De intrinsieke waarde van de biodiversiteit

[Deepeco]

Ik heb net een zomerweek van Aardewerk achter de rug, over natuurbehoud en biodiversiteit (zie http://www.aardewerk.be/aardewerk/zomerweken.html). Wat volgt is mijn eigen visie rond de waarde van biodiversiteit, die ik een paar dagen geleden ontwikkeld heb.

Intrinsieke waarde bij mensen
Intrinsieke waarde verwijst naar het doel (de uiteindelijke reden) van ons handelen. Dat doel kunnen we nagaan met een vragenreeks. Een voorbeeld: waarom is het belangrijk dat we een gewonde persoon helpen? Om zijn leed te verzachten. Waarom is het belangrijk om iemands leed te verzachten? Omwille van diens welzijn. Waarom is welzijn belangrijk? Daarom! Als men dus geen ander antwoord meer kan geven, behalve “Daarom!”, dan heeft welzijn intrinsieke waarde of doel-op-zich-waarde. Welzijn is een doel op zich, en in ons handelen willen we het welzijn van mensen verhogen.
Maar er is meer: we willen niet zomaar het totale welzijn van alle mensen verhogen. We willen bijvoorbeeld niet het welzijn van een meerderheid verhogen door iemand op te offeren. We zouden bijvoorbeeld een persoon kunnen doden om met diens organen (nieren, lever,…) meerdere mensen te genezen met orgaantransplantaties. Het totale welzijn zou daardoor kunnen stijgen, maar toch willen we dat niet. Mensen zijn niet louter dragers van welzijn. Elke persoon is uniek en onvervangbaar. Elke persoon heeft uniciteitswaarde. Vergelijk het met vriendschap: een vriend is niet te vervangen.
Samengevat: een mens heeft uniciteitswaarde die we moeten respecteren, en daarnaast heeft een mens ook een welzijn dat intrinsiek waardevol is.

Intrinsieke waarde in de natuur
Mijn stelling is dat niet enkel de mens, maar elk levend wezen een uniciteitswaarde heeft. Een boom is niet zomaar te vervangen door een andere boom. En ook de natuur in zijn geheel heeft uniciteitswaarde. De natuur (het ecosysteem Aarde) is de verzameling van alle levende wezens en van alle interacties die die wezens hebben met hun omgeving. De natuur heeft geen bewustzijn, en dus ook geen welzijn. Maar toch heeft – net als een mens – ook de natuur een eigenschap die intrinsiek waardevol is: de biodiversiteit. De biodiversiteit van de natuur is dus analoog aan het welzijn van een mens: beiden zijn een doel op zich. Die analogie gaan we hier verder doortrekken.
De biodiversiteit is een samenvattende term die de variatie aan planten- en diersoorten, populaties, landschappen, genen, ecologische processen,… omvat. Biodiversiteit is dus niet enkel het aantal soorten. Zo ook bestaat het welzijn niet enkel uit (lichamelijk) genot, maar omvat het ook gevoelens van vreugde, het vervullen van wensen, de afwezigheid van pijn, angst en stress,… Biodiversiteit is een brede, vage term, maar dat geldt dus ook voor het begrip welzijn. Net zoals bij welzijn belet dergelijke vaagheid ons niet om de waarde van biodiversiteit te respecteren.
Als er soorten uitsterven, daalt de biodiversiteit en is dat een aanwijzing dat het niet goed gaat met de natuur. Zo ook is een verlies aan welzijn van een persoon een aanwijzing dat het niet goed met hem gaat. Een soort die uitsterft is misschien te vergelijken met iemand kwetsen door bv. een slag in het gezicht. Mijn stelling is dat het uitsterven van de blauwe vinvis even erg is als het uitsterven van bv. de Homo sapiens (de mensensoort). Zo ook is iemand op zijn linkerwang slaan even erg als iemand op zijn rechterwang slaan. Dat wil niet zeggen dat een wang of een soort intrinsieke waarde hebben. Een soort is niets meer dan een abstract begrip, een verzameling van wezens die onderling vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen. Een dergelijke abstracte verzameling kan moeilijk intrinsieke waarde hebben. Maar toch blijft het uitsterven van een soort heel erg omdat biodiversiteit intrinsieke waarde heeft.
Daar we niet altijd goed weten hoe we het welzijn van een persoon kunnen verhogen tot voorbij een bepaalde basiswelzijn, gaat het er vooral om dat we niemand mogen kwetsen, dus dat we niet iemands welzijn mogen verlagen. Zo ook is het bij biodiversiteit onze eerste plicht om het verlies aan biodiversiteit te stoppen (zeker nu blijkt dat de mens de grootste bedreiging van de biodiversiteit vormt). We hebben dus niet de plicht om bv. via genetische manipulatie nieuwe soorten te creëren om zo de biodiversiteit te verhogen. Dergelijke strategie kan gevaarlijk zijn en onvoorziene nadelige gevolgen hebben. Hetzelfde geldt voor iemands welzijn: er zijn grenzen aan onze pogingen om iemands welzijn te verhogen. Als ik bv. graag lees, zou ik bv. iemand kunnen verplichten om ook te lezen, in de verwachting dat dat zijn welzijn zal verhogen. Maar als blijkt dat die persoon niet graag leest, dan heb ik niet goed bijgedragen aan zijn welzijn. We hebben dus niet de plicht om zomaar wat te proberen om iemands welzijn te verhogen.
In het verleden heeft de natuur te maken gehad met ernstige crisissen waardoor de biodiversiteit sterk daalde en talrijke soorten uitstierven zonder dat wij daar verantwoordelijk voor waren. Dat is echter geen geldig argument om de huidige biodiversiteitscrisis niet aan te pakken. Want ook mensen worden vaak geplaagd door allerlei ziektes, en dit feit geeft ons geen vrijgeleide om iemands welzijn te veronachtzamen. Bovendien: in de huidige biodiversiteitscrisis sterven soorten uit, waardoor elke verdere evolutie van die soorten belet wordt. Het behoud van biodiversiteit is dus niet hetzelfde als het willen stopzetten van natuurlijke evolutie. Soorten evolueren, maar niet als ze uitsterven.

Met bovenstaande ethiek kunnen we verschillende problemen die komen kijken bij natuurbehoud beter begrijpen. Een voorbeeld is het zogenaamde substitutieprobleem: mogen we een natuurgebied opofferen (bv. een bos kappen) als we elders een gelijkaardig natuurgebied (met dezelfde soortensamenstelling) aanplanten? Als we enkel kijken naar de biodiversiteit, dan mag dat, want de biodiversiteit daalt niet. Dat is te vergelijken met het geven van een pak slaag gevolgd door een tegenprestatie om het welzijn van die gekwetste persoon te behouden. Maar toch kunnen we niet zomaar dat natuurgebied verplaatsen, want de individuele levende wezens in dat bos hebben een uniciteitswaarde en zijn niet vervangbaar. Er is dus telkens een verlies als we een natuurgebied opofferen en er elders één aanplanten ter compensatie.

[Voltian]

Oorspronkelijk geplaatst door Deepeco

Ik heb net een zomerweek van Aardewerk achter de rug, over natuurbehoud en biodiversiteit (zie http://www.aardewerk.be/aardewerk/zomerweken.html). Wat volgt is mijn eigen visie rond de waarde van biodiversiteit, die ik een paar dagen geleden ontwikkeld heb.

Intrinsieke waarde bij mensen
Intrinsieke waarde verwijst naar het doel (de uiteindelijke reden) van ons handelen. Dat doel kunnen we nagaan met een vragenreeks. Een voorbeeld: waarom is het belangrijk dat we een gewonde persoon helpen? Om zijn leed te verzachten. Waarom is het belangrijk om iemands leed te verzachten? Omwille van diens welzijn. Waarom is welzijn belangrijk? Daarom! Als men dus geen ander antwoord meer kan geven, behalve “Daarom!”, dan heeft welzijn intrinsieke waarde of doel-op-zich-waarde. Welzijn is een doel op zich, en in ons handelen willen we het welzijn van mensen verhogen.
Maar er is meer: we willen niet zomaar het totale welzijn van alle mensen verhogen. We willen bijvoorbeeld niet het welzijn van een meerderheid verhogen door iemand op te offeren. We zouden bijvoorbeeld een persoon kunnen doden om met diens organen (nieren, lever,…) meerdere mensen te genezen met orgaantransplantaties. Het totale welzijn zou daardoor kunnen stijgen, maar toch willen we dat niet. Mensen zijn niet louter dragers van welzijn. Elke persoon is uniek en onvervangbaar. Elke persoon heeft uniciteitswaarde. Vergelijk het met vriendschap: een vriend is niet te vervangen.
Samengevat: een mens heeft uniciteitswaarde die we moeten respecteren, en daarnaast heeft een mens ook een welzijn dat intrinsiek waardevol is.

Intrinsieke waarde in de natuur
Mijn stelling is dat niet enkel de mens, maar elk levend wezen een uniciteitswaarde heeft. Een boom is niet zomaar te vervangen door een andere boom. En ook de natuur in zijn geheel heeft uniciteitswaarde. De natuur (het ecosysteem Aarde) is de verzameling van alle levende wezens en van alle interacties die die wezens hebben met hun omgeving. De natuur heeft geen bewustzijn, en dus ook geen welzijn. Maar toch heeft – net als een mens – ook de natuur een eigenschap die intrinsiek waardevol is: de biodiversiteit. De biodiversiteit van de natuur is dus analoog aan het welzijn van een mens: beiden zijn een doel op zich. Die analogie gaan we hier verder doortrekken.
De biodiversiteit is een samenvattende term die de variatie aan planten- en diersoorten, populaties, landschappen, genen, ecologische processen,… omvat. Biodiversiteit is dus niet enkel het aantal soorten. Zo ook bestaat het welzijn niet enkel uit (lichamelijk) genot, maar omvat het ook gevoelens van vreugde, het vervullen van wensen, de afwezigheid van pijn, angst en stress,… Biodiversiteit is een brede, vage term, maar dat geldt dus ook voor het begrip welzijn. Net zoals bij welzijn belet dergelijke vaagheid ons niet om de waarde van biodiversiteit te respecteren.
Als er soorten uitsterven, daalt de biodiversiteit en is dat een aanwijzing dat het niet goed gaat met de natuur. Zo ook is een verlies aan welzijn van een persoon een aanwijzing dat het niet goed met hem gaat. Een soort die uitsterft is misschien te vergelijken met iemand kwetsen door bv. een slag in het gezicht. Mijn stelling is dat het uitsterven van de blauwe vinvis even erg is als het uitsterven van bv. de Homo sapiens (de mensensoort). Zo ook is iemand op zijn linkerwang slaan even erg als iemand op zijn rechterwang slaan. Dat wil niet zeggen dat een wang of een soort intrinsieke waarde hebben. Een soort is niets meer dan een abstract begrip, een verzameling van wezens die onderling vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen. Een dergelijke abstracte verzameling kan moeilijk intrinsieke waarde hebben. Maar toch blijft het uitsterven van een soort heel erg omdat biodiversiteit intrinsieke waarde heeft.
Daar we niet altijd goed weten hoe we het welzijn van een persoon kunnen verhogen tot voorbij een bepaalde basiswelzijn, gaat het er vooral om dat we niemand mogen kwetsen, dus dat we niet iemands welzijn mogen verlagen. Zo ook is het bij biodiversiteit onze eerste plicht om het verlies aan biodiversiteit te stoppen (zeker nu blijkt dat de mens de grootste bedreiging van de biodiversiteit vormt). We hebben dus niet de plicht om bv. via genetische manipulatie nieuwe soorten te creëren om zo de biodiversiteit te verhogen. Dergelijke strategie kan gevaarlijk zijn en onvoorziene nadelige gevolgen hebben. Hetzelfde geldt voor iemands welzijn: er zijn grenzen aan onze pogingen om iemands welzijn te verhogen. Als ik bv. graag lees, zou ik bv. iemand kunnen verplichten om ook te lezen, in de verwachting dat dat zijn welzijn zal verhogen. Maar als blijkt dat die persoon niet graag leest, dan heb ik niet goed bijgedragen aan zijn welzijn. We hebben dus niet de plicht om zomaar wat te proberen om iemands welzijn te verhogen.
In het verleden heeft de natuur te maken gehad met ernstige crisissen waardoor de biodiversiteit sterk daalde en talrijke soorten uitstierven zonder dat wij daar verantwoordelijk voor waren. Dat is echter geen geldig argument om de huidige biodiversiteitscrisis niet aan te pakken. Want ook mensen worden vaak geplaagd door allerlei ziektes, en dit feit geeft ons geen vrijgeleide om iemands welzijn te veronachtzamen. Bovendien: in de huidige biodiversiteitscrisis sterven soorten uit, waardoor elke verdere evolutie van die soorten belet wordt. Het behoud van biodiversiteit is dus niet hetzelfde als het willen stopzetten van natuurlijke evolutie. Soorten evolueren, maar niet als ze uitsterven.

Met bovenstaande ethiek kunnen we verschillende problemen die komen kijken bij natuurbehoud beter begrijpen. Een voorbeeld is het zogenaamde substitutieprobleem: mogen we een natuurgebied opofferen (bv. een bos kappen) als we elders een gelijkaardig natuurgebied (met dezelfde soortensamenstelling) aanplanten? Als we enkel kijken naar de biodiversiteit, dan mag dat, want de biodiversiteit daalt niet. Dat is te vergelijken met het geven van een pak slaag gevolgd door een tegenprestatie om het welzijn van die gekwetste persoon te behouden. Maar toch kunnen we niet zomaar dat natuurgebied verplaatsen, want de individuele levende wezens in dat bos hebben een uniciteitswaarde en zijn niet vervangbaar. Er is dus telkens een verlies als we een natuurgebied opofferen en er elders één aanplanten ter compensatie.

Hierover zou ik heel graag eens met u in discussie gaan, maar niet op een forum; het duurt te lang om een punt over te brengen.

Ik ga akkoord met de stelling dat elk wezen intrinsieke waarde heeft, ik worstel echter met de vertaling van dat gegeven naar de relatie mens en natuur. Ik ga nl. absoluut niet akkoord met de stelling dat het uitsterven van vinvis en mens gelijkwaardig zijn.
Wat doe je met ecosystemen; de één z'n dood is de ander z'n brood; moet de mens individuele waarde bewaken of "systeem optimaliseren" (i.e. systeem in stand houden)?; wat is de status van een ecosysteem in zo'n denken?

Enfin, ik worstel er al lang mee; iedereen met een inzicht op dat vlak, please, enlighten me...

[C2C]

De intrinsieke waarde van de biodiversiteit

De waarde van biodiversiteit is uiteraard onschatbaar. Men kan dat niet uitdrukken in economische principes. Het gaat hier om kosmische principes. (En voor sommigen wellicht ook religieuze/spirituele principes).

Iedereen die een cijfer op de "waarde" van een of andere unieke slak legt, weet niet waar hij mee bezig is. Tenzij hij in die economische termen denkt om concreet geld lost te wekken voor beschermingsprojecten.

Maar uiteraard kan er geen economische logica worden geplakt op biodiversiteit. Biodiversiteit is uniek. En al wat uniek is heeft letterlijk een on-schatbare waarde.

[Deepeco]

Oorspronkelijk geplaatst door Voltian

Hierover zou ik heel graag eens met u in discussie gaan, maar niet op een forum; het duurt te lang om een punt over te brengen.

Ik ga akkoord met de stelling dat elk wezen intrinsieke waarde heeft, ik worstel echter met de vertaling van dat gegeven naar de relatie mens en natuur. Ik ga nl. absoluut niet akkoord met de stelling dat het uitsterven van vinvis en mens gelijkwaardig zijn.

Laat me het anders formuleren: het uitsterven van de vinvis mogen we niet onderschatten. we weten natuurlijk niet precies wat erger is voor de biodiversiteit: het uitsterven van de homo sapiens of van de blauwe vinvis, net zomin we precies weten wat het ergste is voor iemands welzijn: iemand op zijn linkerwang slaan of iemand elders slaan.

Wat doe je met ecosystemen; de één z'n dood is de ander z'n brood;

daar kunnen we niets aan veranderen, en staat los van onze plicht tot het behoud van biodiversiteit

moet de mens individuele waarde bewaken of "systeem optimaliseren" (i.e. systeem in stand houden)?; wat is de status van een ecosysteem in zo'n denken?

Dat hangt vaak af van concrete situaties. En ja, er zijn verschillende waarden, zoals:
-het welzijn van voelende wezens,
-de uniciteitswaarde van levende wezens
-de biodiversiteit
en die kunnen soms in conflict zijn (bv probleem van exotische diersoorten,...), en daar weet ik ook niet altijd het antwoord op. Wat niet wil zeggen dat ik er niets op kan zeggen.

[Savatage]

Oorspronkelijk geplaatst door Deepeco

Intrinsieke waarde bij mensen
Intrinsieke waarde verwijst naar het doel (de uiteindelijke reden) van ons handelen.

De term wordt ook gebruikt bij financiële activa (aandelen, opties). Dit louter ter toelichting.

[Savatage]

Oorspronkelijk geplaatst door C2C

De waarde van biodiversiteit is uiteraard onschatbaar. Men kan dat niet uitdrukken in economische principes. Het gaat hier om kosmische principes. (En voor sommigen wellicht ook religieuze/spirituele principes).

Iedereen die een cijfer op de "waarde" van een of andere unieke slak legt, weet niet waar hij mee bezig is. Tenzij hij in die economische termen denkt om concreet geld lost te wekken voor beschermingsprojecten.

Bwa, je kan bijvoorbeeld wel stellen dat dat olievlekje van BP de economie nauwelijks geraakt heeft. Economisch gezien is de mensheid daardoor geen millimeter verslechterd. Ik gok dat het vanuit een bio-standpunt wel anders zou zijn, maar daar lig ik niet van wakker.

[Deepeco]

Oorspronkelijk geplaatst door Savatage

Bwa, je kan bijvoorbeeld wel stellen dat dat olievlekje van BP de economie nauwelijks geraakt heeft. Economisch gezien is de mensheid daardoor geen millimeter verslechterd. Ik gok dat het vanuit een bio-standpunt wel anders zou zijn, maar daar lig ik niet van wakker.

de ramp in Bhopal heeft ook de economie nauwelijks geraakt, en we zijn er geen millimeter economisch op verslechterd. Maar ik gok dat je toch inziet dat het vanuit ethisch standpunt wel anders is, en dat je dan niet zou zeggen dat je er niet wakker van ligt.

[Savatage]

Oorspronkelijk geplaatst door Deepeco

de ramp in Bhopal heeft ook de economie nauwelijks geraakt, en we zijn er geen millimeter economisch op verslechterd. Maar ik gok dat je toch inziet dat het vanuit ethisch standpunt wel anders is, en dat je dan niet zou zeggen dat je er niet wakker van ligt.

Ja ok, maar dan zijn dan ook menselijke slachtoffers. Bij die olievlek is dat niet het geval, buiten enkele vissers. Er zijn bij mijn weten nog geen dodelijke slachtoffers gevallen t.g.v. dat boor incident.

[Deepeco]

Oorspronkelijk geplaatst door Savatage

Ja ok, maar dan zijn dan ook menselijke slachtoffers. Bij die olievlek is dat niet het geval, buiten enkele vissers. Er zijn bij mijn weten nog geen dodelijke slachtoffers gevallen t.g.v. dat boor incident.

Buiten die 11 arbeiders die omkwamen...
Maar je voelt me al aankomen: waarom tellen de dierlijke slachtoffers niet mee? Als je erover nadenkt, zul je merken dat er geen duidelijke reden is om dieren niet mee te tellen. In het bijzonder weten we dat die dieren lijden door die ramp.
Ik wil nog opmerken dat niet alle menselijke Bhopal slachtoffers economisch actief waren, dus je kunt bv niet zeggen dat dieren niet meetellen omdat ze niet economisch actief zijn.

[Nr.10]

Een forum voor biodiversiteit (engelstalig):

forumbiodiversity.com

Subfora zijn de volgende:

• Genetics & Genealogy
• Biological Anthropology
• Cultural Anthropology
• History & Archaeology
• Ethnic Forums
• Other Discussion
• Politics & Ideologies
• Forum Maintenance

[eno2]

Ik ben 100% voor behoud van biodiversiteit. Maar het dient gezegd dat welzijn en biodiversiteit niet parallel lopen, integendeel soms: ze staan duidelijk in concurrentie. En de proliferatie van de stedelijke concentraties lijdt niet onder vermindering van biodiversiteit. De uitroeiing van de grote zoogdieren als de walvis, de tijger, de witte beer, de gorilla, de grote witte haai, brengt de menselijke gemeenschappen niet in gevaar en vermindert hun welzijn niet. Mogelijks zijn andere verstoringen van biodiversiteit en natuurlijke evenwichten potentieel gevaarlijker..