Plato over politici !

[Brugge Veilig en Leefbaar]

Plato over politici

Er is niets beter om zijn goede of slechte vooringenomenheid over politiek kwijt te geraken dan vooraf de opvatting van de klassieke Griekse wijsgeer Plato (Athene , 429 -347 voor Christus) over politici weer te geven. Geen veralgemening, ook niet in de andere navolgende beschouwingen over politici, aangezien er zoals in alles ook enkele goede politici zijn. Die zullen glimlachen als ze dit lezen. Wie het schoentje past, trekt het aan.
Ondanks de huidige evolutie van de media richtten politici zich in vroeger tijden, met behulp van smalend genoemde reclameadviseurs, rechtstreeks tot de bevolking om een meerderheid voor hun persoon en hun beleid te winnen. De kritiek van Plato op de democratie was heel fundamenteel. Volgens hem is een rationeel proces van besluitvorming in een democratie per definitie onmogelijk.
De democratie dwingt politici er toe het volk te geven waar het om vraagt. Elke verandering van wind doet hen keren en draaien, en zinnige ideeën hebben ze zelf niet. Dat kan ook niet: ze moeten zich voortdurend gedragen naar de grillen van het publiek. Het is een staatsvorm zonder rem, "die van politici banketbakkers maakt die alles doen om de buiken van de mensen te vullen".
Daarbij werkt Plato de volgende analogie uit: democratie is als het opvoeden van kinderen, waarbij de machthebbers dezelfde fouten plegen te maken als de ouders. Bij hun opvoeding moeten kinderen, in de opinie van Plato, getemd, worden, ontdaan van hun wildheid, en daarna voorzien van een gezonde dosis rationaliteit. Maar de democratie biedt geen ruimte voor een dergelijke opvoeding, net zoals wanneer ouders hun kinderen te veel vrijheid geven en te weinig verantwoordelijkheden bijbrengen. Er is, ook wat dat betreft, weinig nieuws onder de zon.
Alles wat de burger in de democratische samenleving raakt, is gebaseerd op materiële waarden en gericht op uiterlijk succes. Van mensen die maatschappelijk niet meetellen, wordt toegeven dat ze in moreel opzicht misschien beter zijn, maar in feite is slechts minachting hun deel.
Het volk doet waar het zin in heeft, maar heeft nooit geleerd na te denken over de gevolgen van zijn impulsen en daden. Schrijft Plato: "Wanneer je in een land met zo'n constitutie als politicus de bevolking maar tot volle tevredenheid bedient en de mensen een plezier doet door ze in alles tegemoet te komen, wanneer je hun wensen van tevoren aanvoelt en de kunst verstaat ze te bevredigen, dan ben je zeker een groot man die inzicht heeft in de belangrijke problemen en dan word je door het volk gerespecteerd!" Maar daardoor wordt de democratie tot wat Plato een theatrocratie noemt.
De wijsgeer had dan ook geen respect voor politici. In een democratie behoren zij immers tot het laagste slag mensen, die slechts de basisinstincten van de bevolking aanspreken. Het zijn vaak aan lagerwal geraakte mislukkelingen die nergens anders kans zien om carrière te maken dan in de politiek, zo is de harde mening van Plato. Hun enige talent bestaat er in macht te vergaren en te behouden, door in de smaak van een zo breed mogelijk publiek te vallen.

Plato vergelijkt hen met roergangers: wie het roer in handen heeft gekregen, zou competentie op het gebied van navigatie moeten bezitten. Populariteit heeft daarmee niets te maken. De democratie is, zo stelt Plato "een bonte samenleving, een chaos van politieke richtingen met een maximum aan vrijheid en een minimum aan verplichtingen, waar aan gelijken en ongelijken een soort gelijkheid is toebedeeld".

De democratie wordt in feite ondermijnd door een teveel aan vrijheid, die voor de materialistische volksmassa wil zeggen: ongeremd consumeren. Hun bewondering gaat uit naar leiders die zich als ondergeschikten gedragen, die zich plooien naar wat de massa wil. Die drang tot consumptie en om elke behoefte te bevredigen, leidt tot ongebreidelde economische groei maar ook tot agressiviteit, criminaliteit, baldadigheid, egoïsme en uiteindelijk oorlog.

Misschien en wie weet voorzag hij ook de invloed van de volkswil op de media. Bij Plato duikt reeds de gedachte op dat totale nivellering het gevolg is van de macht van geld en genot.
De huidige mediacultuur zou Plato dus niet verbazen. Hij zag reeds in de democratische samenleving elke vorm van hiërarchie of waarderangorde verdwijnen. Alles wordt immers even goed en mooi gevonden. Niemand erkent iets van hoger niveau dan wat hemzelf genot geeft. Hoe primitief en decadent ook.
Net als de politici richten de mediaschrijvers zich naar de smaak van die bonte massa die met zijn gefluit en geschreeuw de dienst uitmaakt. Alles wat nieuw is, wordt prachtig gevonden. Elk nieuw spel, elke nieuwe rage toegejuicht.
In Plato's politieke theorie overheerst de gedachte dat alle problemen slechts kunnen opgelost worden wanneer politieke macht wordt gescheiden van economische macht. Daarvoor zijn er onbaatzuchtige politici nodig die het welzijn van de bevolking stellen boven welvaart. Daartoe moeten zij een algemeen belang dienen, dat in geen geval samenvalt met economische groei - in de democratie daarentegen manipuleren zij de massa zodat hun eigen belang er het best door gediend wordt. De bevolking van haar kant, voorgesteld dat die "opgevoed" raakt, zal dan vrede, veiligheid en een matige welvaart op lange termijn goedkeuren, maar slechts wanneer zij goed wordt voorgelicht. Dat dit fenomeen, tweeëneenhalve eeuw later, aan de mensheid nog grotendeels onbekend is, toont maar weer aan dat zij weinig leert uit de geschiedenis.
Plato beseft daarbij wel dat de kritiek op de democratie van binnenuit zo goed als onmogelijk is. De enigen die het zouden aandurven kritiek te uiten, zijn talentvolle jonge mensen, en precies hun stem wordt door de samenleving gesmoord doordat hen in de gevestigde orde een grootse carrière in het vooruitzicht wordt gesteld. Hun talenten worden met gevlei aan banden gelegd, hun toekomstige macht en invloed wordt in beslag genomen. Daarenboven verklaart de democratie zichzelf taboe als onderwerp van enige discussie, want - zo voeren haar bewakers aan - wat anders dan een democratie kan een zinnig mens verlangen? Toch géén dictatuur!
Vandaar de ergernis van Plato, die begreep dat elke mogelijke actie buitenparlementarisch moest gebeuren. Wat Plato wilde, was onomwonden de leiding van de staat in handen te geven van een groep gematigde bekwame, onbedorven, wijze en zinnige mensen.

En geloof me, ik heb hem niets ingefluisterd....

[De Garde]

Van Cleemput ! Niet posten onder de naam van Lucien. Dank U.