|
Oorspronkelijk geplaatst door 25 maart 2004, De Kamer
Geert Bourgeois (N-VA): Mijnheer de voorzitter, mevrouw de vice-premier, collega’s, ik wens de rapporteur te danken voor het voortreffelijk verslag.
Mijnheer de rapporteur, u hebt de juridische draagwijdte toegelicht – wat niet onbelangrijk was – van dit kleine zinnetje dat aan de Grondwet wordt toegevoegd. U hebt eveneens duiding gegeven bij de problematiek van de uitlevering. De collega’s die de bespreking hebben meegemaakt, zullen bevestigen dat het uiterst belangrijk is dat een en ander in deze plenaire vergadering nog eens goed verduidelijkt wordt.
Mevrouw de vice-eerste minister, collega’s, dit is een heuglijke dag voor mij en mijn partij. Ik vind het een bijzonder moment dat de Kamer thans overgaat tot het inschrijven in de Grondwet van het verbod op de doodstraf, de afschaffing van de doodstraf.
Ik doe dit in de lijn van een humanitair nationalisme. Al mijn voorgangers hebben gepleit voor de afschaffing van de doodstraf.
Senator Oswald Van Ooteghem is de allereerste geweest om voorstellen in te dienen om de doodstraf af te schaffen. Voorgangers van mij in de VU hebben voorgesteld om het verbod op de doodstraf in de Grondwet in te schrijven. Zelf heb ik daartoe reeds in 1995 een initiatief genomen. Toen reeds kon een bepaling in de Grondwet ingeschreven worden, waarbij het verbod op de doodstraf grondwettelijk zou verankerd worden. Het is er toen niet van gekomen. De geesten waren er niet rijp voor. Mijn voorstel werd behandeld in de commissie, maar werd sine die verdaagd.
In 1996 werd de doodstraf bij wet afgeschaft. Dit was reeds een belangrijke stap vooruit.
Ik ben blij dat het nu wel kan, collega's. Voor mij is het zo dat het in de
eerste plaats op ethische gronden gebeurt, of men dat nu doet vanuit
een christelijke of een humanistische inspiratie. Ik meen dat het een
stap vooruit is. Men kan het inderdaad, mijnheer de voorzitter, niet
beter formuleren dan collega Malmendier daarstraks. Het is inderdaad
een overwinning op de barbarij, het is een stap vooruit in de beschaving. De doodstraf is eigenlijk de gelegaliseerde vervanging van de bloedwraak. Het siert slachtoffers van misdrijven als zij zo'n sterk ethisch, menselijk betoog kunnen houden.
Ik meen, collega's, dat het sinds de Verlichting voor humanisten duidelijk is dat het recht van een gemeenschap om een misdadiger met de dood te straffen niet kan en in strijd is met de plicht van die gemeenschap om het leven te beschermen. Ik ben heel blij dat er bijna een kamerbrede meerderheid is om dit ethisch principe hier te onderschrijven.
Een tweede argument is van crimineel-politieke aard, collega's. Ik was
verrast door het betoog daarstraks. Het is bewezen, in de hele wereld,
dat in de landen waar de doodstraf bestaat, de criminaliteit niet daalt.
Er zijn, collega Laeremans, staten – zoals in de Verenigde Staten – waar de doodstraf bestaat, waar de doodstraf wordt uitgevoerd en waar niet-samendrukbare straffen bestaan en waar niettemin de criminaliteit hoogtij viert. Al die praktische, pragmatische argumenten falen in het licht van de ethische argumentatie die pleit voor de afschaffing van de doodstraf. Het is bewezen dat de doodstraf nergens ter wereld een afschrikwekkend effect heeft. Mijnheer Laeremans, niemand begrijpt uw pleidooi tegen de doodstraf. U houdt uw pleidooi vanuit een argumentatie pro niet-samendrukbare straffen.
Wat het ene met het andere te maken heeft, begrijpt niemand hier.
Alleen u komt tot dat pleidooi. In elk geval, wanneer u crimineelpolitieke
argumenten inroept, moet u weten dat daar waar de doodstraf wel bestaat, waar de doodstraf wel wordt uitgevoerd en waar bovendien in een aantal gevallen ook niet-samendrukbare straffen bestaan, dat niet leidt tot een daling van de criminaliteit.
Ik kom tot mijn derde argument, collega's. De collega's voor mij hebben het ook al gezegd. De doodstraf is de meest definitieve, onherstelbare straf. Een gerechtelijke dwaling kan in dat geval niet meer worden rechtgezet, tenzij met een symbolische, postume schadevergoeding.
Waarom moet het verbod op de doodstraf in de Grondwet?
We hebben reeds in 1996 het verbod op de doodstraf in de wet ingeschreven. We hebben toen de doodstraf afgeschaft in de gewone
wet. Zoals collega Vautmans heeft gezegd, wordt de doodstraf sinds
die onzalige repressieperiode in ons land gelukkig niet meer uitgevoerd.
Waarom moet dat verbod dan toch nog in de Grondwet?
Collega’s, hopelijk zijn we het er allemaal mee eens dat het recht op leven het meest fundamentele recht is en dat het dus wél zinvol is om dergelijk verbod in de Grondwet in te schrijven en zo het recht op leven – zij het op deze manier geformuleerd – een bijkomende dimensie te geven. Men verheft het recht op leven immers tot een grondrecht door het in te schrijven in de basisregels die de samenleving beheersen. Dat is een uiting van beschaving.
Het tweede argument werd al door de rapporteur aangehaald. De herziening belet dat op eender welk moment de doodstraf opnieuw zou worden ingevoerd bij wet. Zo heeft men ten minste de zekerheid dat het verbod op de doodstraf bij grondwettelijke meerderheid verankerd is en dat een gewone meerderheid, onder druk van gebeurtenissen, ze niet opnieuw invoert. Kijk in dat verband maar naar het pleidooi van een LPF-minister in Nederland – dat hij gelukkig weer heeft ingetrokken –, die zei dat de doodstraf opnieuw moest worden ingevoerd. Kijk ook naar andere landen, waar er bepaalde opstoten zijn van populisme en van de schreeuw om wraak bij misdrijven die de publieke opinie echt schokken. Het is een daad van humanisme om neen te zeggen en, ondanks de passionele opstoten en de roep om wraak, de doodstraf niet opnieuw in te voeren.
Mijnheer de voorzitter, ik ben blij dat het Parlement dan toch de moed
heeft, ondanks de eerdere berichten dat wegens een lopende rechtszaak de behandeling zou worden uitgesteld, om hier vandaag in de plenaire vergadering het verbod op de doodstraf te behandelen en hopelijk ook in de Grondwet in te schrijven.
Collega’s, in de Grondwet komt straks het zinnetje te staan: “De doodstraf is afgeschaft.”. In zijn beknoptheid en helderheid – voorzitter De Croo, u hebt een grote rol gespeeld in de totstandkoming van de beknopte, eldere formulering in plaats van een lange formulering met ook nog eens uitweidingen over de uitlevering – is dat zinnetje enorm duidelijk. Tegelijk heeft de zin ook een enorme symbolische betekenis.
Het inschrijven van het artikel in de Grondwet is een enorme stap vooruit in de verfijning van de rechtsstaat en een bewijs van voortschrijdende beschaving. Het inschrijven van die zin in de Grondwet is een bewijs van voortschrijdende humanisering, ook in ons land.
|
4 juli 2004, 11:40
