten
Ruim 13 % van de 741 brochures in de wachtkamer van huisartsen was reclame voor voedingssupplementen, medische hulpmiddelen en vrij te verkrijgen geneesmiddelen zoals Motilium. Dit bleken zelden eerstelijnsproducten, maar vaak wel producten met een omstreden of zelfs onbewezen werkzaamheid. Terwijl de zogenaamde voordelen in de verf worden gezet, worden bijwerkingen verzwegen en wordt er zelfs verkeerd advies gegeven. Dergelijke reclamebrochures horen niet thuis in de wachtkamer van een arts: ze geven deze producten een geloofwaardigheid die ze niet verdienen. Sommige folders zijn enkel en alleen bedoeld om de lezer angst aan te jagen en naar een doktersbezoek of geneesmiddel te duwen. Dit gebeurt bijvoorbeeld in de brochure “Beter griep kennen” van de firma Roche, waartegen Test-Aankoop klacht heeft ingediend bij het FAGG. Deze lijkt een informatiebrochure die de kennis over griep bij potentiële patiënten wil verhogen, maar in realiteit gaat het om reclame voor antivirale medicatie. Deze brochure bevat misleidende informatie en zwijgt over mogelijke neveneffecten. Gelukkig is de meest verspreide brochure in de huisartsenpraktijk een nuttige brochure van de overheid over zin en onzin van antibiotica.
Dokters moeten de wet naleven
Na een bezoek aan de praktijk van bijna 200 artsen stelde Test-Aankoop vast dat te veel wachtkamers vol liggen met brochures die er gewoonweg niet thuishoren, terwijl belangrijke aandoeningen vaak niet de aandacht krijgen die ze verdienen. Test-Aankoop vindt het onaanvaardbaar dat sommige artsen toestaan dat hun wachtkamer wordt omgevormd tot gratis adverteerruimte voor de industrie. Het is immers de verantwoordelijkheid van de arts om ervoor te zorgen dat de aangeboden informatie relevant, up-to-date, correct, wetenschappelijk onderbouwd en betrouwbaar is. De consumentenorganisatie eist dat artsen de aangeboden brochures in hun wachtkamers screenen en ongepaste informatie zoals (verborgen) reclame weigeren. Er is duidelijk nood aan de ontwikkeling van wetenschappelijk onderbouwde brochures voor patiënten, waarbij een belangrijke rol is weggelegd voor het Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI).
Om tariefzekerheid voor de patiënt te garanderen moeten artsen de wettelijke verplichtingen nakomen en hun statuut duidelijk zichtbaar uithangen in hun wachtkamer. Het Riziv moet daarvoor een overzichtelijk formulier uitwerken dat beter toegankelijk en begrijpelijk moet zijn voor patiënten. Zeker niet-geconventioneerde artsen moeten daarbovenop hun tarieven bekendmaken. Tot slot vindt Test-Aankoop dat de overheid meer controles moet uitvoeren met efficiënte sancties in geval van overtredingen.

Bron: politics.be