Een tijdperk van redeloosheid?

[Fréderic]

Ik weet dat het zeer lang geleden is dat ik hier nog eens actief ben geweest, maar ik ben van plan om weer eens een aantal keer per week langs te komen. Hieronder een tekst van mij die ik geschreven heb om een discussie op te starten over godsdienst en politiek. Ik heb er al veel commentaren op gehoord. Vooral een aantal moslims vonden hem nogal anti-godsdienstig. Ik ben dus eens benieuwd wat jullie commentaar zal zijn.
_______________________

[size=6]Een nieuw redeloos tijdperk[/size]

Na de aanslagen van 11 september werd het fundamentalisme van de Islam door Bush en Co uitgeroepen tot vijand nummer één. Ondertussen wint het christelijke fundamentalisme in de Verenigde Staten elke dag aan invloed. De jonge eeuw is begonnen met een tijdperk van redeloosheid, een tijdperk waarin godsdiensten meer en meer in het extreme veld terechtkomen en niet zonder succes.

Het boek Genesis of het verhaal van het katholiek fundamentalisme. (1)

Het katholiek fundamentalisme vindt zijn oorsprong in de Verenigde Staten. Onder de vorm van creationisme probeert ze het scheppingsverhaal wetenschappelijk te bewijzen en één van hun pleitbezorgers is een zekere Duane T. Gish, een anti-evolutionaire Amerikaanse creationist.

Deze beweert dat de malaise bij de Jeugd van Tegenwoordig grotendeels ten wijten is aan de wereldwijde verspreiding van de verderfelijke leer van Charles Darwin. De jeugd wordt ingelepeld dat ze van de apen afstamden. Daardoor geraken ze vervreemd van de maatschappij en teneergeslagen. Al het andere: criminaliteit, drugsgebruik, ... vloeit daar onvermijdelijk uit voort. Veel aandacht kreeg deze man niet tot hij op een zomer heuglijk nieuws zal vernomen hebben.

In de staat Kansas had de State Board of Education, een raad die de leerstof van het openbaar onderwijs in de staat vastlegt, besloten om de evolutietheorie uit het aanbevolen nationale curriculum en de eindtermen te schrappen. De verontwaardiging was dan ook groot. Dit was een overwinning voor de creationisten die de geloofwaardigheid van de hele theorie van Darwin werd daarmee op de helling gezet. Als Darwin Kansas had kunnen bezoeken, had hij wellicht direct moeten toegeven dat zich hier het levende bewijs bevond dat natuurlijke selectie niet altijd werkt, dat het soms juist de minst geschikten zijn die overleven. Het is duidelijk dat er een periode in de Verenigde Staten is aangebroken waarbij de creationisten duidelijk aan de winnende hand zijn. De taal die de Amerikaanse president hanteert, komt letterlijk uit het Oude Testament. Woorden als "het goede" en "het kwaad" en zinsneden als "wij als rechtvaardigen" tonen aan welk proporties de godsdienst aanneemt in de Verenigde Staten.

Het creationisme propageert dat de bijbel absoluut onfeilbaar is en toepasbaar is op alle gebieden. De bijbel is goddelijk geïnspireerd, want de bijbel is woord voor woord door god gedicteerd. De achtergrond en de historische context van de schrijver(s) van de bijbelteksten tellen niet mee. De wetenschappelijke bevindingen die aantonen dat verschillende delen van het scheppingsverhalen volstrekt niet kloppen worden door de creationisten als anti-goddelijk en satanswerk aanzien.

De Verenigde Staten als broeihaard van christelijk fundamentalisme.

Amerikanen zijn er niet alleen van overtuigd dat de Amerikaanse buitenlandse politiek en wetenschappelijk onderzoek naar de menselijke genetica beide God welgevallige activiteiten zijn, maar ze verkondigen ook dat zij deze activiteiten slechts kunnen controleren op basis van hun christelijke overtuiging. Moreel handelen is voor hen synoniem met christelijk handelen. Deze gelijkstelling is binnen de Amerikaanse samenleving buitengewoon diep verankerd geraakt. Met als gevolg dat vrijwel alle Amerikanen de term "christen" gebruiken als synoniem voor "goed" en "beschaafd" en om hun beschaving te onderstrepen vertellen acht op de tien Amerikanen dat ze geen moeite hebben met het idee dat God de wereld heeft geschapen zoals in Genesis I beschreven staat. God schiep de wereld uit het niets in zeven dagen.

Dit religieus obscurantisme, waarvan velen dacht dat het al lang overwonnen was, laait opnieuw op en wordt steeds heviger. Het feit dat we niet alles weten, betekent vooral niet dat we niets weten, maar het Boek Genesis houdt in theorie helemaal geen steek. Zou het kunnen dat de beruchte Amerikaanse wapencultuur zelf de wapens gaat opnemen tegen de kennis?

De typische Amerikaanse machtsstructuren en het daarmee samenhangende christelijke geloof

Het is duidelijk dat in Europa de godsdienst een niet zo belangrijke rol inneemt zoals in de Verenigde Staten, al zag het lang naar uit dat Europa en de VS in politiek en religieus opzicht dezelfde weg zouden uitgaan.

De periode van 1800 tot 1900 was in beide delen van de wereld een periode van ontkerstening. Beginnend met de intellectuelen gevolgd door de burgerij. In Europa zette deze ontkerstening volledig voort, maar in de VS was er meer sprake van een herkerstening. Waaraan dit te wijten is, is niet precies te zeggen. De verklaring die velen hiervoor gaven was dat het socialisme maar geen vaste voet vond in de VS.(2) Het socialisme kon de ideologische en morele rol van de Katholieke Kerk niet overnemen. Ze kreeg de bovenbouw niet in handen waardoor ze geen invloed kreeg op de heersende ideologie.

Volgens velen vond het socialisme in de VS geen weerklank omdat socialisten veel harder werden aangepakt in de VS dan in Europese landen, maar deze stelling is wellicht te simplistisch. Aangezien de socialisten (en links in het algemeen) ook in Europa zwaar werden vervolgd en geteisterd, houdt deze theorie wellicht geen steek. Martin Lipset en Gary Marks beweren dan weer in een studie dat het socialisme een geïmporteerde, on-Amerikaanse ideologie was en daarom niet aansloeg. Amerika was op dat moment juist druk doende zijn banden met de Oude Wereld definitief van zich af te schudden. Een jonge, sterke natie ontstond, met een eigen identiteit en rol op het wereldtoneel.(3) Christelijke verenigingen die opnieuw graat zagen in de nieuwe situatie predikten een nieuwe ideologie, die van het Amerikanisme. Vooral gepredikt door de christen-fundamentalistische dominee A.C. Dixon die in zijn beroemde "fundamentals" de basis legde voor het moderne fundamentalisme. Het is natuurlijk zeer gemakkelijk om het huidige probleem van de zo doordrongenheid van het christendom in de Amerikaanse politiek te wijten aan een fout in de geschiedenis. Het christendom is wel degelijk een afstervend relict in Europa, maar het christendom bloeit alom in de VS vandaag, in het jaar 2002. Het christendom heeft dan ook een zeer nuttige functie voor heel het politiek apparaat in de VS.

Ludo Abicht wees ook op macht van de christelijke fundamentalisten binnen de Republikeinse partij georganiseerd door Christian Right. Abicht legt duidelijk de functie van de godsdienst in de Amerikaanse politiek van vandaag uit (4) : “Volgens de officiële biografie bekeerde George W. Bus zich in 1985 onder invloed van predikant Billy Graham tot een echt christelijk leven.” Onder andere stopte hij met drinken aangezien hij vaststelde dat dit wel eens een politieke carrière in de weg konden staan. “In elk geval stelde deze “wedergeboorte” hem in staat, de dreigende kloof te dichten tussen de conservatieve “Country Club” vleugel van de Republikeinen en de steeds sterker wordende Christelijke Rechtervleugel (Christian Right), die hem van nu af aan onverminderd zal steunen.” (Abicht) Alleen kan men hem volgens Abicht niet verwijten steeds de fundamentalisten te volgen. Verbaal komt hij wel tegemoet aan de eisen van de fundamentalisten, maar politiek moet hij toch wat schipperen aangezien de basis te smal is voor een politiek gepropageerd door de christelijke fundi’s. “Zo heeft hij, als gouverneur van Texas, de abortuswetgeving niet afgeschaft, maar zoveel mogelijk beperkingen ingebouwd dat de toepassing ervan voor bijvoorbeeld de meeste kansarme teenagers of steuntrekkende vrouwen vrijwel onmogelijk wordt. Zo zal hij waarschijnlijk nooit de grondwettelijke scheiding van Kerk en staat, ten slotte één van de pijlers van de Amerikaanse republiek, willen opheffen, maar hij laat geen gelegenheid voorbijgaan, om het diep religieuze (vooral christelijke) karakter van de “American Way of Life” te benadrukken.” (Abicht) Het gevoel dat bij een aantal mensen in Europa heerst dat we hier te maken hebben met een fundamentalist is maar gedeeltelijk waar, maar de christelijke fundamentalisten blijven hem wel beschouwen als hun president.

Abicht wijst ook op de rol die de godsdienst speelt op het terrein van de sociale zekerheid. “Bush wil de seculiere sociale zekerheid (een democratisch en humanistisch recht), zoveel mogelijk vervangen door een beroep te doen op de religieuze liefdadigheid, een politiek die uitstekend past in zijn ideologie van het “medelijdende conservatisme”, waarin neoliberaal kapitalisme verbonden wordt met de privé-liefdadigheid van religieuze instellingen en individuen.” (...) “Hiermee is de regering Bush volop bezig aan de afbraak van de al magere sociale zekerheid die sinds New Deal van Roosevelt het lot van de arme en kansarme Amerikanen moest draaglijker maken.” (Abicht) Het zou dus best kunnen dat de kloof tussen arm en rijk nog veel groter wordt terwijl iedereen zit te staren naar wat er allemaal gebeurt in het Midden-Oosten. Nu al moet er extra geld vrijgemaakt worden en speciale fondsen aangesproken worden voor de oorlog terwijl Bush benadrukt dat de geplande belastingsverlaging er zeker komt. Meer dan ooit zal er geknaagd worden aan de sociale verworvenheden in de Amerikaanse samenleving. Voor zover die al talrijk zijn.

Christendom in functie voor het imperialisme

George W. Bush weet wel waarom hij de christelijke religie overal in zijn speeches moet betrekken. Dit gegeven maakt hem het juist makkelijker op om zijn politiek te voeren. Onder het mom van "wij als rechtvaardigen" kan hij een perfecte imperialistische koers voeren.

De heersende politieke klasse streeft ernaar om godsdiensttwisten te doen ontbranden opdat de aandacht van de massa's wordt afgeleid van de werkelijkheid en de fundamentele politieke en economische vraagstukken. Zo kan zij de tegenstand versplinteren. De enige maatregel om deze politiek tegemoet te komen is het geduldig propageren van solidariteit onder de volkeren en een duidelijk alternatief.(5)

De regering Bush wordt geconfronteerd met een groeiende sociale en economische crisis en een daaruit voortvloeiende ontevredenheid van brede lagen van de Amerikaanse bevolking. Het is dan ook de bedoeling van de heersende klasse om de ideologische en politieke controle te behouden en de bevolking te desoriënteren om zo hun protest in veilige banen te leiden. De 'oorlog tegen het terrorisme' is een en uitstekend middel om een hele reeks schandalen (Enron, ...) toe te dekken aangezien vele politici zoals Cheney en Bush er zelf wellicht bij betrokken waren.

In de media wordt die economische crisis afgedaan als een gevolg van de aanslagen van 11 september, maar voor de aanslagen was deze crisis al een feit. Luchtvaartmaatschappijen ontsloegen in de maanden na de aanslagen tienduizenden mensen om zogezegd de crisis te boven te komen. Daarbij vertelden ze natuurlijk niet dat ze miljarden dollars overheidssteun hadden gekregen om er terug bovenop te geraken en de verzekeringen de verliezen deels dekten.

De crisis werd zo afgewimpeld op kap van het islamfundamentalisme waardoor godsdienst als rookgordijn speelde om een aantal tegenstellingen te verbergen. De aanslagen van 11 september waren dan ook een godsgeschenk uit de hemel voor George W. Bush om enerzijds de economische crisis af te wimpelen en anderzijds de hegemonie van de VS in deze wereld verder te bewerkstelligen.
Imperialisme en kapitalisme

Vandaag maakt het kapitalisme een economische crisis en deze crisis lijdt tot een verbeten strijd tussen de imperialistische krachten die deze wereld opdelen in invloedsferen en markten. Vandaag heersen er in verschillende landen zoals Venezuela, Colombia, Afghanistan, Midden-Oosten... imperialistische oorlogen die zullen gestopt moeten worden. Het is dan ook luguber om vast te stellen dat het machtigste land van de wereld de wapens opneemt tegen een land dat al jaren is verlamd door een embargo dat alleen maar de bevolking treft. De oorlog gaat in werkelijkheid om olie, maar ook om macht. Macht die wellicht samenhangt met die olie, maar ook met de globalisering van het kapitalisme. Voor 11-09 publiceerde Bush en co een rapport over "preventieve oorlogen" waar hij duidelijk stelt dat hij het Midden-Oosten volledig moet geïntegreerd worden in het kapitalisme. Powel vermeldt dan weer in zijn rapport dat hij het Midden-Oosten onder controle wil krijgen om daar de lokale (olie)markt op te breken en onder controle te brengen van Amerikaanse bedrijven. De Amerikanen vergeten wel dat hun moorden en bloedbaden alleen maar meer het Midden-Oosten in vuur en vlam kan zetten.

Wie zal er verantwoordelijke zijn voor de daden van Palestijnse kinderen wiens ouders elke dag geterroriseerd worden (en misschien al vermoord) door een oorlogsmachine gesteund door de VS? Hoe gaat de bevolking in het Midden-Oosten reageren op het feit dat de VS Irak gaat aanvallen onder het mom van VN-resoluties terwijl Israël al jaren de VN-resoluties naast zich neerlegt en daarbij zelfs miljarden militaire steun krijgt van de VS? Onvermijdelijk zullen nieuwe en verschrikkelijkere terroristische aanslagen het gevolg zijn van een politiek die vandaag gestoeld is op economische honger en winstbejag.

Fréderic Lehembre

Noten:
1 Zie ook de tekst van de hand van Salman Rushdie in De Morgen, 'Een nieuw, duister tijdperk van redeloosheid'.
2 'Knagen aan de bijbel' door Marcel Hulspas in De Groene Amsterdammer
3 Martin Lipset en Gary Marks, It Didn't Happen Here: Why Socialism Failed in the United States
4 Aktief, 2003-1, “Arme VSA, zo ver van 1776 en zo dicht bij Texas”, Ludo Abicht
5 'Socialisme en godsdienst', artikel van Vladimir Iljitsj Lenin geschreven op 3 december 1905

[Jonas De muynck]

Interessante tekst Fréderic, al moet je misschien eens dieper ingaan op de impact van de zionisten op het buitenlandse beleid van de USA?

Lijkt me wel boeiend. Ik begrijp niet hoe mensen hier een onverdeeld negatieve kijk op religies kunnen uit distilleren? Anderzijds mag niemand blind zijn voor wat religies in wezen zijn. Ze worden immers al te gemakkelijk misbruikt voor platvloerse politieke doeleinden. Dat is evenzeer in de USA het geval als in bepaalde delen van het Midden-Oosten. We mogen daar niet blind voor zijn en het is aan gelovigen van welke overtuiging dan ook, om die kwetsbaarheid van hun religie te onderkennen.

Bovendien moeten we een aantal kritische kanttekeningen plaatsen bij de emancipatorische aspecten die men maar al te vaak aan religies wenst toe te schrijven. Ik wil de emancipatorische kracht of de relevantie van de bevrijdingstheologie in Zuid-Amerika niet onderschatten, maar we moeten ons kritisch durven buigen over het aspect "naastenliefde" dat in tal van religies terug te vinden is.

Dit kan oneerbiedig klinken, maar ik denk eerder dat religies armoede in stand houden dan opheffen. Neem nu "de naastenliefde" in het christendom? Klinkt allemaal heel positief, maar het is toch zeer paternalistisch, de arme wordt als een eeuwig historisch verschijnsel omschreven die desalniettemin zijn plaats moet krijgen in onze maatschappij. In de Islam is "de zakhat" (1/10 van je loon aan de armen geven) zelfs één van de pijlers van de Islam. Klinkt allemaal heel positief, maar het wil natuurlijk wel zeggen dat armen ALTIJD zullen blijven bestaan en dat ze zelfs een religieuze functie vervullen.

Het christendom is daarin minder expliciet, maar uiteindelijk komt het op hetzelfde neer. Denk maar aan wat de conservatieve katholiek Charles Woeste in de 19de eeuw in het parlement bij ons antwoordde op vragen van de socialisten:

"Mais messieurs il faut qu'il y ait des pauvres, comment sinon pourrions nous exercer notre devoir de charité?!"..
("Maar mijne heren, er moeten armen zijn, hoe kunnen wij anders onze plicht van naastenliefde vervullen?!")

Religies zijn dus eerder een garantie tot status quo dan tot maatschappelijke verandering. Ze vormen en consolideren de klassenstrijd in feodale of corporatistische zin ofwel in kapitalistische zin. Ze zijn de objectieve bondgenoot van de heersende klasse. Denk bijvoorbeeld maar aan het Opus Dei dat onder het Spanje van Franco nagenoeg het volledige economische beleid uitstippelde vanaf de jaren '50. Het was een ultra neoliberaal beleid dat van de Spaanse samenleving een sociaal kerkhof maakte.

Religies kunnen een motor van maatschappelijke verandering zijn, maar dan moeten er eerst objectieve materiële voorwaarden vervuld zijn. Zijn die afwezig, dan zijn religies met hun nadruk op maatschappelijke eenheid en cohesie een bom onder een eventueel klassenbewustzijn.

Ik klink misschien wat radicaal, maar ik ben steeds bereid mijn kritiek weer in te slikken indien iemand mij van het tegendeel kan overtuigen.