Op naar een serieuze crash…

[Heftruck]

Oorspronkelijk geplaatst door Asshen Sukar

Geef eens een schatting hoeveel kubieke meter industriele batterijen je nodig hebt om in het ergste geval het dagstroomverbruik van Vlaanderen op te vangen?

Ik heb het over PRIVATE energieproductie en opslag.

[netslet]

Heftruck, ik zou toch maar geen diamanten aanraden als investering hoor.

Ik heb dat eens onderzocht en eigenlijk zijn er twee grote problemen:

1. De transactie-kosten zijn verschrikkelijk hoog: pakweg zo'n 25 - 50 %
2. Het is verschrikkelijk moeilijk om je diamanten deftig te schatten. Het zit hem dikwijls in de details en dat kan verstrekkende gevolgen hebben: je koopt bijvoorbeeld diamanten die ge-'grade' worden als 1,00-1,02 D/IF. Moest diegene aan wie je die diamanten verkoopt die diamanten anders inschatten, pakweg als E/VVS1, wat feitelijk maar een klein verschil in 'grade' is dan spreken we toch wel over een factor 3 verschil in prijs.

[Heftruck]

Oorspronkelijk geplaatst door netslet

Heftruck, ik zou toch maar geen diamanten aanraden als investering hoor.

Ik heb dat eens onderzocht en eigenlijk zijn er twee grote problemen:

1. De transactie-kosten zijn verschrikkelijk hoog: pakweg zo'n 25 - 50 %
2. Het is verschrikkelijk moeilijk om je diamanten deftig te schatten. Het zit hem dikwijls in de details en dat kan verstrekkende gevolgen hebben: je koopt bijvoorbeeld diamanten die ge-'grade' worden als 1,00-1,02 D/IF. Moest diegene aan wie je die diamanten verkoopt die diamanten anders inschatten, pakweg als E/VVS1, wat feitelijk maar een klein verschil in 'grade' is dan spreken we toch wel over een factor 3 verschil in prijs.

Genoteerd.

[Bob]

Oorspronkelijk geplaatst door Heftruck

Ooit van batterijen gehoord? Ik heb het trouwens niet alleen over windmolens.

Als ge over particuliere toepassingen spreekt, is het zelfs niet nodig om batterijen te voorzien. Het net is gewoon verplicht van Uw energie op te nemen als ge levert, en U energie te leveren, als ge vraagt. Wat wilt ge meer ?
Alleen op industriele schaal is het niet te doen (veel teveel batterijen nodig - veel te duur).

Nieuwe manieren van energieproductie kunnen rendabel zijn en hoeven helemaal niet op een groot electriciteits aangesloten te worden, hoewel dat zeer zeker kan. Overheidsbemoeienis is het probleem.

Wees zeker, vanaf het ogenblik dat er een wijze van energieproductie rendabel is, zal iedereen erop vliegen. Wie verplicht er trouwens om particulieren aan te sluiten aan het electriciteitsnet ?

[Libro]

Oorspronkelijk geplaatst door Savatage

Crashes zullen er ongetwijfeld nog wel volgen in de toekomst (net zoals heroplevingen), maar dat impliceert geen crash van het huidige kapitalistisch systeem.

Inderdaad: de kapitalistische economie is een dynamisch gegeven, het communisme daarentegen...

[Casca]

Oorspronkelijk geplaatst door Gentenaar

ook al ontkent percalion dit, zijn tekst is in feite niet meer of minder dan een pleidooi voor een centraal geplande maatschappij.

De voorbeelden die hij geeft van produkten waar monopolisering nuttig zouden zijn zijn net de zaken die heden ten dage geliberaliseerd worden (spoor, post, elektriciteit, etc...)

Zoals hij haarfijn uitlegt krijg je hierdoor een reusachtige verspilling. Ik citeer uit zijn tekst:

"Zeventien verschillende watermaatschappijen die hun leidingen door de straat leggen, twaalf hoogspanningsleidingen naast elkaar en op de hoek van elke straat een kerncentrale: zoiets zou belachelijk veel mensen en middelen vereisen voor ontzettend inefficiënte productie. Aangezien een natuurlijk monopolie hierop "bespaart", worden deze mensen en middelen vrijgemaakt voor andere projecten, die ook aan de consument ten goede komen."

ik ben het hier grotendeels mee eens. Maar wacht eens, er bestónd tot voor kort een feitelijke monopoliepositie voor elektriciteit, water, en dergelijke, en in naam van de vrije markt is dat monopolie nu net afgeschaft.
Waar zat percalion toen dat beslist werd?

Zoals je stiekem wel beseft draait het rond de totstandkoming van dergelijke monopolies. Bij een vrijemarktmonopolie heeft de monopolist altijd rekening te houden met potentiële concurrentie, en zal er dus altijd een tendens blijven tot het efficiëntie, iets wat bij staatsmonopolies nu niet echt het geval is.

hoe dan ook. Vrije markt impliceert dat je een groot deel van je budget steekt in marketing, wat op zich maatschappelijk bekeken een verliespost is.

Ah, in de reclamesector zijn er geen jobs? Ook kan reclame een 'maatschappelijk nut' hebben. Er is sprake van een psychosociale functie, reclame kan van belang zijn voor de identiteitsconstructie van subculturen ed.

Vrije markt betekent ook dat je probeert een steeds groter deel van de markt in te palmen, en daartoe steeds overproduceert. Goederen die niet verkocht raken worden vernietigd. Verliespost 2.

Achterhaalde onzin. Overproductie is in veel gevallen juist het gevolg van overheidsreglementering (zie Europese voedseloverschotten, de boterberg, en dergelijke). Ken je veel voorbeelden van autoproducenten die hun voorraden afgewerkte auto's vernietigen? Als je 'overproduceert' (wat trouwens een relatief gegeven is) en je krijgt je producten niet verkocht, dan verlaag je je prijzen tot je dat wel doet. Easy enough.

Vrije markt betekent ook dat je de concurrentie te lijf gaat, en dat onherroepelijk een deel van de spelers op de markt ten onder gaat. Dit gaat gepaard met veel leed voor zowel werkgever als werknemer. Vrije markt betekent dat elk bedrijf afzonderlijk moet investeren in klantendiensten, marktonderzoeken, administratie en ga zo maar verder. Verliespost!

Die bedrijven huren daar vaak juist andere bedrijven voor in die, door concurrentie, ook weer de kosten drukken om efficiënt te blijven.

Ten slotte is in een marktgedreven economie de enige vraag die telt: gaat mijn investering winst opleveren? Daardoor krijg je een economie die zich enkel toespitst op het rijkste gedeelte van de afzetmarkt.

Niet noodzakelijk.

Er wordt veel meer energie gestopt in cosmetica en luxegoederen dan in de ontwikkeling van medicijnen tegen tropische dodelijke ziekten, want die arme drommels uit Afrika hebben toch geen geld dat ze kunnen besteden.

Als je 'cosmetica en luxegoederen' breed genoeg definieert dan kan dit misschien zo wel zijn. Toch kan je moeilijk ontkennen dat die arme drommels uit Afrika al fel hebben kunnen genieten van de al verrichte medische vooruitgang. Er zijn nog redenen waarom medicijnen ed zo duur zijn, die in een écht vrije (anarchokapitalistische) markt juist niet van tel zouden zijn.

Ook dit betekent maatschappelijk gezien een enorme verliespost.
Een gelijkaardige redenering kan je opzetten voor de schadelijke gevolgen voor het milieu.

Redenerend vanuit eigendomsrechten (= de liberale manier) kan het milieu ook beschermd worden. Zowiezo waren de communistische regimes geen watjes als het neerkwam op milieuvervuiling. Tsjernobyl, anyone?

Om al die redenen pleit ik dus voor een geplande economie.
Ik lees hierboven bij casca "zoals de geschiedenis heeft aangetoond zeker?"
Wel, casca, inderdaad. De vooruitgang die de Sovjetunie kende tussen de jaren 30 en de jaren 60 is nergens ter wereld geëvenaard. In amper 30 jaar tijd slaagde men er in om een reusachtig land van een achterlijk derdewereldland te transformeren naar een economische en militaire supermacht. Het land werd geëlektrificeerd, de mensen zagen hun leefcomfort drastisch toenemen, en het verhaal van de ruimtewedloop met de VS ken je zelf ook wel. Bekijk zeker nog eens de beelden van de bange Amerikanen die zich vanuit de ruimte bekeken voelden door kosmonaut Gagarin.

En de miljoenen doden die daarmee gepaard gingen?

De VS beweert nu dat de vrije markt heeft overwonnen op de planeconomie, maar verzwijgt dat het land al jaren failliet is, en enkel bij gratie van de oliemiljarden kan blijven bestaan. Zonder militair drukkingsmiddel restte er van de Amerikaanse economie niets meer.

Ja, want de VS is ui-te-raard het typevoorbeeld van een vrije markt, zoals de klassiekliberalen het willen...

We pochen graag met onze welvaart, maar verzwijgen stelselmatig dat aan die medaille een vieze keerzijde zit: de roof van grondstoffen en arbeidskrachten uit de kolonies en de derdewereldlanden.

Alles hangt af van je definitie van 'roof' natuurlijk... indien de grondstoffen aan niemand toebehoren dan kan er geen sprake zijn van roof; als de arbeiders vrijwillig instemmen om in de fabrieken te gaan werken dan kan er ook geen sprake zijn van roof.

Nergens in de geschiedenis heeft de vrije markt bewezen efficiënter te zijn dan de planeconomie. De bewijzen pleiten in het nadeel. Maar je moet ze willen zien.

Welles, nietes, etc. Wat is in jouw ogen dan de oorzaak van het falen van de USSR? 'externe druk'? Please...

[AdrianHealey]

Oorspronkelijk geplaatst door Gentenaar

ook al ontkent percalion dit, zijn tekst is in feite niet meer of minder dan een pleidooi voor een centraal geplande maatschappij.

De voorbeelden die hij geeft van produkten waar monopolisering nuttig zouden zijn zijn net de zaken die heden ten dage geliberaliseerd worden (spoor, post, elektriciteit, etc...)

Zoals hij haarfijn uitlegt krijg je hierdoor een reusachtige verspilling. Ik citeer uit zijn tekst:

"Zeventien verschillende watermaatschappijen die hun leidingen door de straat leggen, twaalf hoogspanningsleidingen naast elkaar en op de hoek van elke straat een kerncentrale: zoiets zou belachelijk veel mensen en middelen vereisen voor ontzettend inefficiënte productie. Aangezien een natuurlijk monopolie hierop "bespaart", worden deze mensen en middelen vrijgemaakt voor andere projecten, die ook aan de consument ten goede komen."

ik ben het hier grotendeels mee eens. Maar wacht eens, er bestónd tot voor kort een feitelijke monopoliepositie voor elektriciteit, water, en dergelijke, en in naam van de vrije markt is dat monopolie nu net afgeschaft.
Waar zat percalion toen dat beslist werd?

hoe dan ook. Vrije markt impliceert dat je een groot deel van je budget steekt in marketing, wat op zich maatschappelijk bekeken een verliespost is. Vrije markt betekent ook dat je probeert een steeds groter deel van de markt in te palmen, en daartoe steeds overproduceert. Goederen die niet verkocht raken worden vernietigd. Verliespost 2. Vrije markt betekent ook dat je de concurrentie te lijf gaat, en dat onherroepelijk een deel van de spelers op de markt ten onder gaat. Dit gaat gepaard met veel leed voor zowel werkgever als werknemer. Vrije markt betekent dat elk bedrijf afzonderlijk moet investeren in klantendiensten, marktonderzoeken, administratie en ga zo maar verder. Verliespost! Ten slotte is in een marktgedreven economie de enige vraag die telt: gaat mijn investering winst opleveren? Daardoor krijg je een economie die zich enkel toespitst op het rijkste gedeelte van de afzetmarkt. Er wordt veel meer energie gestopt in cosmetica en luxegoederen dan in de ontwikkeling van medicijnen tegen tropische dodelijke ziekten, want die arme drommels uit Afrika hebben toch geen geld dat ze kunnen besteden. Ook dit betekent maatschappelijk gezien een enorme verliespost.
Een gelijkaardige redenering kan je opzetten voor de schadelijke gevolgen voor het milieu.

Om al die redenen pleit ik dus voor een geplande economie.
Ik lees hierboven bij casca "zoals de geschiedenis heeft aangetoond zeker?"
Wel, casca, inderdaad. De vooruitgang die de Sovjetunie kende tussen de jaren 30 en de jaren 60 is nergens ter wereld geëvenaard. In amper 30 jaar tijd slaagde men er in om een reusachtig land van een achterlijk derdewereldland te transformeren naar een economische en militaire supermacht. Het land werd geëlektrificeerd, de mensen zagen hun leefcomfort drastisch toenemen, en het verhaal van de ruimtewedloop met de VS ken je zelf ook wel. Bekijk zeker nog eens de beelden van de bange Amerikanen die zich vanuit de ruimte bekeken voelden door kosmonaut Gagarin.
De VS beweert nu dat de vrije markt heeft overwonnen op de planeconomie, maar verzwijgt dat het land al jaren failliet is, en enkel bij gratie van de oliemiljarden kan blijven bestaan. Zonder militair drukkingsmiddel restte er van de Amerikaanse economie niets meer.

We pochen graag met onze welvaart, maar verzwijgen stelselmatig dat aan die medaille een vieze keerzijde zit: de roof van grondstoffen en arbeidskrachten uit de kolonies en de derdewereldlanden.

Nergens in de geschiedenis heeft de vrije markt bewezen efficiënter te zijn dan de planeconomie. De bewijzen pleiten in het nadeel. Maar je moet ze willen zien.

Gij snapt werkelijk niets van economie, hé? (Noch van Percy's pleidooi, overigens.)

[AdrianHealey]

2 zaken even counteren met zeer praktische voorbeelden.

Vrije markt betekent ook dat je probeert een steeds groter deel van de markt in te palmen, en daartoe steeds overproduceert. Goederen die niet verkocht raken worden vernietigd. Verliespost 2.

Europese boterberg vs een private maatschappij dat haar goederen vernietigt?

Ten slotte is in een marktgedreven economie de enige vraag die telt: gaat mijn investering winst opleveren? Daardoor krijg je een economie die zich enkel toespitst op het rijkste gedeelte van de afzetmarkt.

'Den aldi' bestaat niet?

[AdrianHealey]

En nog iets.
De 'ruimteoverwinning' van de Russen op de Amerikanen was het volgende:
Planeconomie vs planeconomie.

Of denk jij dat de nasa een privaat bedrijf is...?

[parcifal]

Oorspronkelijk geplaatst door Heftruck

Ik heb het over PRIVATE energieproductie en opslag.

En vertel dan eens HOE je die energie exact gaat opslaan?

Dit is uitermate interessant aangezien ingenieurs al decenia zitten te kauwen op dit probleem : hoe sla je -met redelijke efficiëntie- electrische energie op in groot volume die bovendien op zeer korte termijn en op eenvoudige wijze aanspreekbaar is.

[Morduk]

Oorspronkelijk geplaatst door Casca

Moest iemand echt geinteresseerd zijn in monopolietheorie, forumgenie Percalion heeft daar paar dagen geleden iets moois over geschreven:

Zeer interessante uiteenzetting.

1 bedenking heb ik hierbij. Als een marktmonopolie tot stand kan komen door economische efficiëntie, welke garantie bestaat er dan dat bij het streven naar het instandhouden van dat monopolie ook een beroep zal doen op diezelfde economische regels? Dat zij een deel van hun kapitaal niet zouden aanwenden om hun concurrentie uit te schakelen. Als je monopolie lang genoeg bestaat, beschik je meestal ook over een kapitaalsconcentratie die andere oplossingen biedt dan louter economische.

Men verkettert de staatsmonopolies omdat ze de concurrentie-'incentive' missen, met een negatieve weerslag op hun efficiëntie, dienstverlening, aanpassingsmogelijkheden, klantvriendelijkheid enz. Een belangrijk argument hiervoor is het geweldaspect verbonden aan staatsmacht: je bent verplicht de diensten af te nemen van je overheid. De staat bepaalt de wetgeving (en stelt een b.v. monopolie in voor die sector of dat bedrijf) en kunnen de politie op je dak sturen wanneer je je er aan wil onttrekken. Dat argument staat als een huis. Als theoretisch principe betwist ik dit niet (ik heb de klassieke RTT nog meegemaakt ).

Maar ik zie niet in waarom bij afwezigheid van een marktverstorende overheid, ondernemingen met een monopolie louter een economische logica zouden toepassen om hun markt te vrijwaren. Of denken enkel de mensen vandaag verbonden aan overheden en staatsmachten (of er voorstander van zijn) in dergelijke termen? Maar waar gaan die terechtkomen als je de overheid afschaft? Waarom zou een monopolistische onderneming niet in de verleiding komen om dat specifiek aspect van de staatsmacht over te nemen, wanneer deze laatste verdwijnt.

Ik wil maar zeggen: de maffia is een privé-organisatie én een economisch efficiënte organisatie, maar niet omwille van louter economische redenen. Een periode van relatieve concurrentiële vrede kan plots omslaan als een gesettelde hiërarchie zich bedreigd voelt door nieuwe kapers op de kust. En dan verlagen ze hun prijzen niet om cost-efficient te worden, hoor.

Uiteindelijk ben ik geen economist, geld tellen gaat nog wel, maar daar stopt het ongeveer . Maar ik vind het vrij verbazend dat men enkel logica en rede veronderstelt bij mensen en ondernemingen om hun gedrag te voorspellen in de hypothese van een volledig vrij gemaakte markt.

[AdrianHealey]

Wat bedoel je precies met je vraag? Enfin, ik denk dat ik ze wel snap (en kan beantwoorden), maar 'k wil zeker zijn.

[Morduk]

Oorspronkelijk geplaatst door Gentenaar

Ik lees hierboven bij casca "zoals de geschiedenis heeft aangetoond zeker?"
Wel, casca, inderdaad. De vooruitgang die de Sovjetunie kende tussen de jaren 30 en de jaren 60 is nergens ter wereld geëvenaard. In amper 30 jaar tijd slaagde men er in om een reusachtig land van een achterlijk derdewereldland te transformeren naar een economische en militaire supermacht. Het land werd geëlektrificeerd, de mensen zagen hun leefcomfort drastisch toenemen, en het verhaal van de ruimtewedloop met de VS ken je zelf ook wel. Bekijk zeker nog eens de beelden van de bange Amerikanen die zich vanuit de ruimte bekeken voelden door kosmonaut Gagarin.

Man, schiet jij hier jezelf in de voet. Je been vliegt er zelfs volledig af.

Je gelooft niet in economische concurrentie, maar wel in concurrentie tussen supermachten. Waarvoor dienen supermachten eigenlijk meer dan mondiale oorlogspelletjes te spelen met andere supermachten? Ik had ooit een andere idee van het communistisch ideaal.

Tja, als de enige concurrentie die de sovjetunie zichzelf toeliet deze met Amerika was (China zullen maar even buiten beschouwing laten), wie heeft de concurrentiestrijd dan uiteindelijk gewonnen? Amerika mag dan failliet zijn, cijfermatig is dat idd. zo, hoe veel Russen zijn vandaag tevreden met hun situatie in vergelijking met de Amerikanen?

[Morduk]

Oorspronkelijk geplaatst door AdrianHealey

Wat bedoel je precies met je vraag? Enfin, ik denk dat ik ze wel snap (en kan beantwoorden), maar 'k wil zeker zijn.

Men propageert de vrijemarkt situatie als het betere alternatief voor een staatsgeconroleerde markt. De argumentatie hiervoor is economisch, maar stoelt m.i. te veel op de aanname dat louter economische redenen marktposities zullen bepalen en bestendigen.

Ik wil dus niet refereren aan klassieke dogma's als ondernemersegoïsme, maar waarom zou iemand met de middelen die hij heeft zijn positie eventueel met geweld verdedigen, als hem dat makkelijker lijkt*?

* Let op 'lijken', niet noodzakelijk 'zijn'.

[AdrianHealey]

Ik wil dus niet refereren aan klassieke dogma's als ondernemersegoïsme, maar waarom zou iemand met de middelen die hij heeft zijn positie eventueel met geweld verdedigen, als hem dat makkelijker lijkt*?

Daarom dat klassiek liberalen nog steeds een (minimale, doch zeer sterke) rechtstaat verdedigen, om uiteindelijk eht geweldsmonopolie te hebben om 'geweld' buiten de economie te houden.

Anarchisten zeggen dan eerder dat een maatschappij dat soort geweld niet zál tolereren. Hoeveel geld iemand ook heeft, hij zal/kan niet genoeg hebben om het gerechtvaardigheidsgevoel van de gehele samenleving te bekeren.

(Beide zijn zeer traditionele argumenten, met hun ontelbare individuelen nuacens, etc. )

[Percalion]

Oorspronkelijk geplaatst door Gentenaar

alles hangt af van wie de staat vertegenwoordigt.

Wanneer de staat zoals nu een slaafse volger is van een beperkte economische elite, dan is dat inderdaad geen echt alternatief.

Wanneer die staat echter het belang van het volk verdedigt, dan krijg je een situatie waarbij veel efficiënter, veel nuttiger, veel geplander, veel duurzamer en veel socialer kan geproduceerd worden.

Meer zelfs, als die staat geleid wordt door een Verlichte Heerscher, die de Ware Toedracht van het Grote Verhaal Kent, en die de Loop der Geschiedenis Begrijpt, d�*n zouden we nogal eens ons Historisch Lot kunnen voltrekken en zou ons Volk onder Zijn Dapp're Leiding haar Roemrijke Plaats in de Geschiedenis kunnen Innemen!

[Praetorian]

Oorspronkelijk geplaatst door Percalion

Meer zelfs, als die staat geleid wordt door een Verlichte Heerscher, die de Ware Toedracht van het Grote Verhaal Kent, en die de Loop der Geschiedenis Begrijpt, d�*n zouden we nogal eens ons Historisch Lot kunnen voltrekken en zou ons Volk onder Zijn Dapp're Leiding haar Roemrijke Plaats in de Geschiedenis kunnen Innemen!

Beetje zoals de Onzichtbare Hand, deus ex machina.
Nu zijn we nog geen stap verder.

[AdrianHealey]

Smith is een beetje outdated hoor. Er zijn dus effectief modernere economen dan dat, wist je dat?

[Percalion]

Oorspronkelijk geplaatst door Gentenaar

ook al ontkent percalion dit, zijn tekst is in feite niet meer of minder dan een pleidooi voor een centraal geplande maatschappij.

Absoluut niet; en mocht je de tekst volledig hebben gelezen zou je zien dat ik die opmerking geanticipeerd had.

De voorbeelden die hij geeft van produkten waar monopolisering nuttig zouden zijn zijn net de zaken die heden ten dage geliberaliseerd worden (spoor, post, elektriciteit, etc...)

Zoals hij haarfijn uitlegt krijg je hierdoor een reusachtige verspilling. Ik citeer uit zijn tekst:

"Zeventien verschillende watermaatschappijen die hun leidingen door de straat leggen, twaalf hoogspanningsleidingen naast elkaar en op de hoek van elke straat een kerncentrale: zoiets zou belachelijk veel mensen en middelen vereisen voor ontzettend inefficiënte productie. Aangezien een natuurlijk monopolie hierop "bespaart", worden deze mensen en middelen vrijgemaakt voor andere projecten, die ook aan de consument ten goede komen."

ik ben het hier grotendeels mee eens. Maar wacht eens, er bestónd tot voor kort een feitelijke monopoliepositie voor elektriciteit, water, en dergelijke, en in naam van de vrije markt is dat monopolie nu net afgeschaft.
Waar zat percalion toen dat beslist werd?

Hoogstwaarschijnlijk nog in de pampers.

Wat denk je zélf dat ik hier zou antwoorden? Ik ben inderdaad van mening dat marktwerking allicht tot een grote marktspeler zou leiden in water, elektriciteit, en misschien nog wat andere sectoren. Ik ben van mening dat het chaos en verspilling in de hand werkt om daar koste wat het kost "concurrentie" te willen organiseren.

Het is uiteraard een inbreuk op de vrijheid van ondernemen als een monopolie vastligt in de wetten. Een "feitelijke monopoliepositie" als gevolg van marktwerking (lees: als gevolg van het winnen van de efficiëntiestrijd) is echter geen inbreuk op iemands vrijheid, geen inbreuk op iemands belangen, en dus is er geen reden om de "monopolist" aan te vallen.

Nu goed, de huidige situatie is complex (met staatsbedrijven, halve staatsbedrijven, regulatoren, netwerkbeheerders, duizend-en-drie commissies en overlegorganen) dus een eenvoudig "receptje" heb ik niet klaar; maar dat ik de principes van vrijheid en eigendom verdedig, wil niet zeggen dat ik zomaar moet ja-knikken bij elk dictaat van de Europese Commissie of elke mening van anderen die zichzelf liberaal noemen.

hoe dan ook. Vrije markt impliceert dat je een groot deel van je budget steekt in marketing, wat op zich maatschappelijk bekeken een verliespost is.

Ik zou niet eens weten dat producten bestaan, mocht er geen marketing zijn. Wat is er een groter verlies: een reclamegazetje in de vuilbak keilen of duizenden onverkochte producten die ik wel zou willen, maar waarvan ik niet eens wéét dat ze te koop zijn?

Vrije markt betekent ook dat je probeert een steeds groter deel van de markt in te palmen, en daartoe steeds overproduceert.

Waarom zou ik een steeds groter deel van de markt willen inpalmen als ik goed mijn brood verdien met een kleiner stukje? Om maar bij brood te blijven: mijn bakker lijkt absoluut niet geneigd om het broodmonopolie over West-Europa te vestigen, die man is best tevreden met de huidige gang van zaken. Het zou voor hem allicht niét interessant zijn om op grotere schaal te werken.

De schaal zelf doet er toch niet toe? De winst, daar draait het om. Grotere schaal betekent niet per definitie meer winst, zeker niet. In sommige sectoren (en misschien wel in de meeste) al helemaal niet. Grote ondernemingen kunnen moeilijk inspelen op veranderingen in de marktsituatie (nieuwe grondstoffen/productiemiddelen, nieuwe smaken van consumenten, nieuwe marktspelers) en hebben bovendien meer moeite om intern alles georganiseerd te krijgen. Niet onderschatten.

Goederen die niet verkocht raken worden vernietigd. Verliespost 2.

Allez zeg, die domme ondernemers, zomaar wat lopen te produceren om alles dan te vernietigen?! Als je dat allemaal wéét, waarom ga je dan niet zelf ondernemen, dan kun je gewoon minder produceren. Eén: je verkoopt evenveel als die andere, dus je maakt niet minder winst. Twee: je produceert minder dan die andere dus heb je minder kosten. Conclusie: een communistische ondernemer zal succesvoller zijn dan een liberale. Waar wacht je nog op?

Vrije markt betekent ook dat je de concurrentie te lijf gaat, en dat onherroepelijk een deel van de spelers op de markt ten onder gaat. Dit gaat gepaard met veel leed voor zowel werkgever als werknemer. Vrije markt betekent dat elk bedrijf afzonderlijk moet investeren in klantendiensten, marktonderzoeken, administratie en ga zo maar verder. Verliespost! Ten slotte is in een marktgedreven economie de enige vraag die telt: gaat mijn investering winst opleveren? Daardoor krijg je een economie die zich enkel toespitst op het rijkste gedeelte van de afzetmarkt. Er wordt veel meer energie gestopt in cosmetica en luxegoederen dan in de ontwikkeling van medicijnen tegen tropische dodelijke ziekten, want die arme drommels uit Afrika hebben toch geen geld dat ze kunnen besteden. Ook dit betekent maatschappelijk gezien een enorme verliespost.

Wié koopt die cosmetica? Westerlingen - juist, mensen die heel veel produceren. Van zodra de doorsnee Afrikaan even productief is als de doorsnee Amerikaan, zal het probeem van de arme ondervoede Afrikaantjes niet meer zo groot zijn. (Zie trouwens het artikel over Zimbabwe elders op dit forum.) Of kijk, als jij erin slaagt om iedereen te overtuigen van het belang van arme kindjes helpen, dan zal iedereen gewoon de geldbeurs opentrekken voor Artsen zonder Grenzen en stoppen met shampoo en huidcrème te kopen - en dan kan L'Oréal binnen de kortste keren de boeken neerleggen en zal je zien dat bedrijven die producten maken om te verkopen aan Artsen zonder Grenzen, als paddestoelen uit de grond schieten.

Een gelijkaardige redenering kan je opzetten voor de schadelijke gevolgen voor het milieu.

Tijd voor een prentje:


Vooraleer je "milieu" als argument tegen een vrije markt gebruikt, moet je er zeker van zijn dat een geplande economie het béter zal doen.

Om al die redenen pleit ik dus voor een geplande economie.

Laat ik m'n vorige opmerking zelfs nog uitbreiden.

Vooraleer je *eender wat* als argument tegen een vrije markt gebruikt, moet je er zeker van zijn dat een geplande economie het béter zal doen.

Dat is het probleem waar marxisten en tutti quanti intussen al zoveel decennia (hoe lang is Marx al dood?) mee worstelen.

Marx heeft - zoals jij, goede marxist, ongetwijfeld weet - niet eens de moeite gedaan om uit te leggen hoe de economie dan wél georganiseerd zal worden. Engels heeft een poging ondernomen, maar dat sloeg nergens op. En zeker toen Mises in de jaren twintig demonstreerde dat een wereldwijde socialistische ( 'centraal geplande' ) economie absoluut niet efficiënter kan zijn dan een vrije markt, omdat er geen marktprijzen zijn en dus geen enkele manier om de productie en toewijzing van kapitaalsgoederen efficiënt te laten verlopen, bleek dat het grootste deel van de "plan"-ideeën niet veel meer was dan 'n emotionele reactie op de vrije markt.

Voeg daar nog een ander berucht theorema aan toe: het Impossibility Theorem van Kenneth Arrow, dat aantoont dat een "perfecte" democratische besluitvormingsprocedure simpelweg onmogelijk is. (Je kan discussiëren over het belang van Arrows axioma's; in het beste geval is het "zo goed als onmogelijk").

Samen levert ons dat een gigantisch raadsel op: hoe in godsnaam gaan we de economie plannen? Hoe gaan we bepalen hoeveel ijzer er nù uit de grond gehaald moet worden om binnen tien jaar auto's van te maken?! De vrije markt doet dat met ondernemers die op eigen risico beslissingen nemen en die zich laten leiden door een aantal signalen: prijzen (hoge prijs: schaars; lage prijs: overvloedig) en interestvoeten (die informatie verschaffen over de verhouding consumptie/sparen).
Werkt dat perfect? 'tuurlijk niet; want niemand kan perfect voorspellen wat welke consument precies gaat willen binnen hier en zoveel jaar. (Productie duurt nu eenmaal een tijdje, zeker als je nog een nieuwe fabriek moet bouwen en zo.)

Zonder die signalen (of zonder betekenisvolle signalen; je kan natuurlijk ook gewoon fictieve interestvoeten zetten, maar dat is geen oplossing) en met alle problemen die democratische besluitvorming met zich meebrengt, is het absoluut geen wonder dat al de grote plan-economieën tot nu toe redelijk bureaucratisch tot zelfs ronduit fascistisch waren (ja, ook Nazi-Duitsland was een centraal geplande economie).

Je aantijgingen tegen de vrije markt zijn niet alleen onjuist (marketing, onderzoek en ontwikkeling, "luxeproducten", ... hebben allemaal hun nut - het is niet omdat jij een hekel hebt aan huidcrèmes en ongelooflijk aanstoot neemt aan zieke Afrikanen dat een doorsnee Westerse vrouw haar hele leven in het teken moet stellen van het helpen van arme zwartjes) maar ze zijn bovendien ridicuul in het licht van dié vaststellingen: dat een geplande economie onmogelijk rationeler kan zijn. Ze kan doen alsof, ze kan zelfs beweren dat ze efficiënter is. Geen hond die het kan achterhalen, want er zijn geen marktsignalen meer om te controleren of consumenten een product wel echt willen (winstgevende onderneming) of echt niet (verlieslatende onderneming).

Dan is het ook enorm makkelijk om zoiets te zeggen als:

De vooruitgang die de Sovjetunie kende tussen de jaren 30 en de jaren 60 is nergens ter wereld geëvenaard. In amper 30 jaar tijd slaagde men er in om een reusachtig land van een achterlijk derdewereldland te transformeren naar een economische en militaire supermacht. Het land werd geëlektrificeerd, de mensen zagen hun leefcomfort drastisch toenemen, en het verhaal van de ruimtewedloop met de VS ken je zelf ook wel. Bekijk zeker nog eens de beelden van de bange Amerikanen die zich vanuit de ruimte bekeken voelden door kosmonaut Gagarin.

Wat heeft Gagarin immers te maken met de wensen van de doorsnee sovjet-burger? Wie zegt dat de industrialisatie van de Sovjet-unie inderdaad op de meest efficiënte, meest rationele... manier plaatsvond? Of zelfs maar op een efficiëntere manier dan een "normale" marktwerking had kunnen voorzien? Dat kun je onmogelijk aantonen, want er w�*s geen marktwerking - je kan dus de "vooruitgang" van de Sovjetunie absoluut niet als argument gebruiken. Gezien de gigantische hoeveelheid bodemschatten in de Sovjetunie en gezien de gigantische hoeveelheid werknemers én het feit dat alle belangrijke uitvindingen al gebeurd waren (stoomtrein, radio, gloeilamp) had die grote industrialisatie veel sneller kunnen gaan, denk ik.

En bon, die militaire supermacht, is dat iets om trots op te zijn, dan? Ik ben er bv. absoluut niet trots op dat het "Westen" zoveel militaire slagkracht heeft. Dat is iets voor generaals en presidenten om enthousiast over te doen, het is niet iets waar ik blij mee moet zijn. Of ben jij er als PVDA'er zo ongelooflijk verheugd over dat de Sovjetunie de hele wereld vier, vijf, zes keer naar de vaantjes kon bombarderen?

Hééé, wacht - je hebt daarnet "marketing" een verspilling genoemd. Zouden al die miljarden die in het ruimteproject en de wapenwedloop kropen, ook niet een beetje verspilling zijn? Hadden daarmee geen nuttiger dingen kunnen gebeuren?

De VS beweert nu dat de vrije markt heeft overwonnen op de planeconomie, maar verzwijgt dat het land al jaren failliet is, en enkel bij gratie van de oliemiljarden kan blijven bestaan. Zonder militair drukkingsmiddel restte er van de Amerikaanse economie niets meer.

Da's zever: de Amerikaanse economie is de meest productieve ter wereld. Er is een serieus schuldprobleem, inderdaad; maar zoals liberale economen zoals Mises al in de jaren twintig (en dertig, veertig, vijftig, zestig, zeventig, tachtig, negentig en '00) duidelijk maakten, is zoiets hoofdzakelijk het gevolg van het beleid van een centrale bank.

Ik ga het woord nog eens herhalen omdat het verband iets duidelijker zou worden: Centrale Bank. Een centrale bank is een element van "planning" in de economie - het element dat verantwoordelijk is voor nagenoeg elke ernstige economische crisis de afgelopen zeventig jaar, gaande van de Great Depression (leestip: Rothbard's "America's Great Depression") over de stagflatie van de jaren zeventig tot de dot-com zeepbel en de huidige kredietcrisis.

We pochen graag met onze welvaart, maar verzwijgen stelselmatig dat aan die medaille een vieze keerzijde zit: de roof van grondstoffen en arbeidskrachten uit de kolonies en de derdewereldlanden.

Dat roven is absoluut niet noodzakelijk voor de ontwikkeling van de markt, alle fancy wereldsysteemtheorieën ten spijt. En het is ook niet meteen alsof ontwikkelingslanden zélf compleet makke lammetjes zijn op de slachtbank van het wereldwijde kapitalisme. Je weet even goed als iedereen dat Mugabe erin geslaagd is om Zimbabwe, ooit de graanschuur van Afrika, om te toveren in een tranendal met zesduizend procent (!!!) inflatie en tachtig procent werkloosheid. Dat is niet zomaar de schuld van het Westen, toch?

Nergens in de geschiedenis heeft de vrije markt bewezen efficiënter te zijn dan de planeconomie. De bewijzen pleiten in het nadeel. Maar je moet ze willen zien.

Als je daarmee bedoelt, dat je doelbewust Ludwig von Mises negeert en feiten en data losweg interpreteert zoals ze het beste uitkomen, dan zal het inderdaad lijken alsof de bewijzen in je voordeel pleiten. Er zijn denkers buiten Marx.

Let ook 'n beetje op met die "bewijzen" en vooral met wat "de geschiedenis" bewijst. Geschiedenis kan niets bewijzen: het is altijd een samenloop van ontelbaar veel factoren, gebeurtenissen, personen, onvoorziene omstandigheden, ideeën en toeval. Bewijst de Depressie van de jaren dertig het failliet van het kapitalisme (want de VS was kapitalistisch), van Irving Fisher's geldwaarde-stabiliseringsbeleid (want dat deed de centrale bank), van "te rigide" monetair beleid (want dat beweert Friedman) of van "te orthodox" begrotingsbeleid (want dat zeiden de Keynesianen)? Dat kun je niet zomaar uit "de geschiedenis" halen, daarvoor moet je wat theorie doorploegen. De ene theorie is al wat juister dan de andere; het is soms moeilijk om door de bomen het bos nog te zien. Opletten dus met die ongenuanceerde "kijk naar de geschiedenis!"-argumenten.

[Percalion]

Oorspronkelijk geplaatst door Praetorian

Beetje zoals de Onzichtbare Hand, deus ex machina.
Nu zijn we nog geen stap verder.

Voor de elvendertigste keer is de Onzichtbare Hand geen "vooroordeel" maar een "na-oordeel". Dat weet je best.