De nieuwe wereld orde

[Firestone]

Jullie draaien gewoon rond de pot.

Als men theorieën bouwt op "lijsten van aandeelhouders", dan moet men zeggen waar deze lijsten vandaan komen.
Kan men dat niet doen, dan is de basis van de theorie drijfzand.

[Bhairav]

Gij ontwijkt gewoon de kwestie: er is GENOEG stof tot discussie. Gij houdt gewoon koppig vol of weet gewoon niet beter.
Simpel: gewoon stof tot discussie, zelfs DAT niet...

[Firestone]

Oorspronkelijk geplaatst door Bhairav

Gij ontwijkt gewoon de kwestie: er is GENOEG stof tot discussie. Gij houdt gewoon koppig vol of weet gewoon niet beter.
Simpel: gewoon stof tot discussie, zelfs DAT niet...

Onzin blijft onzin, ook als in het jouw ideologisch plaatje past.

[Bhairav]

Zie, en dan nog allemaal opblazen met dingen zoals ideologische plaatjes, aandeelhouders. Allemaal zever dat er geen reet mee te zien heeft: gewoon persoonlijkeb(nu ja...) voorwaarden tot discussie en denkpatroontjes.

[puud]

Oorspronkelijk geplaatst door Turkje

Geef dan de bronvermelding van dat artikel.

L’homme éternel
Louis Pauwels en Jacques Bergier
© Editions Gallimard 1970
Artikel van Paul-Emile Victor, leider van 31 wetenschappelijke expedities waarvan 17 naar Antartica en 14 naar Groenland

Had dan eerst verder gelezen, in plaats van gauw-gauw uw reactie neer te pennen.

Ik herhaal mijn vraag, geef een paar voorbeelden van nonsens

Natuurlijk weet jij er veeeeeeeeel meeeeeeer over.

Ik niet nee, wel mensen die die twee kaarten bestudeerd hebben.

Nu ze nog bekijken.

Ik heb die kaarten bekeken. En dan?

En ik heb u de referentie gegeven van een gans boek, dat trouwens geruggesteund wordt door een professor emeritus in de geografie met specialisatie in oude kaarten (wat uw referaten in de astronomie erbij kwamen kijken ontging me trouwens).

Louis Pauwels
Jacques Bergier
Arlington Mallery
Paul-Emile Victor
Nordenskjöld
Daniel Lineham
Francis Heyden
Allemaal idioten

Lees het boek dan, als ge toch beweert 100% juist te zijn.

Ik ken helaas geen Arabisch. Ik heb enkele vertaalde citaten gelezen.
Apropos, heb jij het gelezen?
Ik beweer niets, ik geef enkel de visie van andere weer.

Ge effent wel heel braafkes het pad voor al die theorieën

Ik effen het pad voor niemand. Een ufoloog moet ge niet proberen te overtuigen, die is al overtuigd.

[puud]

Oorspronkelijk geplaatst door Turkje

Over Einsteins religiositeit, heb ik trouwens een mooie site gevonden op het net, die zijn religieuze leven goed samenvat:

http://www.sparknotes.com/biography/...ection11.rhtml

Als Vermeersch dus aan puud en anderen heeft verkondigd dat Einstein een dikke atheïst was, sorry, maar dan had hij (weeral eens) ongelijk

Het grootste genie aller tijden!
Superman!
Men vergeet wel eens dat Albert Einstein ook een mens was, met - zoals iedereen - ook minder fraaie kantjes. En dat juist maakt hem dan ook weer menselijk.
Het (lange) artikel hieronder is de weergave van een intervieuw in Humo met Robert Highfield, gevolgd door enkele nabeschouwingen van Harry Mulisch, Etienne Vermeersch, Goedele Liekens en Rik Torfs.
Albert Einstein anders bekeken.Zeer interessante lectuur.

Humo nr 21/3377 dd 24-05-2005

Albert Einstein en de honderdste verjaardag van de relativiteitstheorie.

E=mc2. In vijf tekens de werking van het universum verklaren: faut le faire, maar Albert Einstein deed het. Exact honderd jaar geleden beleefde het grootste genie van de twintigste eeuw zijn annus mirabilis: in maart 1905 publiceerde hij in het gezaghebbende vakblad Annalen der Physik een artikel waarin hij de 'beperkte' of 'speciale' relativiteitstheorie uiteenzette; later zou hij ook de algemene relativiteitstheorie ontwikkelen. Sindsdien begrijpen we waarom we de indruk hebben dat een trein vertrekt terwijl hij nog stilstaat, weten we ,alles over de afbuigende baan van kometen en raketten, en zullen we nooit meer vergeten dat piepkleine atomen reusachtige
explosies kunnen veroorzaken - zie Hiroshima & Nagasaki.
Nolens volens werd E=mc2 ook de sleutel tot Einstein zelf. Zijn tomeloze energie - omgekeerd evenredig met ,de povere massa van zijn schrale lijf - zou zijn hele leven bepalen, professioneel maar ook privé. Zijn passie voor de natuurkunde combineerde hij gulzig met een obsessie voor de vrouw. Einstein was twee keer getrouwd (eerst met zijn collegawetenschapper Mileva Maric, daarna met zijn nichtje EIsa Loewenthal), maar plaste met graagte buiten de pot: het aantal liaisons dat hij ooit gehad heeft - sommige vluchtig, andere meer intiem - moet zowat het kwadraat zijn van het aantal wetenschappelijke doorbraken dat hij op z'n naam heeft staan, en dat zijn er niet weinig.
Het zou de max zijn hem zelf uit te vragen, deze 'wijze kop' met 'de goedige, vochtige blik van een brave hond', 'morsig gekleed, met open kraag en een afzakkende broek waar zijn overhemd uit puilde, en met een prachtige bos lange, witte, ongekamde haren'. Helaas pindakaas: op 18 april 1955 stierf de magiër van de fysica in Princeton, USA, de plek waar hij de laatste twintig jaar van zijn leven had doorgebracht. Sindsdien zijn er honderden Einstein-biografieën geschreven, de ene al lovender dan de andere aan een genie valt kennelijk niet te tornen. Dat het genie ook een mens was, met al zijn kleine kantjes, dát inzicht hebben we te danken aan Robert Highfield, wetenschapsjournalist van The Daily Telegraph. Na een studie over Harry Potter werkt hij nu aan een boek over klonen, maar vooral is hij de coauteur (samen met Paul Carter) van 'Het verborgen leven van Albert Einstein '. Hoe is het allemaal begonnen, vraagt een mens zich dan af.

ROBERT HIGHFIELD « Als jonge knaap was ik al gefascineerd door Einstein. Ik had gehoord dat hij op zijn ziekbed met een kompas lag te spelen, en daar kan ik me iets bij voorstellen: dat deed ik zelf ook. Maar verder wens ik me niet met hem te vergelijken, haar, no thanks (lacht).
» In de loop der jaren heb ik veel Einstein-biografieën gelezen. Ze vertelden allemaal hetzelfde verhaal: dat van de gevierde wetenschapper die zich inzette voor de wereldvrede. En toen begon de universiteit van Princeton met de uitgave van zijn correspondentie. Ik ben erin beginnen te lezen, en ik ben blijven lezen. Voor het eerst merkte ik dat Einstein ook andere passies had dan de wetenschap: de liefdesbrieven met Mileva, zijn eerste vrouw, waren best wel pittig. Toen wist ik: time to-write, Robert.
» Het had overigens niet veel gescheeld af we hadden de ware Einstein nooit gekend. Zijn oudste zaan bewaarde de correspondentie van zijn vader, inclusief die liefdesbrieven, in een paar schoenendazen in de keuken. Hij heeft nog geprobeerd de publicatie te verhinderen, maar dat is 'm niet gelukt.»

HUMO Albert Einstein was de eerste wetenschapper die een superster werd. Toen hij weer eens werd belaagd met verzoekjes om handtekeningen, noemde hij dat tegenover zijn vrienden 'de laatste vorm van kannibalisme': 'Vroeger aten we mensenvlees, nu nemen we genoegen met symbolische stukjes mens.’

HIGHFIELD « Hij vond het van slechte smaak getuigen om mensen te bewonderen alsof ze bovennatuurlijke krachten hadden. Het was zijn lot, maar het maakte hem niet gelukkig. Hij putte troost uit het feit dat de meeste idolen uit die tijd duidelijke intellectuele en morele doelstellingen hadden. Daaruit leidde hij af dat de mensen kennis en rechtvaardigheid uiteindelijk toch belangrijker vinden dan bezit en macht. Inmiddels is de Zeitgeist behoorlijk veranderd, hé? Als Einstein vandaag zou leven, zou hij heel ongelukkig zijn, denk ik.
» Of course, beroemdheid is ambigu. Einstein vond het frustrerend dat al die aandacht hem steeds meer ging opslorpen, maar tegelijk hunkerde hij er wel naar. En aandacht kreeg hij: er werden baby's naar hem genoemd, telescopen, sigaren... Bij een bezoek aan Genève werd hij omstuwd dor jonge meiden; één van hen probeerde zelfs een lok van zijn haren af te knippen.»

HUMO Roem erotiseert?

HIGHFIELD “Precies,
»We hebben Einstein lang gezien als. een wat stoffige, ouderwetse man die geen tijd had voor een privé-leven. Nu weten we wel beter. Einstein flirtte graag. Terwijl hij nog bij Mileva was, maakte hij zijn nichtje Elsa het hof: toch wel een opmerkelijk jachttafereel, so to speak. Een kennis van EIsa schreef dat zijn 'knappe mannelijke trekken' 'nagal wat slachtoffers hebben gemaakt'.
» Als ik in de pub over de mens Einstein vertel, reageren vrouwen vaak heel verontwaardigd: ze vinden 'm maar een male chauvinist pig. Ik probeer het dan altijd voor hem op te nemen. Ik denk niet dat hij een buitengewoon wrede man was; hij was gewoon een... well, een typische man, denk ik.»

De stille zonde

HUMO Is het niet vreemd dat uitgerekend zo'n rationele geest zich zo laat drijven door emoties?

HIGHFIELD « Seks is een gezonde drive voor iedereen, ook voor natuurkundigen. Zelf ben ik scheikundige van vorming; zowel schei- als natuurkundigen zijn goed op de hoogte van de biologie (lachje).
» Dat Einstein zoveel avontuurtjes beleefde, had vooral te maken met zijn beroemdheid. Stewardessen vallen voor de piloot, groupies azen op rock-'n-rollsterren, aankomende filmsterretjes doen het met beroemde acteurs – en zo had ook Einstein zijn aanbidsters.
»Wat me wel is opgevallen: in het begin waren zijn relaties heel passioneel, maar hij ging zijn veroveringen vlug zien als verpleegsters annex huishoudsters. Ik denk dat hij vooral iemand wilde die goed voor hem zorgde. Om u een voorbeeld te geven: hij was erg verstrooid, en zijn twee echtgenotes moesten altijd zijn toiletspullen in zijn koffer steken als hij op reis ging. Dat apprecieerde hij zo dat hij bij aankomst steevast een bedankje schreef.”

HUMO Als je de aanspreektitels in zijn liefdesbrieven turft, heb je gauw een indrukwekkend lijstje: 'lieve pop', 'lieve schattepop', 'kleine schattebout', 'lieve engel van me', 'mijn lieve kleine zonnetje', 'lieve oogjes', 'lieve, lieve schat'. Hij schreef ook vaak: 'Je betekent meer voor mijn ziel dan alles op de hele wereld bij elkaar:

HIGHFIELD «Hij had de neiging zich op zijn charmantst te tonen als het object van zijn liefde op veilige afstand was. Hij was een smachter: zolang de dame in kwestie niet in de buurt was, kon hij haar idealiseren als een toonbeeld van maagdelijke onschuld. Waarmee ik niet gezegd wil hebben dat alle maagden onschuldig zijn (lacht).
» Hij was ook een meester in het manipuleren. Als hij het af wilde maken met een liefje, draaide hij het zo dat het leek alsof zij de beslissing nam.
»U moet weten dat Einstein er nogal uitgesproken opvattingen over mannen en vrouwen op nahield. Over mannen zei hij: 'Ik ken die diersoort uit eigen ervaring, want ik ben er zelf één.' En, voegde hij eraan toe: 'Je moet niet te veel van ze verwachten.' In zijn ogen waren mannen van nature trouweloos en egoïstisch. En: vrouwen waren de minderen. Toen hij dat eens beweerd had in een speech, kreeg hij de Amerikaanse vrouwenbeweging over zich heen. Die verwezen naar Marie Curie, die toch maar mooi twéé Nobelprijzen had gewonnen. Waarop Einstein doodleuk antwoordde: 'Madame Curie heeft wél het hoofd van een haring: Tja...”

HUMO In een brief aan zijn vriend Besso schrijft hij: 'Wij mannen zijn beklagenswaardige; afhankelijke schepselen. Maar vergeleken met vrouwen is ieder van ons een koning. Wij staan behoorlijk stevig op onze eigen benen, zonder op iemand anders te hoeven steunen. Zij echter verwachten altijd dat er iemand is op wie ze kunnen rekenen. Als dat niet zo is, storten ze eenvoudig in.’

HIGHFIELD « Hij schreef wel vaker dingen in die zin, maar ik denk dat hij het toen zo scherp verwoordde omdat hij kwaad was op Besso. Die had zich bemoeid met zijn plannen om te scheiden van Mileva. Althans, dat dacht Einstein: in werkelijkheid was het Besso's vrouw die het voor Mileva opnam. Toen hij zijn fout inzag, stuurde hij Besso een briefkaart om zich te verontschuldigen. Ik denk dat hij in z'n leven wel duizend verontschuldigingsbriefjes heeft geschreven. Dat siert hem, maar het toont ook aan dat hij een impulsief baasje was.”

HUMO Ik citeer uw boek: ’Einstein maakte wel eens het grapje dat hij ‘stille zonde’ prefereerde boven ‘openlijke deugd’, maar er was weinig verborgens aan zijn affaires.’

HIGHFIELD « Ja, hij kwam er open en bloot voor uit. Als Mileva of Elsa niet op de hoogte was van een een nieuw avontuurtje, ging hij het ze zelf vertellen. Een vriend van hem vertelde mij dat hij dat deed 'als een klein jongetje dat stout is
geweest en iets moet opbiechten aan mama.'
» Hij wist ook heel goed dat hij zijn echtgenotes pijn deed met zijn vele affaires. Eén keer geeft hij zich bloot: hij is zelf door een vrouw in de steek gelaten, en chrijft dat hij nu iets 'proeft van de pijn' die hij voordien zelf een 'arm, lief kind' had aangedaan.
» Jaloezie is een constante in zijn huwelijken. Ik heb een brief gevonden van Mileva aan een zekere meneer Meyer. Ze verzoekt de brave man zijn vrouw Anna weg te houden bij haar Albert. Die Anna had Einstein een paar keer opgezocht in het Natuurkundig Instituut; in een brief had hij geschreven over de betoverende gevoelens die hij daarbij had, en had hij haar schoonheid in geuren en kleuren geroemd. Van haar kant liet Anna weten dat ze had moeten blozen om zoveel liefs. Die brief
had Mileva onderschept. Achteraf verontschuldigde Einstein zich bij meneer Meyer voor de jaloerse reactie van zijn vrouw, maar hij gaf toe dat hij en Anna misschien wat al te hartelijk met elkaar waren omgesprongen. Hij zou het Mileva overigens nooit vergeven dat ze die brief had geopend. Een paar jaar voor zijn dood zou hij er nog eens op terugkomen: het had hem gekwetst en vernederd, schreef hij.»

HUMO Zijn hele leven heeft Einstein zich afgezet tegen het instituut huwelijk: hij noemde het 'slavernij in een cultureel jasje'.

HIGHFIELD « Hij ging nog verder: de uitvinder van het huwelijk was volgens hem 'een varken zonder verbeeldingskracht' .
» Hij vond het huwelijk niet stroken met de menselijke aard. '95% van de mannen én vrouwen is van nature niet monogaam,' zei hij. 'Ze hebben graag meer dan één partner.' Dus 'waarom iets blijvends maken van wat niet blijvend kan zijn'? Hij zei ook: 'Echtgenotes zijn hoeren - alleen krijgen zij een contract voor het leven, en een hoer maar voor één beurt.'
» Voor alle duidelijkheid: Einstein lag heus niet de hele dag te rampetampen. Maar ons boek corrigeert wel het beeld dat zijn liaisons platonisch van aard waren. Niet voor niets schreef Elsa dat ze een 'huwelijk op krediet' had: ze wist dat hij haar bedroog.»

Het verdwenen kind

HUMO Nog voor hij met Mileva getrouwd was, vond er een dramatische gebeurtenis plaats. Mileva ontdekte dat ze zwanger was; ze beviel van een meisje, maar stond het kind kort na de geboorte af,

HIGHFIELD « It's a long story, you know. En: een drama.
» Twee maanden voor haar eindexamen ontdekte Mtleva dat ze in verwachting was. Dat was een grote schok: ze was het ouderlijk huis uit, ze werd niet aanvaard door de familie van haar verloofde, en ze was heel onzeker hoe die op het nieuws zou reageren. Einstein wist zelf ook niet goed hoe hij ermee moest omgaan, I guess. Toen ze hem het verteld had, schreef hij een brief terug: eerst ging hij uitgebreid in op allerlei boeiende artikelen die hij gelezen had; zijn op handen zijnde vaderschap kwam pas op het eind ter sprake. Hij schreef iets in de trant van: 'Ik laatje niet alleen, vertrouw op mij, heb geduid.'
» En Mileva moest véél geduld hebben. Ze woonden toen nog niet samen, maar ze gaf wel te kennen dat ze hem graag in haar buurt had. Daar ging hij niet op in, wel integendeel: hij ging gewoon op vakantie met zijn moeder - met wie hij overigens niet over Mileva sprak, laat staan over haar zwangerschap.
» Van pure ellende is Mileva op het einde van haar zwangerschap weer ingetrokken bij haar ouders in Novi Sad, ten noorden van Belgrado. Een paar fragmenten: brieven geven aan dat Einstein zich perfect bewust was van nakende bevalling, maar hij beperkte zich liever tot grapjes 'Stop onze jongen niet vol koeienmelk, want daar wordt hij dom van,' liet hij haar weten. Hij ging ervan uit dat hij een zoon zou krijgen. Het werd een meisje, Lieserl.
» Hij was niet aanwezig bij de geboorte. Achteraf heeft hij Mileva een brief geschreven. Daarin liet hij weten dat hij erg bang was geweest, en vervolgens ging hij over tot de orde van de dag: natuurkunde, en zijn pogingen om een job te vinden. Pas op eind van de brief kwam hij terug op het kind. 'Ik wil haar houden: schreef hij, 'maar vraag je wijze vader toch maar om raad.'
» Hij vroeg haar een foto van het kind op te sturen. Toen hij die kreeg, noemde hij haar promt zijn 'grote liefde' - maar het kind zelf heeft hij nooit gezien.
» We weten nog steeds niet of Mileva en Einstein samen besloten hebben het kind af te staan. Er is ook geen geboorteakte van Lieserl. Volgens sommige bronnen is ze jong gestorven aan een ziekte, maar ook dat staat niet vast. Einstein schrijft ergens: 'We moesten haar laten gaan' - dat is nogal cryptisch. Zeker is dat het meisje vóór haar tweede jaar uit het leven van de Einsteins verdwenen is.
» De buitenwereld wist ook van niets. Later zouden Mileva en Einstein nog twee zonen krijgen, Hans Albert en Eduard, en zelfs die werden in het ongewisse gelaten. Hans Albert was al een oudere man toen hij voor het eerst hoorde over zijn verdwenen zuster. Allicht was Lieserl altijd een geheim gebleven als de briefwisseling niet was vrijgegeven.»

HUMO Waarom hebben de Einsteins hun kind afgestaan? Bang voor wat de mensen zouden zeggen?

HIGHFIELD « Een onwettig kind was in die tijd nog een stigma, ja, zeker in het burgerlijke Zwitserland, waar Einstein woonde. Hij kon het zich ook niet permitteren in ongenade te vallen bij de toenmalige godfathers van de wetenschap, die hem aan een job moesten helpen: hij stond op het punt werk te krijgen bij het Bureau van Octrooien in Bern.
“ Misschien speelde ook geld een rol. Zijn loon was gewoon ontoereikend om een vrouw en een kind te onderhouden. In 1905, het jaar dat hij de speciale relativiteitstheorie op papier zette, kon hij niet eens zijn belastingen betalen. In plaats van een nieuw matras kocht hij een tweedehands - met als gevolg dat hij vol luizenbeten kwam te zitten (lachje). En dan was er nog het voortdurende gekibbel met zijn ouders over Mileva. Mama Einstein zei onverbloemd dat ze haar niet als schoondochter wilde - waarschijnlijk heeft ze nooitgeweten dat ze toen al oma was.
Ze vond trouwen een luxe die je je alleen kon permitteren als je een behoorlijk inkomen had. En ze had een punt: Einstein is lange tijd een armoedzaaier geweest.
» Dat ze Lieserl heeft moeten afstaan, heeft ,een schaduw over
Mileva's verdere leven geworpen. Ze veranderde helemaal. Haar vriendinnen dachten dat het slecht ging in haar relatie, maar ze zei alleen dat ze ‘iets intens’ had meegemaakt.»

‘Je smerige Albert‘

HUMO En inmiddels plaste papa Albert vrolijk naast de pot.

HIGHFIELD « Toen hij al een tijdje een relatie had met Elsa, bleef hij toch nog bij Mileva overnachten. 'Ik logeer bij mijn eerste vrouw; zei hij dan. Dat hij daarmee de goegemeente choqueerde, deerde hem niet. Toen een Engelse we wetenschapper er eens een opmerking overmaakte,antwoordde hij in het Duits: 'Dem Reinen ist alles Rein, dem Schwein, ist alles schwein.' Vrij vertaald: wie mij pervers vindt, heeft zélf een perverse geest.
»Nog voor Einstein met Elsa trouwde, noemde hij haar kinderen al zijn stiefkinderen. Zijn collega-wetenschappers hebben zelfs lang gedacht dat het écht zijn dochters waren. Zijn twee zoons met Mileva verdwenen steeds meer naar de achtergrond.
» EIsa had met Mileva gemeen dat ze goed kon koken - Einstein was een typisch voorbeeld van het cliché dat de liefde van de man door de maag gaat. Ze was wel mooier dan Mileva: blauwe ogen, blond haar. Een beetje mollig, maar niet te.Ze had maar éen kwaal: ze,was bijziend. Maar daar ging ze met veel humor mee om. Op een, banket zou ze eens bewust groene blaadjes uit de tafeldecoratie hebben geplukt terwijl ze maar bleef volhouden dat de 'sla' lekker was. Wat dat betreft was ze
echt wel een maatje voor Einstein - hij was zelf dol op zwanzen.
» Nog een pluspunt Was dat El sa hem het soort Gemütlichkeit bood dat hij kende van thuis. Hij liet haar wel merken dat ze zich niet mocht bemoeien met zijn uiterlijk. Ze moet hem eens geschreven hebben dat hij toch niet de deur uit kon zonder een ge streken overhemd, waarop hij haar per ommegaande liet weten dat ze in dat geval maar beter een andere man kon zoeken. Hij ondertekende,zijn brief met 'je sme rige Albert' (lachje).
“ Weet u, Einstein was ook maar een mens, after all. Het is simpel: zijn huwelijk met Mileva was op de klippen gelopen, en het grote genie wilde iemand om van te houden. Dat die ook nog voor hem waste en plaste was mooi meegenomen, isn 't it? (lachje))

HUMO Wanneer is hij officieel van Mileva gescheiden?

HIGHFIELD « EIsa heeft hem nooit echt voor de keuze gesteld, maar dat ze maakte. hem er wel attent op ze het halfslachtige gedoe beu was. Na lang twijfelen heeft hij dan besloten van Mileva te scheiden en met Elsa te trouwen;
» Voor Mileva stortte de wereld in: ze leefden allang gescheiden, maar er was toch nog een band, en die zou nu doorgeknipt worden. Ze is toen maandenlang in bed blijven liggen – wat Einstein overigens als chantage beschouwde. En toen hij vernam dat hun zoons elders opgevoed werden, omdat Mileva angstaanvallen had, ging hij helemaal door het lint. Vanaf toen ging hij haar beschrijven als een geamputeerd lichaamsdeel.»

HUMO Behoorlijk hardvochtig. toch?

HIGHFIELD « Einstein was geen watje, you know. Voor de buitenwereld had hij een peperkoeken hartje, zo begaan als hij was met de wereldvrede, maar voor zijn onmiddellijke omgeving was hij bikkelhard.
»Aan de andere kant: Einstein heeft zich wellicht nooit echt goed gevoeld bij Mileva. Ze maakten de fout die veel koppels maken: ze blijven veel te lang bij elkaar. Voor de kinderen, voor de goede naam, voor het geld, peu importe. Ze verdragen elkaar nog wel, maar steeds minder. En vroeg of laat barst die etterende zweer open.»

HUMO Na de scheiding belaadde hij Mileva met alle zonden Israëls.

HIGHFIELD « Het was de kleine kant van een groot man, ja. Hij verweet Mileva dat ze 'sluw' was,èn hij noemde haar een zuurpruim. In één van zijn brieven staat dat er in hun huis de sfeer van een kerkhof hing, en dat. dat haar schuld was. Eigenlijk is het vrij simpel: hij wilde van haar af.

HUMO Ook zijn kinderen verdwenen uit zijn leven.

HIGHFIELD « Hij was zeker geen goede vader. Hij was heel koel over Eduard; die schizofreen was: hij vond dat hij beter niet geboren was. Hij heeft hem in een instelling gestopt en nooit meer naar hem omgekeken.
» Toen Hans Albert wilde trouwen, bemoeide hij zich met de keuze van de vrouw: hij zei dat hij bang was dat ze anders gees-
teszieke kinderen zouden krijgten. Hans Albert moet toen tegen zijn vader gezegd hebben: 'Daar had jij misschien ook beter aan gedacht toen je met moeder trouwde;'
»Maar in. de eerste jaren na de scheiding heeft hij toch geprobeerd contact met zijn kinderen te houden. Meer dan eens heeft pij zijn vriend Besso gezegd hoe bang hij was om zijn zonen te verliezen.Hij deed er ook alles aan om Hans Albert voor zich te winnen: hij moedigde hem aan om hetzelfde leuk te vinden als hij meetkunde, muziek - en hij leerde hem zeilen.»

HUMO Op zeker ogenblik schrijft hij:"Ik heb me nooit met hart en ziel verbonden gevoeld met enig land of enige streek, met mijn vriendenkring, of zelfs met mijn eigen familie. Die banden gingen altijd gepaard met een zekere afstandelijkheid,en de wens om me in mijzelf terug te trekken neemt mét de jaren toe.'

HIGHFIELD « Hij vond. het niet erg dat hij niet de sympathie van de mensen had. Afstand houden was voor hem een makkelijke manier om in het leven te staan. Hij had gelijk, denk, ik: wie niet gevoelig. is voor wat andere mensen van hem denken, die is pas echt vrij.”

Incestueuze relatie

HUMO Toch even over Einstein de wetenschapper. Het schijnt hem erg geschokt te hebben dat zijn theorie werd misbruikt om een atoombom te maken.

HIGHFIELD « Ja, maar Hiroshima was geen toepassing van E=mc2. Not at all. De atoombom was, een bevestiging van zijn
Theorie, maar ook zonder die formule zou de wetenschap erin geslaagd zijn nucleaire wapens te maken. Einstein was een pure theoreticus; de uiterst complexe technologie om atoombommen te maken lag een miljoen mijlen van hem af.
» En toch zat hij wel een groot schuldgevoel. Voor het begin van de oorlog had hij president Roosevelt erop gewezen dat Hitler de knowhow had om een atoombom te maken. Daarop is de VS in ijltempo begonnen met het Manhattan Project om de nazi's voor te zijn - met het bekende resultaat. Einstein besefte het 'verschrikkelijke gevaar voor de mensheid', zoals hij het noemde, maar het risico dat de Duitsers met enige kans op succes aan hetzelfde wapen werkten, liet hem geen andere keuze.
» Einstein was een pacifist, no doubt, maar als ze hem de knop hadden gegeven waarmee hij de bom op nazi-Duitsland kon gooien, had hij 'm ingedrukt. Hij zag de nazi's als de vijanden van de mensheid, als een bende die de hele wereld tot slaven van het Arische ras wilde maken.
» Na de oorlog is hij zich nóg meer gaan inzetten voor ontwapening en vrede. Zijn motto was: 'De oorlog hebben we gewonnen, maar de vrede niet.' Zo ijverde hij voor een wereldregering. Amerika en Engeland moesten daarin een belangrijke rol spelen, maar hij wilde er ook de Sovjet-Unie bij. Maar in Moskou zag men het als een kapitalistisch complot, en het idee is een stille dood gestorven.»

HUMO Sommige onderzoekers suggereren dat zijn relativiteitstheorie mede, of zelfs grotendeels, het werk is van zijn eerste vrouw Mileva. Einstein zelf noemde haar zijn 'rechterhand', en hij schreef meer dan eens over 'ons werk'.

HIGHFIELD « Ik durf dat te betwijfelen. .
» Look, Mileva was zeer zeker een intelligente vrouw. Ze was afgestudeerd in de medicijnen, en ze had een diploma van de polytechnische hogeschool. Ze was één van de weinige vrouwen die de toestemming kregen om de natuurkundelessen bij te volgen. De mannelijke studenten durfden haar wel eens te pesten,maar dan nam ze zoete wraak: bij het eindexamen liet ze hen probleemloos achter zich.
» Mileva had haar eigen biografe, een Servische. Samen met een paar andere Servische wetenschappers heeft die dame ervoor gezorgd dat Mileva's case ter sprake kwam op een congres van de AAAS, de American Associa
tion for the Advancement of Science. Hun stelling was dat Einstein de relativiteitstheorie weliswaar had geformaliseerd, maar dat de basisideeën afkomstig waren van Mileva. Dat cong0res is geëindigd in ruzie en scheldpartijen. The Times vatte het mooi samen: 'Mevrouw Einstein is nu een beroemdheid, relatief gesproken.' (lachje)
» Intellectuele fraude tussen echtelieden bestaat: sommige muziekstukken die worden toegeschreven aan Felix Mendelssohn zijn eigenlijk gecomponeerd door zijn zus Fanny, en er is een komeet die genoemd is naar een Duitse sterrenkundige terwijl zijn vrouw 'm heeft ontdekt. Maar de relativiteitstheorie heeft maar één auteur: Einstein. In het jaar dat hij zijn grote doorbraak beleefde, waren hij en Mileva trouwens al geen paar meer. En hij had er ook een bloedhekel aan als een vrouw zich bemoeide met zijn werk.
» Weet u, als het gaat over Einstein en de vrouwen, speelt het lot een grote rol. In de jaren twintig heeft EIsa hem een assistente bezorgd: Helen Dukas. Vanaf de eerste ontmoeting klikte het. Einstein gaf haar een hand en zei: 'Hier ligt een oud kadaver. 'Waarop zij: 'Hier staat iemand die niets van natuurkunde wil weten.' Korte tijd later zou hij speciaal voor haar zijn relativiteitstheorie herschrijven (raadselachtige stilte}.»

HUMO Vertel op!

HIGHFIELD.« Omdat u zo aandringt (lacht). De héél speciale relativiteitstheorie van Einstein luidt zo: een uur in het gezelschap van een mooie vrouw lijkt een minuut, maar een minuut op een heet fornuis lijkt wel een uur. Dat zegt genoeg, toch? .
»Helen Dukas is 27 jaar bij hem gebleven. Zijn testament maakt duidelijk hoe belangrijk zij voor hem was: ze erfde niet alleen zijn boeken en bezittingen, ze kreeg ook meer geld dan zijn zonen.»

HUMO Peter A. Bucky, de zoon van Einsteins lijfarts, beweert dat Dukas de verloren gewaande Lieserl was.

HIGHFIELD « Ik ken dat verhaal, ja. Lieserl zou geadopteerd zijn door een joods-Amerikaanse familie; via een joodse organisatie waar Elsa voorzitster van was, zou ze 'door een speling van het lot' terug bij Einstein zijn gekomen. In dat geval zou hij dus een incestueuze relatie met haar gehad hebben.
». Ik heb in Californië gesproken met Evelyne Einstein, de adoptiefdochter van Hans Albert Zij dacht eigenlijk dat ze zélf een buitenechtelijk kind van Einstein was. Nu heeft Einstein een wat vreemde rol gespeeld in het regelen van die adoptie, maar zoiets...
Er zijn grenzen aan de speculatie, my friend.»

HUMO Toch nog dit: het gerucht wil dat Einstein ook buitenechtelijke kinderen had.

HIGHFIELD « Het zou mij niet verbazen dat er nogal wat kleine Einsteintjes rondhuppelen, you know.
» Ik zou u graag vertellen dat het Lieserl-mysterie is opgelost, maar dat is niet zo. Er is een poging gedaan om meer te weten te komen via een DNA-test, maar de stalen waren niet goed genoeg van kwaliteit.»

HUMO U bent bezig met een boek over klonen. Zou Einstein te klonen zijn? .

HIGHFIELD « Het eerste gekloonde paard lijkt helemaal niet op het origineel, gekloonde katten hebben vaak een heel andere kleur en zeker een ander karakter. Wie zou proberen Einstein te reproduceren, kan weleens bedrogen uitkomen. Er is maar één Einstein - en die staat in de toptien van de grootste mensen aller tijden.»

Last words

HUMO Twee weken na de dood van Elsa schreef hij aan zijn zoon: 'Zolang ik kan werken, mag en zal ik niet klagen, want werk is het enige dat het leven zin geeft.'

HIGHFIELD « Einstein heeft gewerkt tot zijn laatste snik: op zijn sterfbed vroeg hij nog om schrijfpapier. Maar ik wil hem niet vastpinnen op dat ene citaat. Uit andere teksten blijkt dat hij het leven helemaal niet zo zinloos vond: wie er over denkt, schreef hij, doet niet alleen zichzelf maar ook de anderen te kort.
» Hij kon soms heel poëtisch schrijven. Deze zin vergeet ik niet: 'Ons eigen geluk hangt af van de glimlach van de anderen.'
Het lijkt een uitspraak voor de scheurkalender; maar het is in a nutshell de diepste overtuiging dat de mens er is voor de anderen.’
» Einstein was een pragmatisch man. Hij redeneerde: we zijn hier maar kort, dus laten we er het beste van maken. Zijn voorkeur; ging uit naar een eenvoudig en pretentieloos leven.»

HUMO Was hij gelovig?

HIGHFIELD « Als kind van elf, twaalf' is hij door een heel religieuze fase gegaan, maar later vond hij het allemaal onzin. Hij geloofde zeker niet in een persoonlijke God die oordeelt over goed en kwaad. Hooguit vond hij God de bedenker van de intrigerende wetten die hij wilde ontrafelen. Hij was er ook van overtuigd dat er na de dood niets meer is. Reïncarnatie, een tweede leven in de hemel en dat soort dingen vond hij iets voor zwakke geesten.
» Toen hij stierf weigerde hij een noodoperatie omdat hij het smakeloos vond het leven over zijn natuurlijke grenzen heen te willen rekken.. Zich vastklampen, aan het leven vond hij maar sentimenteel.»

HUMO Wat waren zijn laatste woorden?

HIGHFIELD « Don 't know. Einstein is gestorven in de vroege ochtend, met aan zijn ziekbed alleen een Amerikaanse verpleegster. En die begreep hem niet, want zijn laatste woorden waren in het Duits. Wie weef? Misschien maakte hij wel een grapje.»

Martin Coenen

Humo 22/3378 dd 31-05-2005

Toen Albert Einstein op 14 maart 1879 in.het Zuid.-Duitse Ulm geboren werd, schrok zijn moeder zich rot: zijn hoofd was zo groot en hoekig dat ze dacht dat hij misvormd was. Ze zou zich nog jaren zorgen maken over dat stille, dikke kind, dat pas heel laat ging spreken. Bij de geboorte van zijn. zusje wees hij naar het meisje in de wieg en vroeg: 'Mama, waar zitten haar wieltjes?' E~n hij dreef zijn moeder helemaal tot wanhoop toen hij zijn gouvernante met een krukje bont en blauw sloeg.
U en wij weten dat Pauline Einstein zich voor niets zorgen heeft gemaakt: haar Albert zou uitgroeien tot het grootste genie van zijn tijd. En dat zullen schrijver Harry Mulisch en moraalfilosoof Etienne Vermeersch - zelf twee verdomd slimme mensen - niet tegenspreken.

Harry Mulisch:

'De eeuwige paradox' .

In de Lage Landen kan allicht niemand beter het genie van Einstein in zijn context plaatsen dan Harry Mulisch. In zijn twee magna opera, 'De compositie van de wereld' en 'De ontdekking van de hemel', heeft ook hij de wereld verklaard - weliswaar in honderden pagina's en niet in een handig formuletje, maar toch. En er is nog een gemeenschappelijk trekje, zo merk ik als ik de werkplek van de meester betreed: Mulisch en Einstein zijn allebei verstokte pijprokers. 'Vind.Ik leuk om naar te kijken,' zegt Mulisch over het pijpenrekje op zijn schrijfdressoir. 'Ik ben een beetje een pijpenfetisjist, ik heb er 88. Hoeveel had Einstein er? Ik schat drie of vier. Meer zeker niet.'

HUMO Roken alle genieën pijp?

HARRY MULISCH « Ik heb ook een tijdje sigaretten gerookt, hoor, maar dat is waarlijk niks. Een sigaret inhaleer je snel,je maakt ze uit en het ritueel is weg. Met een pijp heb je iets te doen. Je moet het ding met grote kennis vullen, maar je moet het ook bijtijds schoonmaken. Veel mensen vinden dat vreselijk, ik niet. Einstein blijkbaar ook niet.»

HUMO Einstein maakte ooit een vergelijking tussen pijproken en het huwelijk: 'In beide gevallen raakt alles vies en verstopt.

MULISCH « Ik heb ook weleens deze vergelijking gehoord: 'Naar de hoeren gaan is als sigaretten roken, het huwelijk is als het roken van de pijp.' (Lachje) Het ene is snel, het andere vraagt geduld en vaardigheid.»

HUMO In één van Einsteins biografieën staat: 'Hij vergat altijd zijn paraplu of zijn sleutels, of zijn nachthemd en toiletspullen als hij voor de vakantie naar huis ging.' Moeten genieën een beetje verwarde, chaotische geesten zijn?

MULISCH « Verward moet je zeker niet zijn. Dan krijg je allemaal van die namaakgenieën, en daar gaat de wereld nu al aan ten onder.
» Geniaal is hij die onbevangen en met een haast kinderlijke blik in de wereld staat Einstein is met de relativiteitstheorie begonnen als jongen van veertien, toen hij zich afvroeg: hoe zou de wereld eruitzien als ik op een lichtstraal ga zitten? Iedereen denkt weleens iets, maar bijna niemand werkt het uit tot een theorie die de wereld verandert. Einstein wel. En hoe! Zonder hem was er nooit een atoombom' geweest en was Hiroshima nooit vernietigd.»

HUMO Toen de nazi's in Duitsland aan de macht kwamen, besloot Einstein uit te wijken naar de VS.

MULISCH « Hij 'had geen andere keuze: of de nazi's hadden 'm afgemaakt, of ze hadden 'm gedwongen de atoombom te maken.
» HitIer was een ontzettend domme oliebol, weet .u. Als hij ook maar een beetje benul van natuurkunde had gehad, dan had hij al die wetenschappers opgesloten in een laboratorium en hen gedwongen de atoombom te maken. Maar nee, hij kondigde aan dat-ie hen zou uitroeien omdat ze niet raszuiver waren. Het gevolg was dat hij, samen met Einstein en die andere wetenschappers, de overwinning het land uitgooide. Al die jongens die later de atoombom zouden maken, waren Duitse joden.»

HUMO Einstein is lange tijd een pacifist geweest.

MULISCH « Vind ik dom. Als iemand met een mes op me afkomt en ik heb een revolver, dan schiet ik 'm dood. Zo simpel is dat.
» De Tweede Wereldoorlog, dat waren eigenlijk twee oorlogen: de slechte van Hitler, en de goede van de Amerikanen. Stel dat alle Amerikanen. pacifist waren geweest, dan zaten we hier niet.»

HUMO Zijn er nog meer mensen van Einsteins niveau?

MULISCH « De ontdekking van het DNA was ook van die orde. Hoewel... (denkt lang na) Ik denk dat Einstein toch gekker en groter was dan Watson en Crick. Als zij het DNA niet hadden ontdekt, vermoed ik dat een andere wetenschapper het wel gedaan had. Ik ben er niet zo zeker van dat iemand anders de relativiteitstheorie zou bedenken.
» Maar het grootste verschil is toch dat tussen de wetenschap en de kunst. Zonder Kafka was 'Het proces' nooit geschreven. Als Leonardo Da Vinci de Mona Lisa niet had geschilderd, zou er nooit zo'n schilderij zijn geweest. Kunst is creatiever dan wetenschap. Einstein zelf schaalde de kunsten ook hoger in.»

HUMO Als jongeman had hij het over zijn viool als over 'zijn kind'. Hij noemde zijn instrument ook 'mijn oude vriend, door wiens stem ik alles zeg en zing wat ik voor mezelf vaak helemaal niet wil toegeven, en wat ik bij een ander alleen maar belachelijk vind.'

MULISCH « Hij heeft ooit met Rubinstein gespeeld. Maar hij zat steeds uit de maat, en Rubinstein zei: 'Albert, du sollst zählen... eins, zwei, drei, vier... of kun jij helemaal niet tellen?' (Lachje) Een mooie anekdote.
» Muziek was heel belangrijk voor Einstein. Ook voor mij. 'De compositie van de wereld' is gebaseerd op de muziek. In een hiërarchie van de kunsten staat de muziek natuurlijk bovenaan. Voor literatuur moet je de taal kennen, muziek is universeel. En iedere keer dat een pianoconcert van Beethoven wordt uitgevoerd is het nieuw. De Mona Lisa blijft altijd dezelfde.» .

HUMO Einstein geloofde ook in telepathie.

MULISCH « Onzin. Er is een mooie anekdote over Niels Bohr en Wolfgang Pauli, een groot natuurkundige en een tegenspeler van Einstein. Pauli was op bezoek in het buitenhuis van Bohr, bij Kopenhagen. Daar hing een hoefijzer aan de deur. Pauli vroeg: 'Herr Professor, een hoefijzer? Gelooft u daaraan?' Waarop Bohr zei: 'Natuurlijk niet, maar ze zeggen dat het ook helpt als je er niet aan gelooft.' (lacht) Van die orde zal de telepathie van Einstein ook wel geweest zijn.»

De vrouweliike Einstein

HUMO Meer dan één biograaf stipt aan dat Einstein vrouwen intellectueel minder vond dan mannen. Volgens Roger Highfield leek 'zijn voorkeur voor vrouwelijk gezelschap vaak gepaard te gaan met een zekere minachting voor hun intellect.'

MULISCH « Nou ja, d'r is geen vrouwelijke Einstein. In die zin had hij gelijk. Misschien moet je zeggen dat al die mannen al die meesterwerken maken - muziek, beeldende kunst, wetenschap - als surrogaat voor het feit dat ze geen kinderen kunnen krijgen. Een vrouw kan geen relativiteitstheorie bedenken, maar wel een Einstein baren.»

HUMO Op zijn 22ste had Einstein al een kind.

MULISCH « Een meisje, Lieserl. Dat verhaal ken ik.» .

HUMO 'Lieserls bestaan werd zelfs voor zijn beste vrienden verborgen gehouden, en binnen een paar maanden was ze zonder enig spoor na te laten uit zijn leven verdwenen.'

MULISCH « Einstein heeft dat kind niet weggemoffeld omdat hij een nette indruk wilde maken op de mensen, hij wilde er gewoon niet mee geconfronteerd worden. Maar wat wil je? Als hij een nette, oppassende man was geweest maar géén relativiteitstheorie had bedacht… dat zou misschien nog erger zijn.» .

HUMO Stel dat u moet kiezen tussen schrijven en kinderen.

MULISCH « Je kan toch alle twee doen? Het is een kwestie van timing. Ik was 44 toen ik voor het eerst vader werd. Zeer welbewust: toen verdiende ik goed, en deed het er financieel niet meer toe of ik één, twee of vier kinderen moest grootbrengen. In die zin begrijp ik Einsteins gebrek aan interesse wel: hij zat al met kinderen toen hij nog een jong ambtenaartje was dat niks verdiende maar wel veel ambitie had.» .

HUMO Einsteins oudste zoon Hans Albert was vijftien toen zijn vader het huis verliet. Uit zijn aantekeningen blijkt dat hij zijn vader nooit vergeven heeft.

MULISCH « Kinderen zijn vaak bitter over de scheiding van hun ouders, ja. Ik heb het zelf ook meegemaakt. Ik was negen; mijn moeder ging weg, ik bleef bij mijn vader. Ze pasten gewoon niet bij elkaar, die twee. Mijn vader was getekend door de Eerste Wereldoorlog; hij was een redelijk sombere man die bij voorkeur in zijn fauteuil Schopenhauer zat te lezen. Mijn moeder was veel jonger, en ze hield van feestvieren. Ik herinner me niet dat de scheiding veel indruk op me heeft gemaakt: ik was al zo bezig met mijn eigen zaakjes. In dat opzicht ben ik net als Einstein: ik kan dingen van me afzetten en overgaan tot de orde van de dag.»
De grootste blunder

HUMO U bent al jaren gefascineerd door de oerknaltheorie. Einstein daarentegen...

MULISCH « ... geloofde niet in die big bang. Zoals iedereen dacht hij: het universum is er altijd geweest,
en het zal er altijd wel zijn. Dus heeft hij een zogenaamde Constante in zijn theorie gefrommeld, zodat een begin niet noodzakelijk was. Maar uitgerekend zijn eigen theorie toont aan dat er altijd een begin moet zijn. Jaren later heeft hij ook toegegeven dat het zijn grootste blunder is geweest.»

HUMO Hebt u een eigen relativiteitstheorie?

MULISCH « Iedereen denkt dat Einstein heeft gezegd dat alles relatief is, maar wat hij eigenlijk zei was: alles is relatief, behalve de snelheid van het licht. Het licht heeft een snelheid van 300.000 km per seconde. Je zou verwachten dat je een hogere snelheid meet als je je in de richting van de lichtbron beweegt - de snelheid van het licht plus die van je zelf. Als je van de lichtbron weggaat, zou het dan omgekeerd zijn. Maar dat is niet zo: wat je ook doet, die snelheid blijft 300.000 km per seconde. Niet alles is dus relatief, er is ook iets absoluuts. Heel geniaal is dat.
» Ik heb ook een theorie gemaakt, 'De compositie van de wereld', maar die is van een totaal andere orde. Het zijn veeleer allerlei kleine theorieën die ik misschien wel in één formule zou kunnen gieten, maar dan zou het geen boek meer zijn. Mijn formule kan ook niet bewezen worden, het systeem van Einstein wel. Mijn systeem zit meer in de traditie van Thomas van Aquino, Plato,HegeI.»

HUMO Hebt u nu het idee dat u iets begrijpt van het leven?

MULISCH « Ik ben niet zo geïnteresseerd in levenservaring. Het zoeken naar een systeem om de wereld te vatten is een puur intellectuele oefening, een spel. Neem de oude filosofische vraag: waarom is er iets en niet niets? Als je God uit je hoed tovert, heb je een oplossing. Alleen schep je dan een nieuw raadsel: wat of wie is God? Je kan je ook behelpen met de big bang. Tijd en ruimte zijn dan pas ontstaan met de oerknal, maar was er voordien dan geen ruimte? Geen tijd? Paradoxale toestanden, maar de paradox is mijn lieve leven, meneer (lachje)
» Tijd is het ene na het andere; ruimte is het ene naast het andere. Tijd en ruimte zijn allebei even belangrijk. Dat is één van de dingen die Einstein heeft vastgesteld. De wereld heeft vier dimensies: drie ruimtelijke, en de vierde is de tijd.
»Alleen het nu bestaat; het verleden bestaat niet meer, de toekomst nog niet. Dus is het 'nu' het snijpunt van twee dingen die niet bestaan. Maar dat snijpunt zelf bestaat eigenlijk ook niet, want het heeft geen uitgebreidheid. Uitbreiding naar het verleden kan niet, want het verleden is niet meer. En naar de toekomst kan ook niet, want de toekomst is nog niet. Maar als het snijpunt niet bestaat, is er dan wel een nu? Dat is precies dezelfde paradox die al in de big bang zit.»

Angst voor de angst

HUMO Toen Einstein op het einde van zijn leven ernstig ziek werd, weigerde hij zich nog te laten opereren omdat hij er niets voor voelde zijn leven kunstmatig te rekken.

MULISCH « Ik denk daar anders over. Ik had kanker, maar ik wilde niet doodgaan. Kwam niet in me op. Ik dacht: eens even kijken wie hier de baas is... Het kan zijn dat je echt niets meer kan, dat je verrekt van de pijn en dat je dan zegt: doe er wat aan, ik wil hier weg. Het is een hele troostende gedachte dat dat mogelijk is. Maar ik zou er niet te vlug mee zijn. Ik zeg altijd: dood zijn kan altijd nog.»

HUMO In 'Getijdenboek' schreef u: je moet leven alsof je onsterfelijk bent.

MULISCH « Ik ben nu 77 jaar. Hoelang ga ik nog mee? Tien jaar, vijftien? Dan is het gedaan. Maar daar denk ik niet aan. Het is net als met seksualiteit. Als je gaat denken: 'Ik krijg 'm niet omhoog; nou, dan krijg je ook geen erectie. Volhouden (lachje). Niets zo vreselijk als de angst voor de angst.»

HUMO Maar het lot kan anders beslissen, toch?

MULISCH « Lot, god, vod... Weggooien die rommel. Voor je het weet, zit je op je knieën kruistekens te slaan.»

HUMO Volgens Einstein is ongeluk heel wat beter voor een mens dan succes.

MULISCH « Mmm. Zit iets in. Succes maakt je lam: ga je op je luie krent liggen op Aruba.- Ongeluk geeft je de drive om door te gaan. Ik heb ook nooit beroemd willen worden. Mijn diepste ambitie was dat ik het wilde doen, ook als ik geen succes zou hebben. Einstein had dat ook. Het is leuk als het andersom uitpakt, maar daar mag het niet om gaan.
» Zo, we zijn eruit.»

Etienne Vermeerseh:

'De absolute top'

Er zijn maar weinig Vlamingen die met zoveel verve tegen heilige huisjes trappen als Etienne Vermeersch. De nu 70- jarige moraalfilosoof - 'één van de verstandigste mensen van het land,' stond eens onder een column van hem - heeft net een zware operatie achter de rug, maar dat belet hem niet het geval Einstein haarfijn te analyseren.

ETIENNE VERMEERSCH« De geschiedenis heeft heus niet zoveel grote genieën voortgebracht. Einstein hoort bij de absolute top: hij is van het niveau van Archimedes, Newton, Darwin.»

HUMO Als student was hij nochtans vrij middelmatig.

VERMEERSCH « Zegt men. Misschien is die middelmatigheid wel een element van de legende. Het geeft gewone stervelingen zoals u en mij nog een sprankeltje hoop, hé? (lacht)»

HUMO U mag er rustig voor uitkomen dat u op z'n minst een béétje geniaal bent, professor.

VERMEERSCH « Helemaal niet. Ik heb zeker niet de aanleg van Einstein, ik sta er lichtjaren vandaan. Ik ben slim, maar ik weet niet eens zeker of ik héél slim ben. In vakken als theologie en geschiedenis was ik goed, maar voor wiskunde is mijn aanleg niet briljant. Voil?*.
» Einstein had een goede leraar wiskunde, en hij kreeg privé-les van mensen die in die tijd een belangrijke rol speelden in de elektrotechniek en de telecommunicatie. Die hebben hem ongetwijfeld beïnvloed. Niet voor niets las hij al op jonge leeftijd boeken over natuur- en wiskunde.»

HUMO Hij deed ook allerlei proeven. Hij was ontzettend nieuwsgierig.

VERMEERSCH « Die grote nieuwsgierigheid deel ik met hem. Maar er is alweer een heel groot verschil. Einstein was fundamenteel geïnteresseerd in de structuur van. de wereld, c'est tout. Ik denk niet dat hij zich ook zou hebben geïnteresseerd voor het DNA, terwijl ik wél wil weten hoe ons lichaam precies in elkaar steekt. "
» Als jongeman experimenteerde ik met scheikundige proeven. Op de duiventil van mijn vader had ik mijn eigen laboratoriumpje, nu ja: een paar flessen, buisjes en wat spul. Als je kaliumchloraat mengt met suiker, kan je primitief vuurwerk maken. Ik vond dat wel leuk, scheikunde, al zag ik ook de biologie wel zitten (lachje). '
» Ik kan mij niet vastpinnen op één kennisgebied. Ik ben de ene dag geïnteresseerd in fysica, de volgende dag in biologie, en dan stel ik me weer de vraag wat we precies over Jezus weten.»

HUMO Einstein was een atheïst.

VERMEERSCH “Hij is het gewórden. Als kind was hij heel religieus. In Beieren, waar hij naar de lagere school ging, was katholiek godsdienstonderwijs verplicht, en 's avonds kreeg hij bijles in joodse godsdienst. Hij was zo in de ban van de godsdienstige riten dat hij als enige in de familie weigerde varkensvlees te eten, en hij verweet zijn vader dat hij onverschillig was tegenover God. De ommekeer is er gekomen door het lezen van boeken: zo is hij tot de ontdekking gekomen dat het bijbelverhaal niet waar kon zijn. Toen is hij gaan twijfelen..
» Ik deel Einsteins atheïsme, maar ik druk me er anders over uit. Hij zei: Ich glaube nicht dass Gott würfelt, ik geloof niet dat God dobbelt. En nog: raffiniert ist der Herr Gott, aber boshaft ist er nicht - God is geraffineerd, maar niet boosaardig. Hij omzwachtelt de dingen nogal, maar de kern is toch duidelijk: zijn idee van God is in feite de harmonie van het universum. Hij geloofde niet in een persoonlijke God die in het leven van de mensen kan ingrijpen. Heel verstandig (lachje).»

De wereld op z'n kop

HUMO Waarom heeft die relativiteitstheorie eigenlijk zo'n schok veroorzaakt?

VERMEERSCH « Omdat die formule de wereld op zijn kop gezet heeft, tiens.
»Voor Newton bewogen alle natuurkundige fenomenen zich in een statische, euclidische, driedimensionale ruimte, waar het tijdsverloop overal absoluut gelijkmatig is. De theorie van Einstein zet dat op zijn kop: ruimte en tijd zijn niet langer absoluut, maar hangen af van het standpunt van de waarnemer. Het enige absolute is de lichtsnelheid.
» Sinds E=mc2 weten we dat er in een heel klein beetje massa - de m in de formule - een hele hoop energie - daar staat de E voor - schuilgaat. Dat hebben we gemerkt met de atoombom: die zet een zeer kleine hoeveelheid materie om in een verwoestende kracht.»

HUMO Is Einstein een voorbeeld van hoe het militair-industrieel complex, om maar eens een oudmodisch woord te gebruiken, de wetenschap soms misbruikt?

VERMEERSCH. In 1905 was er natuurlijk nog geen sprake van een atoombom. Het is intellectueel niet fair te beweren dat Einstein heeft meegewerkt aan iets destructiefs. Na de bom op Hiroshim?* heeft hij verklaard: 'Als ik mijn leven kon overdoen, zou ik liever schoenlapper of marskramer worden: zo weet ik tenminste zeker dat ik niet meewerk aan iets met dergelijke onvoorstelbare gevolgen.'
» Einstein was een pure theoreticus. Toen men hem vroeg waarom hij aan
puur theoretisch. Je kan nooit voorspellen wat er met je vondsten gedaan wordt.»

HUMO Is uw model van een kunstmatige mens uw eigen relativiteitstheorie?

VERMEERSCH . Allez, dat is toch niet te vergelijken.
» Mijn theorie bestaat erin dat het in principe mogelijk is een kunstmatige mens te maken. Ik beweer dat alle menselijke eigenschappen, inclusief het bewustzijn, realiseerbaar zijn in een automaton. Wetenschappers als Penrose denken dat het onmogelijk is, maar ik blijf erbij: in robots kan je emoties construeren. Maar nogmaals: het is een theoretische studie, ik zal er zeker niet in slagen het ooit concreet vorm te geven.»

Relatief is relatief

HUMO Biograaf Robert Highfield beweert dat Einstein zich in zijn latere jaren meer en meer geroeg als een Nietzscheaanse Übermensch.

VERMEERSCH . Dat geloof ik niet. In zijn correspondentie met Bohr over de kwantummechanica stelde Einstein zich nooit superieur op. Hij bracht argumenten aan om Bohrs theorie te weerleggen, maar hij verlaagde zich niet tot het niveau van 'ik weet het beter'. Daar kunnen politici nog iets van leren (lachje).»

HUMO Einstein had het niet zo begrepen op de machthebbers, en op de burgerij in het algemeen.

VERMEERSCH . Dat vind ik een sympathieke eigenschap. U kent toch die foto van 'm waar hij zijn tong uitsteekt? Dat is een statement: hij had lak aan conventies - hij vond het ook maar niks dat de persmuskieten altijd achter 'm aan zaten.
» Einstein kon ook heel cassant zijn, vooral als het over vrouwen ging. Hij was ironisch zonder cynisch te worden.»

HUMO Je hoort weleens dat. zijn eerste vrouw Mileva hem geholpen heeft zijn theorie te ontwikkelen. '

VERMEERSCH Dat verhaal maakte een aantal jaren geleden opgeld in feministische kringen, maar het is een sprookje. Einstein kan wel gediscussieerd hebben met Mileva, maar verder gaat haar inbreng niet. Toen hij zijn algemene relativiteitstheorie ontwikkelde, waren ze trouwens al gescheiden, en die '. algemene theorie is veel complexer dan de speciale relativiteitstheorie uit 1905.
»Er wordt beweerd dat Einstein vrouwen. domme wezens vond, maar dat is niet waar. Hij kende Marie Curie zeer goed, hij wist ook dat Lise Meitner mee aan de basis stond van de atoomsplitsing. Hij apprecieerde intelligente vrouwen, denk ik.»

HUMO Tot slot, professor: is alles relatief?

VERMEERSCH. Natuurlijk niet. Als alles relatief is, is de zin 'alles is relatief’ ook relatief, en dan kan
je 'm evengoed niet uitspreken. Je met onzin bezig houden heeft geen zin.»

Humo 23/3379 dd 07-06-2005

Alles is relatief, zelfs een ijzersterke reputatie. De voorbije twee weken kon u op deze plaats lezen dat Albert Einstein behalve de bedenker van de beroemdste formule aller tijden ook een harteloze bruut was: hij bedroog zijn vrouw, liet zijn pasgeboren dochter in de steek en parkeerde zijn schizofrene zoon in een instelling. Niet het soort gedrag waarmee je goeie punten haalt bij het andere geslacht, dachten wij zo - en bij wie konden we dat beter navragen dan bij seksuologe, psychologe, tv-presentatrice en VN-ambassadrice Goedele Liekens. Een interview met de snelheid van het licht, want de koffers staan klaar: Goedele staat op het punt naar een ver buitenland te vertrekken om een nieuwe reeks 'Sterke vrouwen' op te nemen.

GOEDELE LIEKKENS

HUMO Was Albert Einstein een groot mens?

GOEDELE LIEKENS « Hij heeft zeker grote dingen gedaan, en we moeten allemaal blij zijn dat hij bestaan heeft. Maar om te oordelen of hij een groot mens is, wil ik eerst weten hoe hij leefde. Daar heb ik mijn eigen kleine checklist voor: hoe denkt iemand over de dingen des levens? Hoe gedraagt hij zich tegenover andere mensen? Pas als ik dat weet, wil ik een oordeel vellen. Dus vertel jij mij eens iets over die man, Martin..

HUMO laat ik beginnen met een. bekende uitspraak van hem: echtgenotes zijn hoeren, want....

LIEKENS « ... ze laten zich door hun man betalen? Jaja,'t is al goed. Ik val elke keer van mijn stoel als ik dat soort redeneringen hoor. Je hébt natuurlijk roofkippetjes, meisjes die constant op zoek zijn naar een man die hen onderhoudt en verwent met juwelen en auto's. Maar dat zijn toch uitzonderingen hoor. Ik zie veel meer sterke vrouwen om me heen - vrouwen die voor zichzelf opkomen.
“Einstein leefde uiteraard in een andere tijd: daarom vergeef ik hem zo'n domme uitspraak makkelijker dan mannen die nu dat soort dingen zeggen. Ik kan mij ook niet voorstellen dat hij zomaar een huppelkutje in huis haalde, puur om zijn lust te bevredigen. Een man met zoveel ideeën moet toch een partner hebben met wie hij een goed gesprekkan voeren?»

HUMO Volgens zijn biograaf Robert Highfield was zijn eerste echtgenote Mileva de sterke vrouw in zijn leven.

LIEKENS « Maar die beeft hij ingeruild voor een ander?»

HUMO Voor zijn nicht.

LIEKENS “Die een jaar of twintig jaar jonger,was, zeker? Ja ja. Ik hou de score bij, maar het ziet er
Niet goed uit voor onze vriend. Ga verder.»

HUMO Zijn jongste zoon Eduard was schizofreen: hij zat in een instelling in Zwitserland...

LIEKENS « ... en vader Albert keek niet naar hem om? Wat een bruut! Door iedereen de hemel ingeprezen, en dan dit allemaal ! Vertel mij eens iets positiefs,over die man.»

HUMO Hij kon mooie liefdesbrieven schrijven.

LIEKENS « Dat vind ik een pluspunt. In een liefdesbrief geef je jezelf bloot. Dat bewijst toch dat je niet vervreemd bent van je emoties.»

HUMO Einstein heeft zijn eerste dochter kort na de geboorte afgestaan. Kun jij je voorstellen dat iemand zoiets doet? Omdat het kind niet gepland is, omdat. hij niet de middelen heeft om het groot te brengen...

LIEKENS « ... omdat het niet past bij zijn status, omdat het zijn toekomst in de weg staat? Oei oei, da's alweer een slecht punt voor meneer Einstein.
» De moeder (Mileva, red.) lag er waarschijnlijk onder de sloef, anders kan ik mij niet voorstellen dat ze haar kind zomaar afstaat. En als dat wel zo is,zou ik háár sterker veroordelen dan hem. In de dierenwereld is het ook zo: een moeder zorgt voor haar jongen, no matter what. Een moeder die dat instinct opzij kan zetten, heeft last van een stoornis.
» Er is toch wel een groot verschil tussen mannen en vrouwen, hoor. Een moeder moet verder met haar kind; een vader kan nog alle kanten op. Er zijn genoeg mannen die per ongeluk een meisje zwanger maken en dat daarna gewoon uit hun hoofd zetten. Kop in het zand, uitwissen, weg ermee.»

HUMO Is dat dan zo makkelijk?

LIEKENS « Verdringing is één van de meest fascinerende mechanismen die we kennen. In het begin moet je je hersenen elke keer weer bewust het signaal geven om die pijnlijke gebeurtenis weg te duwen, maar na verloop van tijd gaat dat vanzelf. Of toch bijna: watje verdrongen hebt, verdwijnt nooit helemaal, alleen zit het in een laatje dat heel goed dicht blijft.
» We hebben daar in ons eigen land ook een voorbeeld van: de vader van Delphine (Boël, de buitenechtelijke dochter van koning Albert, red.). Aanvankelijk ontkende den onze zelfs dat Delphine bestond - misschien geloofde hij dat zélf wel - maar later heeft hij toch moeten toegeven dat hij 'in contact was geweest' met haar moeder. Geef mij dan maar Mitterrand: toen uitlekte dat hij een buitenechtelijke dochter had, was zijn enige reactie: 'Et alors?'»

HUMO Waarom laat een vrouw zich zwanger maken door een man van wie ze weet dat het nooit iets met 'm wordt?

LIEKENS « Tja, zoiets gebeurt in het heetst van de strijd, neem ik aan (lacht). Het cliché wil dat vrouwen zich opzettelijk zwanger laten maken om een man aan zich te binden, maar dat zijn uitzonderingen. Zo'n relatie is ook gedoemd om te mislukken, denk ik.
» Ik ken ook vrouwen die werken met een genetische checklist: welk type man matcht het beste met mijn eicel? Op basis daarvan selecteren ze dan hun minnaars. Tja. Dat is toch de macht van een vrouw, hè. We hebben al zo weinig, dát mag niemand ons afpakken (lachje).
» Soms wordt er ook gelogen: je zegt tegen je zaadleverancier dat je voorbehoedsmiddelen neemt, terwijl je dat niet doet. Daar heb ik het moeilijker mee. Maar voor de rest: na de conceptie moet de vrouw beslissen of ze de vader inlicht of niet.
»Moeder ben je doordat je een kind ter wereld brengt; vader is een titel die je moet verdienen. Het biologische vaderschap stelt niet zoveel voor: nogal wat kinderen noemen, zonder dat ze het zelf beseffen, de verkeerde man 'papa'. Uit onderzoek blijkt ook dat kinderen die worden afgestaan voor adoptie achteraf veel vaker op zoek gaan naar hun echte moeder dan naar hun echte vader. Niet zo'n prettig nieuws voor de mannen, hè? (lacht)”

Einstein of Darwin

HUMO Zou jij kunnen leven met een man die zijn eigen dada - in het geval van Einstein: de wetenschap - vóór alles stelt?

LIEKENS « Uiteraard niet. Allez zeg! De meeste vrouwen zouden daar niet mee opgezet zijn, denk ik. Al bestaat er ook zoiets als een pathologische binding. Zo zijn er vrouwen die keer op keer vallen op een partner die hen slaat, misbruikt en mishandelt. Op hun eigen, gestoorde manier hebben ze dat nodig, denk ik. En zo zijn er ook vrouwen die alleen maar kunnen bestaan in de schaduw van een sterke man. De vrouwen van Einstein zijn geen uitzondering.»

HUMO Wat is voor jou een sterke vrouw?

LIEKENS « Bestaan er vrouwen die niet sterk zijn? .
» Het is al jaren mijn stokpaardje: een man is een afwijking van de natuur. Sorry, Martin. In het begin van de zwangerschap is iedere foetus een meisje. Als het lichaam het signaal geeft dat er een jongen moet worden gemaakt, begint het testosteron te produceren. De hele genetische structuur moet zich dan aanpassen aan die testosteronvergiftiging, wat die structuur uiteraard zwakker maakt. Genetisch gezien zijn vrouwen dus gewoon sterker.
» Ik kom de laatste jaren veel in het buitenland, en daar zie je meer dan bij ons hoe vrouwen blijven doorzetten, tegen alle moeilijkheden in - besnijdenis, verminking, sluiers, boerka's, niet mogen studeren, noem ze maar op. Ze hebben het vaak ontzettend moeilijk om een fatsoenlijk leven op te bouwen, en toch doen ze het: ze organiseren ondergronds onderwijs, ze tutten zich stiekem op onder hun boerka, ze spreken in het geheim met elkaar af...
» Ik ben in de vluchtelingenkampen van Peshawar geweest, in Pakistan. Op een dag kwam daar een Afghaanse moeder van zeven kinderen aan. Het jongste was nog maar een baby, want ze was onderweg bevallen. Ze was maanden onderweg geweest, van het ene kamp naar het andere. In Peshawar kreeg ze een tent en een wasdraadje toegewezen. Toen ik haar opzocht - de dag na haar aankomst - had ze alle kleren gewassen, de tent was netjes in orde en ze stond met de buurvrouw af te spreken wie voor de kippen zou zorgen en wie voor het graan. Die vrouwen krijgen in no time hun leven op de rails, ondanks hun verleden en ondanks hun onzekere toekomst - soms moeten ze een week later alweer opkrassen, zonder te weten waarheen. Intussen vechten hun mannen in de bergen voor hun geloof, voor hun lapje grond, of simpelweg voor hun ego.»

HUMO Einstein offerde alles op voor de wetenschap. Als ik jou moet geloven; is niets het waard om alles voor op te offeren.
IEKENS « Je kinderen, dat is het enige. En bij uitbreiding: je ouders en je familie. Geen enkel materieel of intellectueel goed is belangrijk genoeg om je kinderen te verwaarlozen.
» Eigenlijk is dat een heel darwinistisch idee: alles voor het nageslacht. Ik vind Darwin trouwens een grotere meneer dan Einstein. Zijn theorie is veel leuker, je kan er duizend-en-één dingen mee verklaren. Dat de man zoveel mogelijk zaadjes moet verspreiden, bijvoorbeeld, terwijl een vrouw moet denken: 'Wacht eens even, zoveel kinderen kunnen we niet aan.' Maar ook dat je in' de kroeg staat te flirten, kun je terugvoeren op Darwin. Zijn theorie is ook nog lang niet uitgeplozen, terwijl die van Einstein allang af is.»

Duivelse ogen

HUMO Welk beeld heb jij van Einstein?

LIEKENS « Ik zie vooral die bekende foto met die spuuglelijke kop. Is dat eigenlijk ooit een mooie man geweest, Einstein?
» Er is iets mis met zijn ogen, vind ik, die zijn haast duivels. En dan zijn blik: heel zelfverzekerd, hij heeft het erg met zichzelf getroffen. Hij straalt zoiets uit van: kijk mij, het genie!»

HUMO Welke mensen vind jij geniaal?

LIEKENS « Zoveel genieën zijn er niet, hé.
» Ik heb grote bewondering voor mensen die kunnen omgaan met taal en die heel veel weten. Harry Mulisch is zo iemand. Lees 'De ontdekking van de hemel': dat vind ik geniaal. Ik heb een slecht geheugen, maar deze metafoor van Mulisch vergeet ik niet: 'Het lot beweegt zich als een zwaluw in een zwerm muggen.' Zo 'n zwaluw zwenkt heen en weer, hij kan iedere mug zo uit de lucht plukken, of juist niet. Iemand die zo treffend het lot kan omschrijven, verdient de Nobelprijs voor de literatuur!
» Maar genieën kunnen soms ook zeer diplomatisch zijn."

HUMO Zeg het maar: Kofi Annan?

LIEKENS « Bijvoorbeeld, ja. Ik heb hem een paar keer ontmoet, en dan had ik best wel zware kritiek op hem. Maar hij bleef bijna irritant rustig; hij glimlachte - hij deed me denken aan kardinaal Danneels, die ook met een smile een netelig probleem kan ontmijnen - en weerlegde mijn aanmerkingen op een grandioze manier.
» Maar je kan ook geniaal zijn in het alledaagse. Neem de mannen die mijn keukenkasten hebben geplaatst: ze kwamen hier aan met een camionetteke vol planken, en een paar uur later hing mijn keuken vol kasten. Ik ben zelf vrij handig, maar als je mij vraagt een stuk papier tot op de millimeter juist af te knippen, moet ik passen. En die gasten zagen planken perfect op maat!»

HUMO Zijn er genieën in de televisiewereld?

LIEKENS « Nee. Geniale mensen komen niet bij de televisie terecht. Die vinden wel een betere job (lacht).»

HUMO In zijn nadagen zette Einstein zich in voor de wereldvrede.

LIEKENS «Ik ben ook een pacifist. Eén van die discussies met Kofi Annan ging over de inzet van blauwhelmen in ex-Joegoslavië. Het standpunt van de Verenigde Naties was: laat ze eerst wat vechten, en dan gaan wij de brand blussen. Allez, dat heeft toch geen zin! .
» Er zijn wel grenzen aan het pacifisme. In Soedan houdt zich een Oegandese rebellenleider schuil (Joseph Koné van het zogenaamde 'Verzetsleger van de Heer', red.) die al achttien jaar tekeergaat als een zwijn: ontvoert kinderen, verkracht vrouwen, zaait terreur... Naar verluidt weet de internationale gemeenschap perfect waar hij zit. Dan denk ik: gooi toch even een bommetje op zijn kamp en poef, weg ermee. Maar zo eenvoudig is het kennelijk niet.
» De mens is een dubbelzinnig wezen, hè. Ik kan niet tegen agressie: zelfs van een ordinaire straatruzie word ik al verschrikkelijk ongemakkelijk. En toch: als ik ooit te horen krijg dat ik nog maar een paar maanden te leven heb, koop ik een longrifleke en ga ik bij een paar mensen aanbellen - sorry, ik noem geen namen. Ik denk niet dat ik het echt zou doen, maar sommige mensen kunnen je zo diep kwetsen dat je dat soort dingen gaat denken, pacifist of niet»

HUMO Toen Einstein doodziek was, weigerde hij een levensverlengende operatie.

LIEKENS « Ik vind het wel groot en flink en sterk als je dat durft. Ik hoop dat ik daar ook de kracht voor heb als het zover is. Het probleem is: wanneer heeft het leven geen zin meer? Je hebt toch de neiging die grens almaar verder voor je uit te schuiven, denk ik. En helemaal op het eind ben je vaak ook niet meer in staat om daar zelf over te oordelen.
» Ik vind het geen opwekkende gedachte dat ik ooit moet sterven. Als het kon, zou ik er een paar levens bij kopen. Ik wou dat ik in reïncarnatie geloofde: dan krijg je nog een nieuwe kans, hé.
“ Ik besef ook steeds vaker dat er zoveel meer is dan televisie. Aan de andere kant: televisie is voor mij geen doel, maar een middel om mijn ei kwijt te kunnen. In 'Goedele Live' heb ik in totaal 569 gasten gehad, ik heb het onlangs nog eens geturfd. Ik word altijd weer vastgepind op dat ene item over die man die een kick kreeg van pamperseks, maar ik heb zoveel meer mensen aan het woord gelaten: vrouwen van priesters, moeders die een kind hadden afgestaan, terminaal zieke mensen... Centraal stond: praten over je gevoelens. Dat is héél belangrijk. Gevoelens zijn de belangrijkste richtingwijzer van de mens.»

HUMO Is dat je eigen E=mc2, Goedele?

LIEKENS « Misschien wel. We laten onze gevoelens vaak ondersneeuwen: door ons ego, ons verstand, ons opportunisme... Maar als we echt met die gevoelens in contact kunnen komen, zijn we in staat tot meer begrip en meer respect - en als we dat állemaal kunnen, krijgen we een veel toffere wereld. Ik kan me voorstellen dat de Humo-lezers nu roepen: 'Tante Non krijgt het weer!,' maar so be it. Lang leve de gevoelens!»

Rik Torfs

'Lof der middelmatigheid'

Kerkjurist Rik Torfs kwam twintig stemmen te kort om rector van de K.U.Leuven te worden, maar niet getreurd: als we hem polsen naar zijn mening over Einstein beginnen zijn professorenoogjes weer te schitteren.

RIK TORFS « Einstein is de man van zoveel schitterende, onverwachte verbanden! Alleen al die chaotische haardos: die zou je niet meteen associëren met een gedisciplineerd denker. En toch was hij een groot wetenschapper. Misschien is een afwijkende haardos ook een beetje een symbool van vernieuwing (lachje).»

HUMO Nu u het zegt: uw haardos ziet er ook wat verwilderd uit. - Wijst dat op een...

TORFS «... geniaal brein? Nee hoor. Het wijst.op een veel te drukke agenda, en een behoorlijke afkeer
van de kapper. .
» Heus allicht een gevaarlijke stelling, maar ik poneer ze toch: er is een verband tussen de haardos en het denken. Als mijn haren zijn bijgeknipt, kan ik minder helder denken. Echt waar. Ik vind het ook verdacht als mensen te vaak en te zorgvuldig hun haren kammen. Die mensen concentreren zich niet op het essentiële, denk ik dan.»

HUMO Er is een bekende foto van Einstein waarop hij zijn tong uitsteekt.

TORFS « Je tong uitsteken is niet geestig, net zoals een mop dat meestal niet is. De ware humor is minder expliciet; er zit tegelijk ook een beetje weemoed en verdriet in.»

HUMO En cynisme, mag dat?

TORFS « Ik heb het er niet zo op begrepen. Er schiet mij iets moois te binnen: een cynicus is iemand die aan het einde van de boulevard of broken dreams is gekomen. Vaak hoor ik mensen zeggen: 'ik heb alles al gezien', 'ik weet wat er in het leven te koop is'. Dat soort uitspraken vind ik niet sympathiek, en ook niet intelligent. Einstein is zijn hele leven blijven geloven in de mensheid, ook al heeft hij regelmatig zware klappen moeten incasseren. Om maar iets te noemen: de bommen op Hiroshima en Nagasaki.»

HUMO Einstein geloofde niet in God.

TORFS « Ik vind atheïsme iets heel vreemds. Het is natuurlijk onmogelijk om het bestaan van God te bewijzen, maar het is nog meer onmogelijk om het tegendeel te bewijzen.»

HUMO Van u wordt beweerd dat u een twijfelaar bent.

TORFS « Ik vind dat je nooit te beroerd mag zijn om achterom te kijken en je af te vragen: 'Doe ik het goed?' Iemand die niet twijfelt, is niet intelligent.»

Vrouw en keukenmes

HUMO Past bij al die ratio ook enige romantiek?

TORFS « Ik denk dat die twee heel goed kunnen samengaan. Ik ben geen mathematicus, maar ik kan mij voorstellen dat een exact-wetenschappelijke constructie van een eindeloze schoonheid kan zijn. Denk maar aan E=mc2: in die formule proef je de enorme intellectuele inspanning die er aan vooraf is gegaan. Die ongelooflijke worsteling is een even artistieke beleving als het schrijven van een paar versregels, of het trekken van lijnen op het doek.
» Misschien heeft de meest authentieke romantiek altijd een rationele component. Laat ik het zo verwoorden: de ratio, dat zijn de lijntjes; de romantiek, dat is als je buiten de lijntjes kleurt.»

HUMO Gaat die vergelijking ook op voor het huwelijk?

TORFS « Daar mocht Einstein ook graag buiten de lijntjes kleuren, ja {lachje}. .
» Hij was niet het enige genie dat zijn vrouwen slecht behandelde: Picasso had ook die reputatie. Mensen die op één terrein superbegaafd zijn, zijn vaak zo met dat éne bezig dat ze al de rest verwaarlozen. Misschien kan je alleen langs het pad van de médiocriteit een volledig evenwicht vinden.»

HUMO Kunt u leven met middelmatigheid?

TORFS « Waarom niet? Het zou pretentieus zijn van jezelf te beweren dat je niet middelmatig bent. Ik denk trouwens dat middel matigheid draaglijker is dan genialiteit: het lijkt mij knap vermoeiend samen te leven met iemand die voortdurend geniale invallen heeft.» .

HUMO Daar heeft uw echtgenote geen last van?

TORFS « Nee hoor. Maar ik praat niet over mijn privé-leven.»

HUMO Men zegt altijd dat achter elke sterke man een sterke vrouw staat.

TORFS « Mileva Maric, Einsteins eerste echtgenote, was zeker een sterke vrouw. Maar ik denk dat mannen vooral de strijd met een vrouw nodig hebben. Ik bedoel natuurlijk niet dat ze elkaar met het keukenmes te lijf moeten gaan; ik heb het over je voortdurend meten aan de ander. Uit die strijd kan veel creativiteit voortkomen. In het geval van Einstein was dat zeker zo.»

HUMO Hoe zou u het verschijnsel echtgenote omschrijven?

TORFS « Ik denk en praat niet in algemene termen. Dat we leven in een maatschappij waarin we iedereen in categorieën zetten, vind ik heel onprettig.»

HUMO Einstein vergeleek ,echtgenotes met hoeren, 'alleen b1ijf je er je hele leven voor betalen'.

TORFS « Goh, ik zou zeggen: dat is wellicht een vrouwenliefhebber die zich wat moeilijk uitdrukt {lacht}. Zo praat je toch alleen over iets waarin je heel veel belang stelt, maar waar je ook heel veel mee geworsteld hebt, of nog worstelt.»

De ware macho

HUMO Als u het zegt. U deelt met Einstein de liefde voor muziek in het algemeen en Schubert in het bijzonder.

TORFS « Mijn muzikale voorkeur is heel breed. Soms luister ik naar gregoriaans, soms naar jazz, soms naar klassiek. Schubert is prachtig, alleen heb je een grote mentale rust nodig om ervan te kunnen genieten. En als je de hele dag van hot naar haar hebt gerend, wil die rust nog weleens ontbreken.»

HUMO Voor Einstein was muziek ook een hulpmiddel als hij vast"zat met zijn ideeën.

TORFS « Als ik op een dood spoor zit, ga ik een eindje lopen. Niet hardlopen, daarvoor mis ik het fanatisme en de gedrevenheid die de ware macho zo koestert {lacht}. Maar een wandeling in de natuur kan mij soms aangenaam afkoelen. De buitentemperatuur beroert de wangen anders dan de binnentemperatuur, en doet het bloed anders stromen.»

HUMO Toen Einstein naar Princeton verhuisde, werd hij een heuse vedette. Hij vond dat maar niks.

TORFS « Stel dat hij het tegendeel had beweerd. Dat zou helemaal minderwaardig zijn geweest!
» Creatieve mensen hebben eilanden van rust nodig, om van daaruit hun ideeën te laten opborrelen. Dat geldt zeker voor wetenschappers. Ik kan mij voorstellen dat Einstein daar door zijn publieke succes niet meer aan toekwam, en dat hem dat wrevelig maakte. Creativiteit komt nu eenmaal plots op, en als je dan gestoord wordt, kan dat heel hinderlijk zijn.»

HUMO Onze excuses, professor. U hebt veel minder moeite met de media dan Einstein?

TORFS « Mijn aanwezigheid in de media is organisch gegroeid. Ik werd regelmatig bevraagd over religieuze onderwerpen, en dat heeft zich uitgebreid naar andere segmenten van de samenleving. Maar ik heb er nooit voor gekozen een mediafiguur te worden; het is mij overkomen.»

HUMO Hebt u zelf een, 'grote' theorie?

TORFS « Niet echt, denk ik. Hoewel: in de loop der jaren heb ik ondervonden datje over wat heel belangrijk is niet te ernstig mag praten. Noem het de relativiteit van de ernst. Of ook: de erkenning van de begrensdheid van de mens.
» Ik sta argwanend tegenover mensen die altijd serieus zijn. Ze wekken de indruk dat ze alles onder controle hebben, maar dat is nonsens. We kunnen het leven misschien gedeeltelijk begrijpen, maar nooit helemaal. En Einstein of niet, uiteindelijk gaan we allemaal dood.»

HUMO Einstein deed op het eind niets meer om zijn leven te verlengen: hij aanvaardde de dood. Is dat de juiste attitude?

TORFS « Nee, dat is een attitude als elke andere. Geen enkele houding is de juiste.
» Einstein zei ook niet: 'Ik ga graag dood.' Hij had geen keuze. De ene mens doet het liever snel en de andere traag, maar ik heb nog nooit iemand gezien die, diep in zijn hart, volkomen met de dood in het reine was.»
HUMO Einstein schreef: ik heb mij nooit verbonden gevoeld met mijn land en mijn familie. Wijst dat op kilheid?

TORFS « Integendeel: een lucide, wat neutrale blik is vaak liefdesvoller dan al dat gesmacht. Als je met hart en ziel aan iets of iemand gehecht bent, kan je je snel opgesloten voelen.»

HUMO Houdt u van uw land?

TORFS « Ik ben betrekkelijk graag Belg omdat ik niet graag Nederlander, Duitser of Amerikaan zou zijn. Zo eenvoudig is dat. Ik vind België ook een sympathiek land, omdat wij dermate briljant de mediocriteit beoefenen dat niemand ter wereld boos op ons is.»

HUMO Einstein wilde nooit macht. U daarentegen...?

TORFS (lacht) « Ik heb dan wel geprobeerd rector te worden, maar daarom streef ik nog niet naar macht. Ik vind juist dat rector géén machtsfunctie zou moeten zijn; dat was ook één van de belangrijkste redenen waarom ik me kandidaat heb gesteld. Macht kan perverterend werken, weet u.»

HUMO Maar uiteindelijk is het relatief?

TORFS « Uiteraard. Macht gaat voorbij. Alles gaat voorbij. Alles komt, alles gaat.»

Martin Coenen

EINDE

[satiper]

Oorspronkelijk geplaatst door Groentje-18

Euhm ??

Ik ben ook geen believer van enige NWO toestand maar ik heb om me heen wel een aantal dingen gehoord en gezien...

Als je gaat ontkennen dat er een schaduwregering is, je weet best wat daarmee bedoelt wordt maar hoopt dat de definitie onjuist wordt gegeven zodat we niet verder komen als de discussie over de betekenis van het woor schaduwzijde, bij de V.S. ... wat heeft het dan voor zin??

Satiper vraagt zich af hoe het komt dat er nog geen overeenstemming is gevonden op geen enkel vlak. Is niet moeilijk als je ziet hoe iedere stelling mèt bewijs hier wordt afgedaan als larie en apekool (al dan niet rationeel beargumenteerd of op gereageerd) !

En spreek aub niet met zo'n toontje alsof u alle wijsheid in pacht heeft (dat geldt voor iedereen, inclusief mezelf, geen enkel artikel/boek/tv-reportage/interview/internetsiteding... kan per definitie 100% waterdicht zijn, geen enkel, ook niet één met "wetenschappelijk bewijs" dus (!), dat weet iedereen met ook maar een tikkeltje verstand goed genoeg. (Als er wetenschappelijk bewijs is, wordt het door de andere partij toch afgedaan als zijnde incorrect...). We zijn dus op onze eigen rede aangewezen om uit te zoeken hoe het zit.
Er is ook geen reden om af te komen met een air van hier tot in China ... integendeel: er is zijn heel veel redenen om erbij te zetten 'ik denk' of 'ik heb gelezen' of dergelijke, waardoor u blijk geeft van het feit dat u ook maar een mens bent...
En ik denk dat als de disbelievers zich nu eens een heel klein tikkeltje zouden openstellen en wat kritischer zouden kijken naar de werkelijkheid we al een stuk verder zouden staan ...
Hetzelfde geldt voor de believers, het zou leuk zijn mochten ze soms wat minder cryptisch spreken en wat meer begrip opbrengen voor de disbelievers ... (Gelooft u mij als ik ineens ermee afkom dat we allemaal worden bestuurd door kleine kaboutertjes wiens natte droom het is om mensen een slagroomtaart in hun gezicht te gooien, en die aan het stuur zaten van de vliegtuigen die in 't wtc vlogen?)

Ik denk dat een beetje empathie in deze topic (in heel het forum eigelijk, maar vooral hier waar men vrij brutaal omspringt met elkaar ) wonderen kan doen ...

[exodus]

Oorspronkelijk geplaatst door Firestone

Jullie draaien gewoon rond de pot.

Als men theorieën bouwt op "lijsten van aandeelhouders", dan moet men zeggen waar deze lijsten vandaan komen.
Kan men dat niet doen, dan is de basis van de theorie drijfzand.

Die theorie is niet gebouwd op de lijst van de aandeelhouders. Kijk vooral naar wie het opgericht heeft, en wie de CFR opgericht heeft. Je zit te zeggen dat we niet zeggen hoe deze groep achter de schermen het spel controleert wel ik zeg dat het (een groot deel) via de CFR gaat, zoals ik al in mijn vorige post heb gezegd.

Bovendien zijn de lijst van aandeelhouders dat Lex Blanca gepost heb voor zover ik weet juist. Kunnen we er iets aan doen dat het grootste deel Joden zijn? Het zij zo hé. Voor mij is het alleszins niet belangrijk.[edit]
[size=1]Edit:[/size]

[size=1]After edit by exodus on 05-08-2005 at 11:47
Reason:
--------------------------------

Die theorie is niet gebouwd op de lijst van de aandeelhouders. Kijk vooral naar wie het opgericht heeft, en wie de CFR opgericht heeft. Je zit te zeggen dat we niet zeggen hoe deze groep achter de schermen het spel controleert wel ik zeg dat het (een groot deel) via de CFR gaat, zoals ik al in mijn vorige post heb gezegd.

Bovendien zijn de lijst van aandeelhouders dat Lex Blanca gepost heb voor zover ik weet juist. Kunnen we er iets aan doen dat het grootste deel Joden zijn? Het zij zo hé. Voor mij is het alleszins niet belangrijk.[/size]

[size=1]Before any edits, post was:
--------------------------------

Die theorie is niet gebouwd op de lijst van de aandeelhouders. Kijk vooral naar wie het opgericht heeft, en wie de CFR opgericht heeft. Je zit te zeggen dat we niet zeggen hoe deze groep achter de schermen het spel controleert wel ik zeg dat het (een groot deel) via de CFR gaat.

Bovendien zijn de lijst van aandeelhouders dat Lex Blanca gepost heb voor zover ik weet juist. Kunnen we er iets aan doen dat het grootste deel Joden zijn? Het zij zo hé. Voor mij is het alleszins niet belangrijk.[/size]

[/edit]

[Firestone]

Oorspronkelijk geplaatst door exodus

Bovendien zijn de lijst van aandeelhouders dat Lex Blanca gepost heb voor zover ik weet juist. Kunnen we er iets aan doen dat het grootste deel Joden zijn? Het zij zo hé. Voor mij is het alleszins niet belangrijk.

Hoe weet jij dat deze lijst van aandeelhouders juist is???

Wat is in godsnaam de primaire bron voor deze lijst???

Weet je wat, Exodus, deze lijst is verzonnen. Zoek het gerust op, je zal geen enkele bron voor vinden. Integendeel, het is gemakkelijk te bewijzen dat deze lijst niet juist kan zijn. Jozef Ostyn heeft het al gedaan, en het is ook gemakkelijk op te zoeken.

Maar, zoveel is duidelijk, voor mensen als jullie heeft dat geen belang.

Het is de theorie die telt, niet de bewijzen.[edit]
[size=1]Edit:[/size]

[size=1]After edit by Firestone on 05-08-2005 at 11:52
Reason:
--------------------------------

Hoe weet jij dat deze lijst van aandeelhouders juist is???

Wat is in godsnaam de primaire bron voor deze lijst???

Weet je wat, Exodus, deze lijst is verzonnen. Zoek het gerust op, je zal geen enkele bron voor vinden. Integendeel, het is gemakkelijk te bewijzen dat deze lijst niet juist kan zijn. Jozef Ostyn heeft het al gedaan, en het is ook gemakkelijk op te zoeken.

Maar, zoveel is duidelijk, voor mensen als jullie heeft dat geen belang.

Het is de theorie die telt, niet de bewijzen.[/size]

[size=1]Before any edits, post was:
--------------------------------

Hoe weet jij dat deze lijst van aandeelhouders juist is???

Wat is in godsnaam de primaire bron voor deze lijst???

Weet je wat, Exodus, deze lijst is verzonnen. Zoek het gerust op, je zal geen enkele bron voor vinden. Integendeel, het is gemakkelijk te bewijzen dat deze lijst niet juist kan zijn. Jozef Ostyn heeft het al gedaan, en het is ook gemakkelijk op te zoekn.

Maar, zoveel is duidelijk, voor mensen als jullie heeft dat geen belang.

Het is de theorie die telt, niet de bewijzen.[/size]

[/edit]

[Jozef Ostyn]

Oorspronkelijk geplaatst door Firestone

Het is de theorie die telt, niet de bewijzen.

Een korte maar accurate samenvatting van het believers-credo.

[Bhairav]

Er zijn geen bewijzen maar genoeg aanwijzigingen.
En maar negeren.

[Firestone]

Er zijn helemaal geen aanwijzingen voor de wilde theorieën die hier verkondigd worden.
Er zijn wel flagrant valse "bewijzen" (en vele), wat een goede aanwijzing is voor de waarde van deze theorieën.

[satiper]

Geen lijst van banken als bewijs, het is maar een lijst en iedereen kan lijsten samenstellen. Ik denk dat je er op deze manier niet uitkomt.
De één zegt: het klopt, de ander zegt het klopt niet.

Waarover gaat het hier ten gronde?
Een poging:
Principe van ontlenen en dan terugvorderen met interest is een systeem waar naarmate de bedragen hoger worden uitbuiting meer en meer wss wordt.
Het ontlenen maakte wel dat bepaalde zaken (in het systeem waarin we zitten) konden uitgevoerd worden.
Dat systeem is geleidelijk ontstaan, eerst was er ruilhandel, dan metalen munten, dan geld, nu elektronisch ... steeds kwam dit het gemak van handelen ten goede.
Je kan moeilijk zeggen op welk ogenblik er dan (als er al ooit sprake van is geweest) een inwerkingstelling van een vooropgezet plan optrad.
Alle stappen die gezet zijn waren op het ogeblik dat ze gezet zijn wss wel logisch en voor de hand liggend.
Als ik een boog heb gemaakt en de buurvrouw heeft een mandje besjes geplukt wie doet dat dan de beste ruil?
Dus geld werkte handiger.
Geld staat in feite voor een stukje tijd dat je ergens ingestopt hebt en waar je een vergoeding voor wil.
Als je geld spaarde kon je dit later ook gebruiken om een tijdje niets te doen en gewoon alles te kopen wat je nodig had.
Je kocht in feite een stukje tijd terug voor jezelf (je kon vrij doen wat je wilde)
Dus tijd = geld = vrijheid
Je kan ook iemand anders helpen met dit geld.
Je kan ervoor zorgen dat hij sneller in zijn woning kan (dat hij het werk niet ineens moet presteren maar dat hij het later mag afbetalen)
Van het ogenblik dat hiervoor een vergoeding wordt gevraagd (intrest) zit je wel met een vraagteken.
Is het vanaf hier dat er een kwade macht werkzaam is?
Het is niet helemaal onlogisch om een bedrag te vragen om iets uit te lenen. Stel jezelf in de plaats van de ontlener.
Je hebt genoeg verzamelt om voor de rest van je leven niets meer te doen.
Je beslist echter om dit niet te doen maar om een ander te helpen, je blijft maw verder werken om een anders last wat mee te helpen dragen.
Mag je hiervoor een vergoeding vragen?
Het lijkt niet onredelijk om hierop ja te antwoorden.
Voor kleine kapitalen is dit principe niet echt ongezond.
Als je echter de kapitalen laat stijgen zonder plafonering, kom je wel tot een situatie waar het in principe mogelijk is dat ooit alle goederen en macht in de handen van één persoon komen.
Dat lijkt me dan wel een ongezond principe.
Mss moeten we ons minder bezig houden met wie gelijk heeft, maar te proberen te komen tot een maatschapijmodel dat door een overgrote meerderheid als rechtvaardig wordt beschouwd.[edit]
[size=1]Edit:[/size]

[size=1]After edit by satiper on 05-08-2005 at 12:24
Reason:
--------------------------------

Geen lijst van banken als bewijs, het is maar een lijst en iedereen kan lijsten samenstellen. Ik denk dat je er op deze manier niet uitkomt.
De één zegt: het klopt, de ander zegt het klopt niet.

Waarover gaat het hier ten gronde?
Een poging:
Principe van ontlenen en dan terugvorderen met interest is een systeem waar naarmate de bedragen hoger worden uitbuiting meer en meer wss wordt.
Het ontlenen maakte wel dat bepaalde zaken (in het systeem waarin we zitten) konden uitgevoerd worden.
Dat systeem is geleidelijk ontstaan, eerst was er ruilhandel, dan metalen munten, dan geld, nu elektronisch ... steeds kwam dit het gemak van handelen ten goede.
Je kan moeilijk zeggen op welk ogenblik er dan (als er al ooit sprake van is geweest) een inwerkingstelling van een vooropgezet plan optrad.
Alle stappen die gezet zijn waren op het ogeblik dat ze gezet zijn wss wel logisch en voor de hand liggend.
Als ik een boog heb gemaakt en de buurvrouw heeft een mandje besjes geplukt wie doet dat dan de beste ruil?
Dus geld werkte handiger.
Geld staat in feite voor een stukje tijd dat je ergens ingestopt hebt en waar je een vergoeding voor wil.
Als je geld spaarde kon je dit later ook gebruiken om een tijdje niets te doen en gewoon alles te kopen wat je nodig had.
Je kocht in feite een stukje tijd terug voor jezelf (je kon vrij doen wat je wilde)
Dus tijd = geld = vrijheid
Je kan ook iemand anders helpen met dit geld.
Je kan ervoor zorgen dat hij sneller in zijn woning kan (dat hij het werk niet ineens moet presteren maar dat hij het later mag afbetalen)
Van het ogenblik dat hiervoor een vergoeding wordt gevraagd (intrest) zit je wel met een vraagteken.
Is het vanaf hier dat er een kwade macht werkzaam is?
Het is niet helemaal onlogisch om een bedrag te vragen om iets uit te lenen. Stel jezelf in de plaats van de ontlener.
Je hebt genoeg verzamelt om voor de rest van je leven niets meer te doen.
Je beslist echter om dit niet te doen maar om een ander te helpen, je blijft maw verder werken om een anders last wat mee te helpen dragen.
Mag je hiervoor een vergoeding vragen?
Het lijkt niet onredelijk om hierop ja te antwoorden.
Voor kleine kapitalen is dit principe niet echt ongezond.
Als je echter de kapitalen laat stijgen zonder plafonering, kom je wel tot een situatie waar het in principe mogelijk is dat ooit alle goederen en macht in de handen van één persoon komen.
Dat lijkt me dan wel een ongezond principe.
Mss moeten we ons minder bezig houden met wie gelijk heeft, maar te proberen te komen tot een maatschapijmodel dat door een overgrote meerderheid als rechtvaardig wordt beschouwd.[/size]

[size=1]Before any edits, post was:
--------------------------------

Geen lijst van banken als bewijs, het is maar een lijst en iedereen kan lijsten samenstellen. Ik denk dat je er op deze manier niet uitkomt.
De één zegt het klopt de ander zegt het klopt niet.

Waarover gaat het hier ten gronde?
Een poging:
Principe van ontlenen en dan terugvorderen met interest is een systeem waar naarmate de bedragen hoger worden uitbuiting meer en meer wss wordt.
Het ontlenen maakte wel dat bepaalde zaken (in het systeem waarin we zitten) konden uitgevoerd worden.
Dat systeem is geleidelijk ontstaan, eerst was er ruilhandel, dan metalen munten, dan geld, nu elektronisch ... steeds kwam dit het gemak van handelen ten goede.
Je kan moeilijk zeggen op welk ogenblik er dan (als er al ooit sprake van is geweest) een inwerkingstelling van een vooropgezet plan optrad.
Alle stappen die gezet zijn waren op het ogeblik dat ze gezet zijn wss wel logisch en voor de hand liggend.
Als ik een boog heb gemaakt en de buurvrouw heeft een mandje besjes geplukt wie doet dat dan de beste ruil?
Dus geld werkte handiger.
Geld staat in feite voor een stukje tijd dat je ergens ingestopt hebt en waar je een vergoeding voor wil.
Als je geld spaarde kon je dit later ook gebruiken om een tijdje niets te doen en gewoon alles te kopen wat je nodig had.
Je kocht in feite een stukje tijd terug voor jezelf (je kon vrij doen wat je wilde)
Dus tijd = geld = vrijheid
Je kan ook iemand anders helpen met dit geld.
Je kan ervoor zorgen dat hij sneller in zijn woning kan (dat hij het werk niet ineens moet presteren maar dat hij het later mag afbetalen)
Van het ogenblik dat hiervoor een vergoeding wordt gevraagd (intrest) zit je wel met een vraagteken.
Is het vanaf hier dat er een kwade macht werkzaam is?
Het is niet helemaal onlogisch om een bedrag te vragen om iets uit te lenen. Stel jezelf in de plaats van de ontlener.
Je hebt genoeg verzamelt om voor de rest van je leven niets meer te doen.
Je beslist echter om dit niet te doen maar om een ander te helpen, je blijft maw verder werken om een anders last wat mee te helpen dragen.
Mag je hiervoor een vergoeding vragen?
Het lijkt niet onredelijk om hierop ja te antwoorden.
Voor kleine kapitalen is dit principe niet echt ongezond.
Als je echter de kapitalen laat stijgen zonder plafonering, kom je wel tot een situatie waar het in principe mogelijk is dat ooit alle goederen en macht in de handen van één persoon komen.
Dat lijkt me dan wel een ongezond principe.
Mss moeten we ons minder bezig houden met wie gelijk heeft, maar te proberen te komen tot een maatschapijmodel dat door een overgrote meerderheid als rechtvaardig wordt beschouwd.[/size]

[/edit]

[Pindar]

[size=2]Verhaaltje over bewijzen:



Komt er een man bij de psychiater en beweert bij hoog en laag dat ie een lijk(en dat al jaren) is.

Dokter: Denkt U dat lijken kunnen bloeden?

Man: Nee, natuurlijk niet, da's echt onmogelijk!

Dokter: Hm weet U dat echt heel zeker??

Man:Ja , wat een rare vraag van U, dokter.

Dokter, ok geef uw vinger eens.

Waarop de man zijn had opricht en zijn vinger in de hand van de dokter legde.

Daarop prikte de dokter onverwachts in de vinger van de man en er ontstond een beetje bloed.

Dokter:Ziet U, Ziet U!! U bloed!!! wat denkt u nu??

Man:hmmm, lijken bloeden dus toch.







met vriendelijke groeten

Pindar



..
[/size]

[Firestone]

Oorspronkelijk geplaatst door satiper

Geen lijst van banken als bewijs, het is maar een lijst en iedereen kan lijsten samenstellen. Ik denk dat je er op deze manier niet uitkomt.
De één zegt: het klopt, de ander zegt het klopt niet.

Het is aan wie "lijsten" als bewijs aanvoert om te minste aan te geven waar deze lijsten vandaan komt.

We gebruiken hier vaak het woord "bewijzen". Dit moet u niet interpreteren in strenge wiskundige zin. Maar zomaar een lijst produceren, zonder enige bron te geven, dat is waardeloos.

Oorspronkelijk geplaatst door satiper

Mss moeten we ons minder bezig houden met wie gelijk heeft, maar te proberen te komen tot een maatschapijmodel dat door een overgrote meerderheid als rechtvaardig wordt beschouwd.

Dat is een mooie betrachting.

Samenzweringtheorieën (en daar gaat het hier over) zijn juist bedoeld om de mensen iedere illusie af te nemen. De boodschap is: de stouten zijn zo machtig (illuminati, misschien zelfs aliens, in elk geval boze kazharen) dat men er niets aan kan doen.
Wie naar een betere wereld streeft moet net de wereld proberen te begrijpen in al zijn complexiteit. Dat is wat samenzweringstheorieën niet doen. Ze geven een ééndimensioneel model dat alles altijd verklaart, punt.[edit]
[size=1]Edit:[/size]

[size=1]After edit by Firestone on 05-08-2005 at 12:34
Reason:
--------------------------------

Het is aan wie "lijsten" als bewijs aanvoert om te minste aan te geven waar deze lijsten vandaan komt.

We gebruiken hier vaak het woord "bewijzen". Dit moet u niet interpreteren in strenge wiskundige zin. Maar zomaar een lijst produceren, zonder enige bron te geven, dat is waardeloos.

Dat is een mooie betrachting.

Samenzweringtheorieën (en daar gaat het hier over) zijn juist bedoeld om de mensen iedere illusie af te nemen. De boodschap is: de stouten zijn zo machtig (illuminati, misschien zelfs aliens, in elk geval boze kazharen) dat men er niets aan kan doen.
Wie naar een betere wereld streeft moet net de wereld proberen te begrijpen in al zijn complexiteit. Dat is wat samenzweringstheorieën niet doen. Ze geven een ééndimensioneel model dat alles altijd verklaart, punt.[/size]

[size=1]Edit:[/size]

[size=1]After edit by Firestone on 05-08-2005 at 12:31
Reason:
--------------------------------

Het is aan wie "lijsten" als bewijs aanvoert om te minste aan te geven waar deze lijst vandaan komt.

We gebruiken hier vaak het woord "bewijzen". Dit moet u niet interpreteren in strenge wiskundige zin. Maar zomaar een lijst produceren, zonder enige bron te geven, dat is waardeloos.

Dat is een mooie betrachting.

Samenzweringtheorieën (en daar gaat het hier over) zijn juist bedoeld om de mensen iedere illusie af te nemen. De boodschap is: de stouten zijn zo machtig (illuminati, misschien zelfs aliens, in elk geval boze kazharen) dat men er niets aan kan doen.
Wie naar een betere wereld streeft moet net de wereld proberen te begrijpen in al zijn complexiteit. Dat is wat samenzweringstheorieën niet doen. Ze geven een ééndimensioneel model dat alles altijd verklaart, punt.[/size]

[size=1]Before any edits, post was:
--------------------------------

Het is aan wij "lijsten" als bewijs aanvoert om te minste aan te geven waar deze lijst vandaan komt.

We gebruiken hier vaak het woord "bewijzen". Dit moet u niet interpreteren in strenge wiskundige zin. Maar zomaar een lijst produceren, zonder enige bron te geven, dat is waardeloos.

Dat is een mooie betrachting.

Samenzweringtheorieën (en daar gaat het hier over) zijn juist bedoeld om de mensen iedere illusie af te nemen. De boodschap is: de stouten zijn zo machtig (illuminati, misschien zelfs aliens, in elk geval boze kazharen) dat men er niets aan kan doen.
Wie naar een betere wereld streeft moet net de wereld proberen te begrijpen in al zijn complexiteit. Dat is wat samenzweringstheorieën niet doen. Ze geven een ééndimensioneel model dat alles altijd verklaart, punt.[/size]

[/edit]

[Bhairav]

Samenzweringtheorieën (en daar gaat het hier over) zijn juist bedoeld om de mensen iedere illusie af te nemen. De boodschap is: de stouten zijn zo machtig (illuminati, misschien zelfs aliens, in elk geval boze kazharen) dat men er niets aan kan doen.
Wie naar een betere wereld streeft moet net de wereld proberen te begrijpen in al zijn complexiteit. Dat is wat samenzweringstheorieën niet doen. Ze geven een ééndimensioneel model dat alles altijd verklaart, punt.

Juist!
Daarom vind ik net dat die discussies over theorien best wel de perceptie kunnen verruimen, IPV het banale kortzichtige huis-tuin-keuken-werk visie op de wereld.

[Pindar]

Samenzweringtheorieën (en daar gaat het hier over) zijn juist bedoeld om de mensen iedere illusie af te nemen.

wat voor illusies? hoe doen ze dat dan? hoe weet je dat? Hoe ben je tot
die conclusie gekomen?

De boodschap is: de stouten zijn zo machtig (illuminati, misschien zelfs aliens, in elk geval boze kazharen) dat men er niets aan kan doen.

Hoezo? Hoe ben je tot de conclusie gekomen dat dat de boodschap is?
Of is dat je eigen interpretatie?

Wie naar een betere wereld streeft moet net de wereld proberen te begrijpen in al zijn complexiteit.

helemaal mee eens, maar ja als de illuminatie nu echt zijn en het veel
verklaard?

Dat is wat samenzweringstheorieën niet doen. Ze geven een ééndimensioneel model dat alles altijd verklaart, punt

.

Welke samenzweringtheorie doet dit? Welke geven een een-dimensionaal beeld? Moet de theorie dan per definitie ingewikkeld zijn? het gaat er toch eerder om of het waar is of niet? Trouwens hier gooi je alles op 1 hoop en dat maakt ook jouw opmerking erg 1 dimensionaal en doet de compexiteit geen recht.



Pindar

[exodus]

Over die invloed van Joden... er zijn degelijk wel veel Joden in eht systeem, maar ik noem ze liever illuminati-Joden, omdat ze met het gewone Joodse volk niets de maken hebben. Deze personen komen uit elitaire families.

Kijken we bv. naar deze cover van Time:




Vooraan zien we Alan Greenspan, de huidige Chairman van de Federal Reserve: (illuminati-)jood.

Links van hem zien we Robert Rubin, de secretary of treasury onder Bill Clinton geweest: Jood

Rechts van hem zien we Larry Summers: Hoofd van de economsiche adviseurs onder Bill Clinton: Jood

Let ook op wat ze zeggen: "The Commitee to save the world".

Deze mensen gaan de wereld niet redden, integendeel, ze gaan de wereld binnen afzienbare tijd nog eens in een diepe crisis steken, en er zelf veel profijt uit halen.

Maar ja, als je ziet wie Time controleert, het is ook deze illuminati die hun leugens dag op dag naar de mensen schuiven.

[Firestone]

Droevig, Exodus, echt droevig.

Nu zit je aan de jodenlijsten...

Maak een lijst van alle bankiers, en tel de joden.
Maak een lijst van alle figuren van een bepaald niveau, en tel de joden.

Maar neen, hoor. Jij doet zoals de antisemitische roddelaars al eeuwen doen. Noem x invloedrijke joden, en doe alsof zij alle macht hebben.

Droevig.

[satiper]

Oorspronkelijk geplaatst door Firestone

Het is aan wie "lijsten" als bewijs aanvoert om te minste aan te geven waar deze lijsten vandaan komt.

We gebruiken hier vaak het woord "bewijzen". Dit moet u niet interpreteren in strenge wiskundige zin. Maar zomaar een lijst produceren, zonder enige bron te geven, dat is waardeloos.
Dat is een mooie betrachting.

Samenzweringtheorieën (en daar gaat het hier over) zijn juist bedoeld om de mensen iedere illusie af te nemen. De boodschap is: de stouten zijn zo machtig (illuminati, misschien zelfs aliens, in elk geval boze kazharen) dat men er niets aan kan doen.
Wie naar een betere wereld streeft moet net de wereld proberen te begrijpen in al zijn complexiteit. Dat is wat samenzweringstheorieën niet doen. Ze geven een ééndimensioneel model dat alles altijd verklaart, punt.

Ik vind ook wel dat hier weinig hoop uitstraalt.
Zelfs mocht het nog van a tot z kloppen dan worden er weinig suggesties gedaan om het tij te keren.
Ik denk dat je beter probeert met het verstand dat je hebt, in overleg en overeenkomst met anderen naar een steeds beter wordend maatschapijmodel te streven.
Zo is (ten gronde) de kritiek op intrest voor een stuk terecht denk ik.
Of dit nu door een believer of disbeliever aangekaart wordt.
Ik denk echter (en hier verschil ik denk ik in mening met de believers) dat er wel wat kan gedaan worden.
Zaak is om tot een consensus te komen wat een betere koers zou zijn en deze dan ook te gaan varen.
Ik denk nog altijd dat er via democratische weg nog heelwat mogelijk is.
Indien de massa eist dat er nooit meer dan bvb 1/1.000.000 van de totaliteit van aardse goederen in de handen van één persoon/groep zou komen zit je al een eind in de goede richting lijkt me.
Alles wat hierboven uitstijgt wordt afgetopt en teruggestort naar de massa.
Volledige openbaarheid van bestuur kan ook helpen, zowel voor firma's als voor staten.