Fascisme: wat het is en hoe het te bestrijden

[GC]

Als je kritiek wil leveren, lees dan eerst wat ik schreef. Wie de tekst van Trotski ook lees, zal merken dat dit niets met politieke archeologie te maken heeft. Integendeel, het is een tekst waar veel lessen voor vandaag uit te halen te zijn. Lessen over hoe het fascisme kan ontwikkelen en welk antwoord er nodig is om zo'n ontwikkeling tegen te houden.

Bestaat het proletariaat niet meer? Kijk, die term zou ik niet zozeer meer gebruiken wegens erg gekleurd en veel misbegrepen. Maar als we zien dat de kloof tussen rijk en arm nog nooit zo groot is geweest, dan kunnen we toch niet anders dan vaststellen dat er wel degelijk nog tegenstellingen aanwezig zijn in de huidige kapitalistische samenleving. Een kapitalisme dat ook in de 19e eeuw bestond, maar zelfs in die tijd - de tijd van Marx, of later van Daens - was de kloof tussen rijk en arm kleiner dan vandaag. Het socialisme kan misschien overkomen als een ouwbollig antwoord, maar het is een antwoord op een ouwbollig systeem.

[Spelev]

Gelijk heb je GC!!!

[jeanblanquart]

Oorspronkelijk geplaatst door GC

Voorwoord bij Trotski's brochure over de strijd tegen het fascisme
Geert Cool

Leon Trotski leverde een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van het marxisme. Heel bekend is uiteraard zijn bijdrage in het succesvol maken van de Russische Revolutie in oktober 1917. Ook bekend is zijn analyse van de opkomst van de Stalinistische bureaucratie in de Sovjetunie waarmee de degeneratie werd ingezet. Maar minstens even belangrijk is de bijdrage van Trotski in het analyseren van de opkomst van het fascisme en het ontwikkelen van een strategie ertegen.

Op het begin van de jaren 1920 kwam Mussolini aan de macht. In de jaren 1930 nam Hitler de macht over in Duitsland. Hoe was het zo ver kunnen komen, vragen velen zich vandaag nog af. En vooral: is dit voor herhaling vatbaar?

Trotski legt in zijn teksten, waarvan een deel nu voor het eerst in het Nederlands gepubliceerd wordt, uit hoe de fascisten pas aan de macht konden komen na belangrijke nederlagen van de arbeidersbeweging. Er waren revolutionaire situaties in Italië en Duitsland op basis waarvan de arbeiders en jongeren de macht konden grijpen. De middenklasse - de kleine zelfstandigen, boeren,...- keken uit naar de arbeiders om komaf te maken met het systeem dat ook hen niets meer te bieden had behalve miserie en armoede.

Ontgoocheld in de nederlagen van de arbeidersklasse - omwille van het verraad van de leiding, zowel de sociaal-democraten als de stalinisten - slaagden de fascisten erin om brede lagen van de middenklasse achter hun banier te krijgen en ook te mobiliseren voor een gewelddadige interventie op het politieke en sociale toneel.

Geconfronteerd met deze situatie was het van enorm belang om de fouten van de leiding van de sociaal-democraten en de stalinisten te begrijpen. De sociaal-democraten hadden alle hoop gesteld in het burgerlijke democratische regime, kortom in de burgerij zelf. Er werd gerekend op de partijpolitieke spelletjes in de hoogste regionen van de officiële politiek om via constitutionele weg de fascisten van de macht te houden. De stalinisten wisselden van strategie. Aanvankelijk kozen ze voor een ultra-linkse politiek: zowat alle andere politieke strekkingen waren in de ogen van de Comintern fascisten of minstens 'sociaal-fascisten'. Het fascisme was voor hen slechts één vorm van rechtse opvattingen, waarbij een dergelijk openlijk reactionair regime dermate veel tegenkanting zou opwekken dat een machtsovername zelfs de revolutie zou bespoedigen... Nadat Hitler aan de macht kwam, moesten de Stalinisten op dat standpunt terugkomen en werd van een ultra-linkse positie teruggevallen op een opportunistisch standpunt van het Volksfront: samen met progressieve krachten van de burgerij de strijd aangaan om de 'democratie' of het 'vaderland' te beschermen.

Trotski legde uit hoe marxisten in de strijd tegen het fascisme zich enkel kunnen baseren op de eigen kracht van de arbeidersklasse. We moeten ons verenigen om de strijd aan te gaan tegen de fascisten en een programma uitwerken waarmee we effectief een uitweg aanbieden uit de miserie van het kapitalisme. Enkel dan kunnen we lagen van de middenklasse terugwinnen en de strijd tegen de fascistische troepen aangaan.

In de jaren 1920 en 1930 beschikten de fascisten, gezien de toenmalige situatie, over grote bendes gewelddadige stoottroepen. Daartegenover moet geen moreel standpunt ingenomen worden, maar een praktisch standpunt: het organiseren van de fysieke weerstand om de fascistische stoottroepen te kunnen verslaan.

Vandaag zitten we uiteraard in een andere situatie. Neo-fascistische partijen die zich (al dan niet impliciet) beroepen op de traditie van de Italiaanse fascisten en de Duitse nazi's, staan veel zwakker op vlak van het organiseren van stoottroepen. Die partijen slagen er in een massale electorale aanhang te verwerven op basis van het ontbreken van een strijdbare arbeiderspartij die een weg vooruit aanbiedt. Het is geen toeval dat na de nederlaag van de val van het Stalinisme eind jaren 1980 (een nederlaag in de zin dat het herinvoeren van het kapitalisme leidde tot een ideologisch offensief van de burgerij en een scherpe daling van de levensomstandigheden in het voormalige Oostblok), deze partijen een sterkere electorale aanhang wisten te verwerven.

Maar het potentieel van de arbeidersbeweging is nog intact, waardoor de neo-fascisten zich veelal beperkt zien tot een voornamelijk passieve steun. Een steun die zich beperkt tot verkiezingen maar niet vertaald wordt in straatacties, laat staan in grootschalige gewelddadige campagnes tegen de linkerzijde en de arbeiders. De agressie van marginale aanhangers wordt eerder afgeleid doorheen randfenomenen als de agressieve optredens georganiseerd door bewegingen als Blood&Honour.

Er is vandaag geen potentieel voor een fascistische machtsovername zoals in Duitsland of Italië in de jaren 1920 en 1930. Vandaag zien we dat de arbeidersklasse opnieuw aan zet is. Overal in Europa is er een toename van het aantal bewegingen, stakingen, massa-betogingen,... Dit vormt een fundamentele kracht waarmee effectieve verandering kan afgedwongen worden. Maar daartoe zal het noodzakelijk zijn om een correct programma naar voor te schuiven. Daarbij staat de nood aan een nieuwe arbeiderspartij centraal: een brede massale partij die ontstaat vanuit strijdbewegingen en die met haar campagnes in de praktijk een programma aanbiedt tegenover de groeiende crisis van het kapitalisme.

Als anti-fascisten moeten we actief tussenkomen en ons programma ontwikkelen binnen de arbeidersklasse. Dat is de fundamentele les die Trotski biedt in zijn brochure 'Fascisme, wat het is en hoe het te bestrijden'. We kunnen niet vertrouwen op de maneuvers van de traditionele partijen, maar kunnen op basis van ééngemaakte arbeidersbewegingen stappen vooruit zetten.

De eerste aanwijzigingen om via die weg de electorale aanhang van neo-fascistische en andere rechtse partijen in te dammen, zijn reeds naar voor gekomen. Na de massale beweging in Italië tegen de pensioenhervormingen van de eerste regering-Berlusconi lag die regering in de touwen en had het verschillende jaren nodig om terug op het voorplan te komen. Iets wat enkel mogelijk was nadat de linkse partijen vanuit de regering een asociaal beleid hadden gevoerd. In Frankrijk was er een splitsing in het Front National nadat een grote beweging in de winter van 1995 in actie kwam.

Die voorbeelden geven aan welk programma we in de anti-fascistische beweging moeten verdedigen: een programma van arbeidersstrijd, de nood aan een eigen politiek verlengstuk en dat op een socialistisch programma dat breekt met de logica van het kapitalisme en een strategie aanreikt om voor eens en altijd komaf te maken met dat kapitalistische systeem dat niets te bieden heeft voor de meerderheid van de bevolking.

> Trotski's brochure: http://www.lsp-mas.be/marxisme/1940fascisme.html

Leuk gevonden en goed bedoeld, maar deze Trostkistische en Vonkistische praat heb ik in de jaren tachtig en negentig ook voortudrend gelezen en gehoord... Terwijl Trotski's analyse gewoon niet naar NU geprojecteerd kan worden... OOk al is het wezen van het facisme ogewijzigd gebleven; de methodes en werkwijzen veranderden zo drastisch dat andere analyses èn oplossingen vereist zijn!

[Tegendradigaard]

waarom schiet het liedje 'Ghostbusters' mij door mijn hoofd ?

Toch even voor alle duidelijkheid gecontroleerd en jawel zowel mijn PC klok als mijn Gazet van vandaag als mijne telefoon geven wel degelijk 22 december 2003 aan. Ik dacht even dat de tijdmachine van Prof. Barabas in werking was gekomen deze nacht.

Spokenjagers uit het verleden as ge het mij vraagt.

[Tegendradigaard]

Geert, sorry hoor maar waar je schrijft dat de kloof tussen rijk en arm in de 19de eeuw kleiner was dan nu..... hallo Tokio, hallo chapeau.

Ik wou dat ik ook zo'n moppen kon bedenken.

De gemiddelde arbeider nu zou er dus slechter aan toe zijn dan de gemiddelde arbeider in de 19de eeuw ??

Waarover hebben de socialisten zich dan druk gemaakt in de 19de eeuw ? Ze hebben het verdorie naar de kloten geholpen. De socialisten hebben het lot van de arbeiders totaal verneukt.

[Spelev]

Oorspronkelijk geplaatst door Tegendradigaard

Geert, sorry hoor maar waar je schrijft dat de kloof tussen rijk en arm in de 19de eeuw kleiner was dan nu..... hallo Tokio, hallo chapeau.

Ik wou dat ik ook zo'n moppen kon bedenken.

De gemiddelde arbeider nu zou er dus slechter aan toe zijn dan de gemiddelde arbeider in de 19de eeuw ??

Waarover hebben de socialisten zich dan druk gemaakt in de 19de eeuw ? Ze hebben het verdorie naar de kloten geholpen. De socialisten hebben het lot van de arbeiders totaal verneukt.

Dat kan iedereen schrijven heb je ook iets om dat te ondersteunen

[Tegendradigaard]

Mijn ene gezonde hersencel.

Misschien is het U niet duidelijk maar moet ik nu echt de passages waarin ik verschillende humorvormen beoefen op voorhand aanduiden ?

Kan Geert mij misschien eens bewijzen of de gemiddelde arbeider in de 19de eeuw het beter zou hebben gehad dan de gemiddelde arbeider nu ?

[Pelgrim]

In absolute termen hebben we het nu beter ja.

De Kloof waarover sprake daarentegen (het verschil tussen rijk en arm, dus in relatieve termen) is gegroeid.

[Tegendradigaard]

Maar waar vroeger een verdeling was van 2 % rijk en 98 % arm is die verhouding nu omgezet is in misschien 80 % rijk en 20 % arm.

De meeste mensen hebben eten genoeg, een dak boven het hoofd en hoeven geen koude te hebben in de winter. En dat zijn gewoon enkele minimale levensbehoeften die ik noem. Vroeger was dat voor 98 % van de mensen een probleem. Nu nog maar voor enkele.

Onder druk van de omstandigheden (ook onder socialistische druk en nu maak ik geen grapje- dit even voor alle duidelijkheid voor de slechte verstaanders) hebben de rijken van vroeger begrepen dat ze er alle baat bij hebben dat de gewone mensen (de armen van de 19de eeuw) veel meer opbrengen als ze een goed loon hebben.

[GC]

Oorspronkelijk geplaatst door jeanblanquart

Leuk gevonden en goed bedoeld, maar deze Trostkistische en Vonkistische praat heb ik in de jaren tachtig en negentig ook voortudrend gelezen en gehoord... Terwijl Trotski's analyse gewoon niet naar NU geprojecteerd kan worden... OOk al is het wezen van het facisme ogewijzigd gebleven; de methodes en werkwijzen veranderden zo drastisch dat andere analyses èn oplossingen vereist zijn!

Dit soort cynische opmerkingen heb ik in de jaren 90 ook veel gehoord (over de jaren 80 kan ik niet spreken vanuit eigen ervaringen).

Er wordt niet gesteld dat Trotski's analyse gewoon naar vandaag moet worden geprojecteerd, er wordt enkel gewezen op de wijze waarop het probleem aangepakt werd en welke alternatieven Trotski naar voor schoof om de strijd tegen het fascisme aan te gaan. Daar kunnen we vandaag lessen uit trekken, zonder alles letterlijk te kopiëren uiteraard.

[GC]

Oorspronkelijk geplaatst door Tegendradigaard

Geert, sorry hoor maar waar je schrijft dat de kloof tussen rijk en arm in de 19de eeuw kleiner was dan nu..... hallo Tokio, hallo chapeau.

Ik wou dat ik ook zo'n moppen kon bedenken.

De gemiddelde arbeider nu zou er dus slechter aan toe zijn dan de gemiddelde arbeider in de 19de eeuw ??

Waarover hebben de socialisten zich dan druk gemaakt in de 19de eeuw ? Ze hebben het verdorie naar de kloten geholpen. De socialisten hebben het lot van de arbeiders totaal verneukt.

Moppen? Vind jij het dan grappig dat een groot deel van de werelbevolking crepeert van de honger terwijl het vermogen van iemand als Bill Gates volstaat om iedereen te voorzien in drinkbaar water?

Zelfs in België is er armoede. Wellicht zullen die lagen niet bepaald vertegenwoordigd zijn op een internetforum, maar geregeld worden cijfers gegeven over armoede in België. In een stad als Antwerpen zou in totaal 1 op 4 inwoners 'bestaansonzeker' zijn.

[GC]

Oorspronkelijk geplaatst door Tegendradigaard

Maar waar vroeger een verdeling was van 2 % rijk en 98 % arm is die verhouding nu omgezet is in misschien 80 % rijk en 20 % arm.

De meeste mensen hebben eten genoeg, een dak boven het hoofd en hoeven geen koude te hebben in de winter. En dat zijn gewoon enkele minimale levensbehoeften die ik noem. Vroeger was dat voor 98 % van de mensen een probleem. Nu nog maar voor enkele.

Onder druk van de omstandigheden (ook onder socialistische druk en nu maak ik geen grapje- dit even voor alle duidelijkheid voor de slechte verstaanders) hebben de rijken van vroeger begrepen dat ze er alle baat bij hebben dat de gewone mensen (de armen van de 19de eeuw) veel meer opbrengen als ze een goed loon hebben.

De rijken hebben begrepen dat ze beter een goed loon betalen????

Onder druk van arbeidersstrijd zijn toegevingen afgedwongen!

[Pelgrim]

Om op de tekst terug te komen,

GC,
1)Ik neem aan dat je hier aan het doelen bent op het Vlaams Blok. In de eerste plaats, wil ik toch wel even opmerken dat het fout is die partij en de aanhang als fascistisch of neofascistisch te bestempelen. Radicaal rechts zijn ze zeker, maar fascistisch vind ik iets overdreven. De echte fascisten, die met hitlerportretten staan te pronken, zijn maar een kleine fractie, die zelf nog vinden dat het blok niet rechts genoeg is.
2) Niettemin ben ik verder akkoord als je van mening bent dat er een actieve strategie moet zijn om de normaal gezien linkse kiezers terug links te krijgen. Probleem is dat een partij als SP.A daar niet bepaald goede reclame voor is. Hoe denk je dat in de praktijk te doen?

[Tegendradigaard]

Herlees eens en merk dat ik ook heb geschreven "onder druk". Ok ?

En inderdaad wat voordeel zou bvb. Bill Gates hebben dat we allemaal zo arm zouden worden dat we ons geen pc meer zouden kunnen permiteren ?
Denkt ge nu echt dat die kapitalisten ons terug in het 19de eeuwse tijdperk willen duwen ? Neen dus. Want op dat ogenblik is hun eigen rijk uit.

Maar natuurlijk moet ge dan wel bezit, eigendom geen vieze woorden meer kunnen vinden Geert. En dan moet ge natuurlijk wel mensen die rijk zijn geworden door hun vindingrijkheid of verstand of inzicht niet meer als verachterlijk beschouwen.

[johan]

enkele bedenkingen bij de extreem linkse waanzin van Geert Cool :
- U misbruikt de term fascisme.
- Organisaties als NSV, Voorpost en Vlaams Blok die door U geviseerd worden hebben niets met fascisme te maken. Zij willen de Belgische staat doen barsten. Fascisme is juist een ideologie waarbij de staat voorop staat. Boven genoemde organisaties zijn volksnationalistisch en sociaalvoelend, zij stellen het volk centraal.
Boven genoemde organisaties kunnen wel rechts genoemd worden omdat zij vasthouden aan een aantal traditionele waarden, maar zij zijn zeker democratisch. Dit wil zeggen : Voor verkiezingen, voor bindende referenda, voor de vrijheid van meningsuiting, voor de vrijheid van vereniging, voor een republikeinse staatsvorm...

Dus uw drammerige tekst van Trotsky is duidelijk "passé".

Zoals uw extreem linkse oplossingen trouwens.

- Tussen haakjes uw vergelijking met de tijd van Daens is lachwekkend, gelieve het boek "Priester Daens" van Boon eens te lezen.

[jeanblanquart]

Oorspronkelijk geplaatst door GC

Dit soort cynische opmerkingen heb ik in de jaren 90 ook veel gehoord (over de jaren 80 kan ik niet spreken vanuit eigen ervaringen).

Er wordt niet gesteld dat Trotski's analyse gewoon naar vandaag moet worden geprojecteerd, er wordt enkel gewezen op de wijze waarop het probleem aangepakt werd en welke alternatieven Trotski naar voor schoof om de strijd tegen het fascisme aan te gaan. Daar kunnen we vandaag lessen uit trekken, zonder alles letterlijk te kopiëren uiteraard.

dit is geen cynisme maar realisme, vooral omdat ik vind dat Klein-Links niet steeds delzefde fouten mag maken (de slagzin 'de lessen die moeteen trekken...' dateert al van de jaren zeventig en heeft dus NOOIT iets opgelevrd.. Ofel kan klein-links geen lessen trekken, ofwel vergissen ze zich steeds ofwel zijn er geen lessen te trekken ! lol !)

Ik ben geen marxist, eenvoudigweg omdat MArx en engels zichzelf evenmin MARXISTEN noemden (dat lieten ze aan de 'sekteleiders' over... zie Marx-Engels-Werke... waar Marx letterlijk schrijft 'Alles wat ik weet is dat ik GEEN MArxist ben...')

Ik heb alle werken van MArx en Engels gelezen tssen 1981 en 1985 en vond het een aha-erlebnis; heb tussendoor ook heel wat werken gelezen van Trotski, Lenin, Stalin, mao (walgelijke prietpraat overigens), ché guevarra, Gramsci (zeer interessant!), Poulantzas en heel wat van, die neomarxisten. Steeds kwam ik tot één conclusie: de leninisten, trotskistenn, stalinisten enzovoorts hebben MArx en Engels helemaal niet begrepen en gewoon verdraaid en geïnterpreteerd zoals het hen uitkwam.

Vandaar dat ik mij evenmij communist noem of wat dan ook; ik ben gewoon een toepasser van het historisch-materialisme, dat ik combineer met het boedhisme (geen religie maar filosofie!!!)... Dit basis-historisch-materialisme (aangevuld met relevante inzichten van Gramsci) dient dus als methode en leidt tot actuele analyses en resultaten... terwij de traditionele peptalk van leninisten, maoisten, stalinisten en trotskisten (en klein links in het algemeen) altijd luidt "we moeten lessen trekken uit de analyses van die en die personn".. Welnee, we moeten hun DENKWIJZE en analysemethoden bekijken en toepassen, niet de INHOUD van wat ze zeggen!

overigens heb ik oo de verzamelde werken van Bakoenin gelezen (zowat de aartsvijand van Marx) en die man deed hetzelfde; ook hij verdedigde het historisch-materialisme als analyse methode, maar verwierp de resultaten die Marx daar POLITIEk aan koppelde (de dictatuur van het proletariaat) omdat hij (terecht) voorspelde dat dit tot een autoritaire staat zou leiden...

kortom, bij leven en welzijn hadden MArx en Bakoenin beter naar elkaar geluisterd en een anarcho-communistisch manifest opgesteld; dan zou de geschiedenis er heel wat anders hebben uitgezien. In plaats daarvan hebben communisten en anarchisten altijd bloedige veldslagen TEGEN elkaar uitgevochten !

of hoe prsoonlijke antipathieën kunnne leiden tot kleinzerig gedoe (MArx die Bakoenin niet las dus niet begreep en Bakoenin die Marx wèl las en begreep maar persoonlijke problemen had met Karl !).

Jammer!!!

[Dies]

Oorspronkelijk geplaatst door GC

Maar als we zien dat de kloof tussen rijk en arm nog nooit zo groot is geweest

Ik geloof er juist niets van al zou de kloof rijk-arm groter zijn dan 100 of 200jaar geleden, maar kom zelfs indien dit zo zou zijn, moet u beseffen dat dit totaal niet van belang is.

Oorspronkelijk geplaatst door Pelgrim

In absolute termen hebben we het nu beter ja.

Voil�* dat is hetgene dat er wel toe doet!

Tenzij u vindt dat het beter is dat uw buurman arm is als u ook arm bent, is de (zogenaamde) kloof tussen arm en rijk een slechte parameter die men veel te vaak en vooral te onpas gebruikt en bovenhaalt.

[GC]

Oorspronkelijk geplaatst door jeanblanquart

dit is geen cynisme maar realisme, vooral omdat ik vind dat Klein-Links niet steeds delzefde fouten mag maken (de slagzin 'de lessen die moeteen trekken...' dateert al van de jaren zeventig en heeft dus NOOIT iets opgelevrd.. Ofel kan klein-links geen lessen trekken, ofwel vergissen ze zich steeds ofwel zijn er geen lessen te trekken ! lol !)

Ik ben geen marxist, eenvoudigweg omdat MArx en engels zichzelf evenmin MARXISTEN noemden (dat lieten ze aan de 'sekteleiders' over... zie Marx-Engels-Werke... waar Marx letterlijk schrijft 'Alles wat ik weet is dat ik GEEN MArxist ben...')

Ik heb alle werken van MArx en Engels gelezen tssen 1981 en 1985 en vond het een aha-erlebnis; heb tussendoor ook heel wat werken gelezen van Trotski, Lenin, Stalin, mao (walgelijke prietpraat overigens), ché guevarra, Gramsci (zeer interessant!), Poulantzas en heel wat van, die neomarxisten. Steeds kwam ik tot één conclusie: de leninisten, trotskistenn, stalinisten enzovoorts hebben MArx en Engels helemaal niet begrepen en gewoon verdraaid en geïnterpreteerd zoals het hen uitkwam.

Vandaar dat ik mij evenmij communist noem of wat dan ook; ik ben gewoon een toepasser van het historisch-materialisme, dat ik combineer met het boedhisme (geen religie maar filosofie!!!)... Dit basis-historisch-materialisme (aangevuld met relevante inzichten van Gramsci) dient dus als methode en leidt tot actuele analyses en resultaten... terwij de traditionele peptalk van leninisten, maoisten, stalinisten en trotskisten (en klein links in het algemeen) altijd luidt "we moeten lessen trekken uit de analyses van die en die personn".. Welnee, we moeten hun DENKWIJZE en analysemethoden bekijken en toepassen, niet de INHOUD van wat ze zeggen!

overigens heb ik oo de verzamelde werken van Bakoenin gelezen (zowat de aartsvijand van Marx) en die man deed hetzelfde; ook hij verdedigde het historisch-materialisme als analyse methode, maar verwierp de resultaten die Marx daar POLITIEk aan koppelde (de dictatuur van het proletariaat) omdat hij (terecht) voorspelde dat dit tot een autoritaire staat zou leiden...

kortom, bij leven en welzijn hadden MArx en Bakoenin beter naar elkaar geluisterd en een anarcho-communistisch manifest opgesteld; dan zou de geschiedenis er heel wat anders hebben uitgezien. In plaats daarvan hebben communisten en anarchisten altijd bloedige veldslagen TEGEN elkaar uitgevochten !

of hoe prsoonlijke antipathieën kunnne leiden tot kleinzerig gedoe (MArx die Bakoenin niet las dus niet begreep en Bakoenin die Marx wèl las en begreep maar persoonlijke problemen had met Karl !).

Jammer!!!

Dan zul je ook wel gelezen hebben in welke context Marx die uitspraak deed dat hij geen marxist was? Het zal je ongetwijfeld opgevallen zijn dat hij het had over een aantal figuren die in naam van het 'marxisme' nonsens vertelden, wat Marx ertoe bracht te stellen dat indien die figuren marxisten waren, hijzelf geen marxist was.

Het komt er trouwens niet op aan om alles gelezen te krijgen, maar wel om te begrijpen wat er geschreven staat

Ik heb die uitdrukking van Marx ook wel eens gebruikt in discussies met andere "marxisten" van concurrerende organisaties... Het is gewoon een lekker provocerende stelling waarmee je in een polemiek iemand de gordijnen in kunt jagen.