Mag een persoon zichzelf het leven benemen?

[de Vexille]

Zelfmoord is een bijzonder lastig onderwerp omdat we hier alweer de grenzen aftasten van de ethiek. Als je "correct" wil zijn, dan moet je inderdaad het "recht op zelfdoding" erkennen als deel van het zelfbeschikkingsrecht. Maar... we deinzen vaak terecht terug voor de gruwelijke implicaties die zo'n stelling heeft.

In de eerste plaats is er een categorie van zelfmoordkandidaten met een pathologische suïcidinale gedrevenheid. Dit zijn geesteszieken, en men kan zich in dat geval afvragen of zij wel beschikken over een "vrije wil" om valabele beslissingen te nemen in de uitoefening van hun zelfbeschikkingsrecht. Er is dus een opening naar het afwijzen van de "toegestane zelfmoord" in die gevallen en het verwijzen van de zelfmoordkandidaat naar een gepaste therapie. Probleem in die gevallen is dat een preventiebeleid hier zeer moeilijk is. Pathologische zelfmoordenaars zenden geen signalen uit, hebben er geen boodschap aan om met hun zelfmoord "een statement te maken". Ze voeren uit en doen dat meestal zeer efficiënt.

In de tweede plaats vinden we mensen die tot zelfmoord gedreven worden vanuit een zeer negatieve kijk op zichzelf of hun omgeving. Dat kan het gevolg zijn van een diepe depressie waarin de zelfmoordkandidaat geen enkele "zin" meer ziet in het leven. Dat kan ook het gevolg zijn van stressfactoren: stress op het werk, examenstress, stress in een relatie, stress veroorzaakt door financiële problemen, ... etc. In dat laatste geval heeft de zelfmoordkandidaat het gevoel "met de rug tegen de muur" te staan en geen andere zinvolle uitweg meer te zien; een soort "tunnel vision". Het verschil met de pathologische zelfmoordenaar is frappant... Hier worden wel degelijk signalen gegeven (vaak mislukte pogingen) en kan men "de bui reeds zien hangen". De ernst van de situatie is anderzijds dan weer veel moeilijker in te schatten. In de meeste gevallen is er immers sprake van een communicatiestoornis; een onvermogen van het individu om zijn/haar problemen aan te kaarten met de mensen in hun omgeving en die problemen dan ook binnen hun normale proporties te zien en er iets aan te doen.

Kan men nu in dit tweede geval spreken van een "vrije" wil, voorwaarde om je zelfbeschikkingsrecht uit te oefenen? In veel gevallen zeer zeker... Maar de beslissing om tot zelfmoord over te gaan is in die gevallen vaak gebaseerd op een eenzijdig en overdreven zwartgallige kijk op de wereld en de plaats die de kandidaat-zelfmoordenaar daarin inneemt. Behandeling is in de meeste gevallen echter wel succesvol, waarbij de kandidaat-zelfmoordenaar achteraf vaak terugkijkt op het gegeven als een periode van "zinsverbijstering".

Via een artificiële constructie in het ethische denken kan je dus ook hier stellen dat de vrijheid in de beslissing om zelfmoord te plegen in de meeste gevallen aangetast is. Dit is intellectueel dansen op de slappe koord...

Maar zelfs al voeren we al die intellectuele acrobatieën uit in onze ethica om toch maar het absolute zelfbeschikkingsrecht als principe overeind te houden, dan nog blijft dit principe zorgen voor grote bezorgdheid. De kern van het probleem ligt immers in het feit dat zelfmoord hier als een "positieve" of "waardevolle" keuze wordt gezien. Meer en meer spreekt men in de berichtgeving ook niet meer over "zelfmoord" maar over "uit het leven stappen". Dat klinkt immers iets minder crimineel, en is vooral t.a.v. de nabestaanden een stuk makkelijker te verteren. Maar waar zit dan precies het probleem?

In de eerste plaats kan een dergelijke attitude in onze benadering van suïcide op een perverse manier drempelverlagend werken voor de kandidaat-suicidant.

Ik illustreer dit met een voorbeeld :

Het is een lange traditie dat studenten aan de Universiteit van Oxford, wanneer zij tijdens hun studieperiode komen te overlijden, posthuum de graad die ze op dat moment postuleerden krijgen toegewezen. Een studente die de druk van de beruchte "finals" (eindexamens) niet aankon en zelfmoord pleegde, verwees naar die traditie in haar afscheidsbrief aan haar ouders. "... op die manier hoef ik jullie, lieve ouders, niet teleur te stellen en zal ik desondanks geslaagd zijn als Master of Studies..."

Dit is geen alleenstaand geval en reeds vele jaren wordt ervoor geijverd om die nobele traditie af te schaffen.

Een tweede probleem zit in het feit dat zelfmoord niet enkel de zelfmoordkandidaat treft, maar dat in de zelfdestructie vaak ook het brugje gemaakt wordt naar de omgeving. Typevoorbeeld zijn de zogenaamde "gezinsdrama's": vader die zelfmoord pleegt, maar meteen ook vrouw en kinderen "meeneemt". Ook hier is suicide meestal de drijfveer en niet -zoals velen wel eens willen aannemen- moord, waarna de moordenaar uit wroeging zelfmoord zou plegen...

Het derde probleem is hier reeds aangehaald en bestaat in het risicovolle en niet-kostenloze karakter van suicide. Ik beschik momenteel niet over recente cijfers, maar experten schatten dat in een niet te verwaarlozen deel van de verkeersongevallen ernstige vermoedens bestaan van suicide. Harde bewijzen hiervan zijn er uiteraard niet, maar het is een gegeven dat we niet mogen ontkennen.

Uit al het voorgaande blijkt dat het zonder enige limiet erkennen van het onbeperkte zelfbeschikkingsrecht weliswaar intellectueel correct, maar maatschappelijk op z'n minst kwestieus te noemen is. Vraag is dan ook met welke duidelijke boodschap we de gemeenschap benaderen...

Het christelijke "harde" verbod op zelfmoord mag voor velen een gruwelijk "foute" justificatie hebben (het geloof dat de mens niet oordeelt over leven en dood, zelfs niet over zijn eigen leven), het is wel functioneel in die zin dat het een bijdrage levert tot een preventieve aanpak van een zeer reële problematiek.

[Mitgard]

zelfmoord is ook een graadmeter voor de teloorgang van het gemeenschapsleven, het sociaal weefsel, de volksverbondenheid en de volkssolidariteit. suïcidalen hebben immers meestal gevoel dat zij niet meetellen, dat niemand nog om hen geeft, dat ze nergens meer deel van uitmaken. het liberale maatschappijmodel stimuleert het individualisme en de competitieve ambitiezucht terwijl ze de gemeenschappelijkheid, de collectieve frontvorming en de solidariteit ondergraaft.
het liberalisme cultiveert de prestatiemoraal en de materialistische hebzucht.
door de nadruk op het individu te leggen onder het mom van vrijheid, stelt zij het individu ook verantwoordelijk voor zijn mislukken in het leven. de 'eigen schuld dikke bult'- redenering wordt steevast op het falen van een individu toegepast.
dit schept een morele basis om 'mislukten' aan hun lot over te laten.
toch kunnen deze mensen er vaak niets aan doen. ze kunnen gewoon pech hebben, of genetische eigenschappen bezitten die hun gedrag of fysieke toestand beïnvloeden. het liberale voluntarisme negeert doorgaans deze factoren en doet bijgevolg heel wat mensen onrecht aan.

in een maatschappij waarin de nadruk ligt op de volkssolidariteit en het gemeenschapsgevoel zou men een volksmoraal kunnen aanwakkeren waarin iedereen waardevol is vermits hij/zij deel uitmaakt van de gemeenschap. mensen zullen weer tot elkaar komen en elkaar waarderen om hogere eigenschappen dan geld en status.
tevens dient een humaan eugenetisch project overwogen te worden, nadat men onderzoek gedaan heeft naar de genetische determinanten van onaangepastheid. zulke mensen dienen zich desnoods te onthouden van voortplanting in ruil voor ev. financiële compensatie. zij kunnen wel eventueel kinderen adopteren. immers, de sociale kost van een gemeenschap hangt af van de fysieke en geestelijke gezondheid van het volk. het bruto nationaal geluk zal stijgen.
en dat willen we tenslotte toch allemaal, gelukkig zijn?

[Aangebrande Phönix]

Oorspronkelijk geplaatst door Mitgard

zelfmoord is ook een graadmeter voor de teloorgang van het gemeenschapsleven, het sociaal weefsel, de volksverbondenheid en de volkssolidariteit. suïcidalen hebben immers meestal gevoel dat zij niet meetellen, dat niemand nog om hen geeft, dat ze nergens meer deel van uitmaken. het liberale maatschappijmodel stimuleert het individualisme en de competitieve ambitiezucht terwijl ze de gemeenschappelijkheid, de collectieve frontvorming en de solidariteit ondergraaft.
het liberalisme cultiveert de prestatiemoraal en de materialistische hebzucht.
door de nadruk op het individu te leggen onder het mom van vrijheid, stelt zij het individu ook verantwoordelijk voor zijn mislukken in het leven. de 'eigen schuld dikke bult'- redenering wordt steevast op het falen van een individu toegepast.
dit schept een morele basis om 'mislukten' aan hun lot over te laten.
toch kunnen deze mensen er vaak niets aan doen. ze kunnen gewoon pech hebben, of genetische eigenschappen bezitten die hun gedrag of fysieke toestand beïnvloeden. het liberale voluntarisme negeert doorgaans deze factoren en doet bijgevolg heel wat mensen onrecht aan.

in een maatschappij waarin de nadruk ligt op de volkssolidariteit en het gemeenschapsgevoel zou men een volksmoraal kunnen aanwakkeren waarin iedereen waardevol is vermits hij/zij deel uitmaakt van de gemeenschap. mensen zullen weer tot elkaar komen en elkaar waarderen om hogere eigenschappen dan geld en status.
tevens dient een humaan eugenetisch project overwogen te worden, nadat men onderzoek gedaan heeft naar de genetische determinanten van onaangepastheid. zulke mensen dienen zich desnoods te onthouden van voortplanting in ruil voor ev. financiële compensatie. zij kunnen wel eventueel kinderen adopteren. immers, de sociale kost van een gemeenschap hangt af van de fysieke en geestelijke gezondheid van het volk. het bruto nationaal geluk zal stijgen.
en dat willen we tenslotte toch allemaal, gelukkig zijn?

Grmbl, een collectivist.

Een dergelijk solidair systeem heeft vanzelfsprekend ook nadelen. Het is bijzonder moeilijk om je dan te ontrekken aan dat "collectief", terwijl dat net een van de verworvenheden van de stormachtige filosofisch-maatschappelijke ontwikkelingen de laatste eeuwen. Zo'n collectief staat immers niet toe om volledig vrij je eigen weg te kiezen. Er wordt immers vooraf een route uitgestippeld. Ik ben wel akkoord als je nu zou stellen dat een liberaal systeem ook de mogelijkheden beknot (door voorselectie) maar dan nog ben je vrij met de middelen die je hebt (afkomst, genen, opvoeding) je eigen richtingen in te slaan en wat maakt het dan uit dat je niet ver raakt? Er worden geen notities genomen van je prestaties en het geluk, welk geluk dan ook, is maar tijdelijk, onderga het dus gewoon.

Het zgn. probleem van onze maatschappij, het "gebrek aan gebondenheid" is pure onzin. Als voldoende mensen nood hebben aan verbondenheid, moeten ze elkaar maar opzoeken. Vinden ze niemand, dan zijn er duidelijk geen problemen. De tijd is voorbij dat de "gemeenschap" alles voor jou deed, als je werkelijk iets wil, werk er dan naartoe. Als je er niet naartoe werkt, ook goed. Wees je dan wel bewust van de consequenties.

Ik kan instemmen met eugenetica (met rillingen over m'n rug), maar niet omdat het nuttig zou zijn voor een "samenleving". Samenlevingen moeten niet streven naar geluk, mensen moeten dat zelf doen. Een samenleving moet er voor zorgen dat men zo min mogelijk gehinderd wordt bij zijn/haar zoektocht. Het heeft enige miljoenen jaren geduurd eer de cel besloot op te gaan in een groter organisme, ik stel voor dat we als mensen niet te snel besluiten deze eenheid te verlaten en in aan een groter collectief te beginnen.

[Distel]

Oorspronkelijk geplaatst door Dies

Je leven behoort jezelf toe: je hebt daarom het recht uit het leven te stappen. Alleen de persoon in kwestie kan beslissen of hij al dan niet wenst te leven. Het zou nogal arrogant zijn om in een ander zijn plaats te beslissen dat hij moet leven, dat is even verwerpelijk als iemand verbieden te leven!

Volledig akkoord.

[Aangebrande Phönix]

Oorspronkelijk geplaatst door Distel

Volledig akkoord.

Logische conclusies die te vroeg getrokken worden de eerste 50 berichten genegeerd.

[P.T. Rutgen]

Het gemakkelijkste is het verbeiden (zoalst nu e), indien het toch gebuert kan het zelfmoordpeopletje toch niet meer gestraft worden en behoudt hij/zij/hijzij dus z'n/haar/z'nhaar vrijheid inzake deze miserie e.

[Distel]

Oorspronkelijk geplaatst door Aangebrande Phönix

Logische conclusies die te vroeg getrokken worden de eerste 50 berichten genegeerd.

Ik zie niet hoe gelijk welke conclusie afbreuk kan doen aan het zelfbeschikkingsrecht.

[de Vexille]

Oorspronkelijk geplaatst door Aangebrande Phönix

Logische conclusies die te vroeg getrokken worden de eerste 50 berichten genegeerd.

Het is altijd makkelijker om zwart/wit te denken dan om een genuanceerd ethisch standpunt uit te werken... Vereist misschien ook wel ietwat voeling en ervaring met het onderwerp. Maar soit...

[Distel]

De bijdrage van Dies bevat alle nodige nuances. Ik zie niet wat daar nog aan toe te voegen is.

[de Vexille]

Oorspronkelijk geplaatst door Distel

De bijdrage van Dies bevat alle nodige nuances. Ik zie niet wat daar nog aan toe te voegen is.

Fijn voor u dat u het leven zo lineair kan zien. (en ik bedoel dit absoluut niet cynisch) Wanneer u het dubieuze "genoegen" mag proeven om in uw onmiddellijke omgeving "iemand uit het leven" te zien stappen, spreken we elkaar nog eens.

[Distel]

Oorspronkelijk geplaatst door de Vexille

Fijn voor u dat u het leven zo lineair kan zien. (en ik bedoel dit absoluut niet cynisch) Wanneer u het dubieuze "genoegen" mag proeven om in uw onmiddellijke omgeving "iemand uit het leven" te zien stappen, spreken we elkaar nog eens.

De vraag was niet of het leven lineair is, noch of zelfmoord een drama is voor de betrokkenen, noch of te maatschappij de persoon in kwestie moet proberen om te praten. De vraag was of iemand het recht heeft om zijn leven te beëindigen. Niet meer, niet minder. En net zoals niemand het recht heeft u te doden, heeft m.i. niemand het recht om u tegen uw zin in leven te houden. Duidelijke vraag, duidelijk antwoord.

[Supe®Staaf]

Oorspronkelijk geplaatst door de Vexille

Wanneer u het dubieuze "genoegen" mag proeven om in uw onmiddellijke omgeving "iemand uit het leven" te zien stappen, spreken we elkaar nog eens.

Als het iemand interesseert: de laatste jaren werd ik in mijn naaste omgeving meerdere malen met zelfdoding geconfronteerd.
Zowel gelukte als niet gelukte.
Niet dat ik mij tengenvoge daarvan als onfeilbare autoriteit wens op te werpen. Ik voel me niet gesteund door een Vaticaans concilie.

De eerste reacties:
onbegrip
woede

Nadien:
begrip
inzicht

Hoe ik er nu over denk?
Heeft iemand recht om zich te verdoen?
Natuurlijk, hoe hard het voor de achterblijvers ook moge zijn.
Wij hebben niet het recht om iemand die zich in een onmogelijke situatie geplaatst ziet, te verplichten om hier te blijven.
Iedereen mag wat mij betreft het vergiftigd geschenk 'leven' dat hij ongevraagd kreeg, ten allen tijde 'teruggeven.'

[D.T. Suzuki]

Oorspronkelijk geplaatst door Supe®Staaf

Als het iemand interesseert: de laatste jaren werd ik in mijn naaste omgeving meerdere malen met zelfdoding geconfronteerd.
Zowel gelukte als niet gelukte.
Niet dat ik mij tengenvoge daarvan als onfeilbare autoriteit wens op te werpen. Ik voel me niet gesteund door een Vaticaans concilie.

De eerste reacties:
onbegrip
woede

Nadien:
begrip
inzicht

Hoe ik er nu over denk?
Heeft iemand recht om zich te verdoen?
Natuurlijk, hoe hard het voor de achterblijvers ook moge zijn.
Wij hebben niet het recht om iemand die zich in een onmogelijke situatie geplaatst ziet, te verplichten om hier te blijven.
Iedereen mag wat mij betreft het vergiftigd geschenk 'leven' dat hij ongevraagd kreeg, ten allen tijde 'teruggeven.'

mee eens.

[Distel]

Oorspronkelijk geplaatst door Supe®Staaf

Als het iemand interesseert: de laatste jaren werd ik in mijn naaste omgeving meerdere malen met zelfdoding geconfronteerd.
Zowel gelukte als niet gelukte.
Niet dat ik mij tengenvoge daarvan als onfeilbare autoriteit wens op te werpen. Ik voel me niet gesteund door een Vaticaans concilie.

De eerste reacties:
onbegrip
woede

Nadien:
begrip
inzicht

Hoe ik er nu over denk?
Heeft iemand recht om zich te verdoen?
Natuurlijk, hoe hard het voor de achterblijvers ook moge zijn.
Wij hebben niet het recht om iemand die zich in een onmogelijke situatie geplaatst ziet, te verplichten om hier te blijven.
Iedereen mag wat mij betreft het vergiftigd geschenk 'leven' dat hij ongevraagd kreeg, ten allen tijde 'teruggeven.'

100% akkoord. Innige deelneming, overigens. Ik wens die ervaring niemand toe.

[Supe®Staaf]

Oorspronkelijk geplaatst door Distel

Ik wens die ervaring niemand toe.

Het ergste en onbegrijpelijkste is de initiële woede op de 'dader' hoewel je er eigenlijk razendveel compassie mee behoort te hebben.
Een heel verbijsterende ervaring.

[de Vexille]

Zeker, zolang je het hebt over de allerindividueelste rechten van het individu. Maar in die hypothese "mag" eigenlijk zowat alles...

De vraag was m.i. gesteld vanuit de maatschappelijke context (zie inleidende posting); "moet de samenleving het recht erkennen om zelfmoord te plegen" ? Ik meen toch een paar opmerkingen gegeven te hebben die minstens zouden moeten aanzetten tot een iets genuanceerder houding.

Voor wat het waard is, SuperStaaf... Ik heb in mijn vriendenkring iemand verloren op die manier. (en inderdaad: onbegrip -> aanvaarding) Ben daarna ook een paar jaar na m'n uren vrijwilligerswerk gaan doen in een centrum voor zelfmoordpreventie en heb daar zeer veel gezien en gehoord. ...en vooral geleerd dat de keuzes tussen leven en dood niet zo simpel liggen als hier wordt verkondigd.

En ik doe alle moeite van de wereld om "het Vatikaan" zo ver mogelijk buiten te houden. Ik probeer dus van goede wil te zijn en niet teveel met de "rode lap" te staan zwaaien he. Ik dacht ook voldoende nuance en voorzichtigheid in m'n standpunt te hebben ingebouwd... maar ja. Ach, laat maar...

[Supe®Staaf]

De essentie blijft m.i. simpel.
De grens is duidelijk.
To be or not to be.

We vinden het vooral vreselijk omdat we ermee geconfronteerd worden dat we onze denkwereld en leefpatronen niet kunnen aan anderen opdringen eens ze de beslissing voor zich namen.
De confrontatie met de eigen onmacht.
De confontatie met het ultieme foertzeggen van een andere.
Wij kunnen ons voorhouden dat we er 'inspraak' behoren in te hebben, doch de feiten tonen dat het anders ligt.
Wie immers gaf of geeft ons het recht om een ander te beletten zijn onafwendbare einde te vervroegen?
Wat betekenen de 20-30-40-50 jaar min of meer van een nietig mensenleven in het licht van het eeuwige nikske?

[Distel]

Oorspronkelijk geplaatst door Supe®Staaf

Het ergste en onbegrijpelijkste is de initiële woede op de 'dader' hoewel je er eigenlijk razendveel compassie mee behoort te hebben.
Een heel verbijsterende ervaring.

Ik zou willen zeggen dat ik mij dat goed kan voorstellen, maar gelukkig kan ik dat eigenlijk helemaal niet. Mijn broer heeft enkele jaren terug zo iemand verloren, maar we hebben daar eigenlijk nooit echt over gepraat. Maar ik hoop dat hij er nooit meer door moet.

[de Vexille]

Oorspronkelijk geplaatst door Supe®Staaf

De essentie blijft m.i. simpel.
De grens is duidelijk.
To be or not to be.

We vinden het vooral vreselijk omdat we ermee geconfronteerd worden dat we onze denkwereld en leefpatronen niet kunnen aan anderen opdringen eens ze de beslissing voor zich namen.
De confrontatie met de eigen onmacht.
De confontatie met het ultieme foertzeggen van een andere.
Wij kunnen ons voorhouden dat we er 'inspraak' behoren in te hebben, doch de feiten tonen dat het anders ligt.
Wie immers gaf of geeft ons het recht om een ander te beletten zijn onafwendbare einde te vervroegen?
Wat betekenen de 20-30-40-50 jaar min of meer van een nietig mensenleven in het licht van het eeuwige nikske?

Kijk, zo zie ik dat dus helemaal niet... De samenleving draagt een griezelig grote verantwoordelijkheid in een groot deel van de gevallen, want wie drijft het individu vaak over de rand? Wie legt het individu vaak ondraaglijke stress op? Wie is er vaak niet om een helpende hand te reiken naar iemand die zo overduidelijk "in de knoop" ligt met zichzelf?

Zoals ik hierboven reeds aanhaalde, kan het promoten van die intellectueel zeer zeker correcte stelling van jou leiden tot zeer grote ellende. Enfin, ik hoop dat je de moeite genomen hebt om mijn eerste posting te doorspartelen; daar heb ik gepoogd om mijn ervaringen een beetje te ordenen. Benieuwd overigens hoe je op mijn bezwaren zou antwoorden...

[Mitgard]

vaak gaan de nabestaanden, de directe omgeving, niet vrijuit bij zelfmoord.
vaak hadden zij het kunnen voorkomen.
kweet tis taboe om dat te zeggen vermits niet altijd waar is maar toch vaak.