Politics.be Registreren kan je hier.
Problemen met registreren of reageren op de berichten?
Een verloren wachtwoord?
Gelieve een mail te zenden naar [email protected] met vermelding van je gebruikersnaam.

Ga terug   Politics.be > Algemeen > Coronacrisis
Registreer FAQForumreglement Ledenlijst

Coronacrisis het virus raast doorheen de wereld, met gevolgen voor interpersoonlijke relaties, mobiliteit, economie, gezondheid(sbeleid), ... Plaats hier de discussies over dit onderwerp.

Antwoord
 
Discussietools
Oud 29 augustus 2020, 22:20   #101
Der Wanderer
Europees Commissaris
 
Der Wanderer's schermafbeelding
 
Geregistreerd: 11 februari 2005
Berichten: 7.890
Standaard

Citaat:
Oorspronkelijk geplaatst door Der Wanderer Bekijk bericht
Het gaat erom dat de retoriek sturend wordt zonder een (religieus, wijsgerig, politiek of ethisch) meta-niveau, niet dat iedereen voordien heilig was (al had het woord wel een veel sterkere bindende kracht dan vandaag). Het gaat erom dat het 'willen overtuigen' als een legitieme bezigheid centraal komt te staan, zodat het samenleven expliciet een zaak wordt van 'belangenconflicten' en de taal wordt herleid tot 'beschaafd' wapen tegen anderen. Ook dat is overigens relatief want niet alle sofisten waren louter utilitaire relativisten en de Atheense democratie was zelf niet zonder enige inbedding, maar je krijgt deels dus wel een uitgesproken tendens tot retoriek in functie van driften en vermeende belangen zonder hoger kader, waar Plato dan ook tegen reageert. Hij voelt aan hoe deze situatie entropisch en eroderend inwerkt op de cultuur of zelfs tot de tirannie leidt.

'Ongelijk hebben' (veeleer dan 'liegen') is in de meer archaische wereld echter vooral het verliezen in het conflict (hetzij binnen de groep, als zich dat toch voordoet in een crisis, hetzij tussen groepen), want de 'uitslag' levert of bevestigt het godsoordeel waarin ex post door iedereen geloofd wordt. Denk aan Oedipus die uiteindelijk instemt met zijn eigen vermeende 'schuld' nadat iedereen zich tegen hem gekeerd heeft. Sophokles laat echter voor de goede verstaander voorzichtig merken dat de 'unanimiteit' zelf verdacht is en het product van een mimetisch proces en toont daarbinnen o.a. de mimetische spiegelingen tussen Oedipus en Teiresias. In het sofisme echter wordt het woord bewust als wapen gehanteerd zonder dat dit louter een tekortkoming is (van een 'leugenaar' die stout is), of een element in een crisis (de personages in de tragedie die elkaar verwijten maken), of 'gewettigd' binnen een hogere orde of een hoger doel. Als we echt naar het begin van de cultuur teruggaan, is bewust liegen trouwens ondenkbaar, omdat er nog geen scheiding bestaat tussen woord en ding.
Nog even hierover, voor het geval iemand dit écht onduidelijk zou vinden, en niet gewoon per se wil tegenspreken. Die laatste zin was een opmerking apart, die ging over het echte begin van de cultuur. Tussen dat begin en de sofisten zitten natuurlijk nog duizenden jaren culturele evolutie. Daarin zijn de drie dingen denkbaar die ik in de voorlaatste zin vermeld (nl. het liegen als 'ondeugd'; 'retoriek' als element in het mimetische conflict en de leugen als legitiem binnen een hoger doel - dit alles tegen de achtergrond van een binding aan het gesproken woord die wel veel sterker is dan bij ons)*, maar pas vanaf het sofisme of de democratie zien we dat de retoriek ertoe gaat tenderen om de dominante omgang met het woord te worden, in het hart van de code zelf die er dan ook door wordt ondermijnd. Plato zag dit gevaar - de erosie van de cultuur en de mogelijkheid van een omslag in tirannie -, zoals later Shakespeare en Dostojewski (en vele anderen) het zagen.

(*Er is nog een vierde maar latere en zeldzamere mogelijkheid. In de mate dat er hoger inzicht groeit, zonder dat het aangetast is door sofisme, kan men zinvol over waarheid en recht beginnen spreken, en dan niet gewoon meer als conformiteit aan de code; het tegendeel ervan is dan niet zozeer de bewuste leugen maar de onwetendheid, misleiding, onechtheid.)

Dat gezegd zijnde; wat de 'kleuter' van patrickve betreft: dat heeft dus niets met het sofisme te maken (een betere analogie zou daar een gezin zonder ethisch gezag zijn waarbij alles wat in dat gezin gebeurt zou afhangen van coalities die gezinsleden met en tegen elkaar zouden vormen op basis van verzuchtingen en overredingskracht zonder hogere criteria en samenhang). Maar het is wel degelijk zo dat de vraag of een kleuter liegt afhangt van de leeftijd en van de vraag of die kleuter al een onderscheid tussen emotionele beleving en de realiteit kan maken, causale verbanden begrijpen etc. Zulk onderscheid moet dan wel al in de cultuur aanwezig zijn, anders kan het ook niet aangeleerd worden. Overigens is het ook niet per se omdat een kleuter in onze ogen 'niet de waarheid spreekt', dat die daarom bewust strategisch liegt; dat kan een kind inderdaad pas na de daarvoor nodige jaren. Op het moment (dat niet werkelijk een 'moment' is uiteraard) dat de cultuur uit het zondebokmechanisme emergeerde, uit de niet-instinctieve aandacht die op de zondebok gericht is, ontstaat de menselijke taal als het geheel van codes en betekenissen om met dit 'nieuwe' maar tegelijk reddende fenomeen om te gaan zonder dat er sprake is van afstandelijk observeren of doorgronden. Het eerste culturele onderscheid dat zal groeien tussen mensen is dan ook niet gebaseerd op waarheid versus leugen - want die begrippen hebben nog geen betekenis - maar de code kennend en volgend versus de code (nog) niet kennend en volgend. Dit is zowel een onderscheid tussen mensen als tussen stadia in het leven (de rol van de initiatie). Een kind dat 'liegt' - en dat dus al de code genoeg moet kennen en de gevolgen van het eigen doen snappen - is als elke mens die een code half en half geintegreerd heeft: wel wetend wat verwacht wordt, maar nog te gebonden aan de lagere emotie. Het sofisme draagt het risico in zich de ongehoorzaamheid te bevorderen door ervoor te gaan argumenteren zonder hogere ethisch-rationele sturing; zo is het ook onverstandig om te vroeg met kinderen 'in debat te treden'.

Laatst gewijzigd door Der Wanderer : 29 augustus 2020 om 22:46.
Der Wanderer is offline   Met citaat antwoorden
Antwoord



Regels voor berichten
Je mag niet nieuwe discussies starten
Je mag niet reageren op berichten
Je mag niet bijlagen versturen
Je mag niet jouw berichten bewerken

vB-code is Aan
Smileys zijn Aan
[IMG]-code is Aan
HTML-code is Uit
Forumnavigatie


Alle tijden zijn GMT +1. Het is nu 14:57.


Forumsoftware: vBulletin®
Copyright ©2000 - 2025, Jelsoft Enterprises Ltd.
Content copyright ©2002 - 2020, Politics.be