Het 'politiek correcte' denken

[Den Duisteren Duikboot]

Beste Jean-Marie,

U verwijt de VLD in een andere topic: "Als je geen argumenten hebt om over de inhoud te discussieren moet je op de persoon schieten. Imago-schade aanbrengen is een machtig wapen." Bent u echter niet in hetzelfde bedje ziek?

In onderstaande tekst maak ik o.a. een analyse van de wijze waarop u (maar u niet alleen) aanvallen van de linkerzijde pareert: u kleeft uw tegenstander een 'dooddoend' labeltje op ('politiek correct') 1) bij gebrek aan argumenten en 2) om de persoon in kwestie buiten het debat te plaatsen. Ik verduidelijk een en ander in onderstaande tekst. Het gaat met name om het laatste stuk van de tekst dat ik, omdat uw tijd kort is, in het vet heb gezet. De rest van de tekst mag u beschouwen als context, al is ook daarop een repliek welkom.

Groet,
Den Duisteren Duikboot


[SIZE=5]Populisme versus Democratie
[/SIZE]
Het is noodzakelijk de populist te onderscheiden van, pakweg, de populaire of populariserende politicus. Een populair politicus kan inhoudelijk sterk in zijn schoenen staan. Een populariserend politicus maakt de soms moeilijke inhoud van een discours of ideologie toegankelijk voor een breed publiek. Deze populariserende politicus mag op zijn beurt niet verward worden met het vulgariserende type, dat slechts in slogans praat.

Kenmerkend voor de populist is zijn argumentatie ad populum. Hij zegt of wekt tenminste de indruk de 'wil van het volk' te vertolken. Daarmee suggereert hij een veelheid aan facetten. Ten eerste gaat hij ervan uit dat er überhaupt een 'wil van het volk' is, m.a.w. een eensgezindheid onder het volk én het bestaan van een volk als een organische eenheid. Ten tweede stelt hij onomwonden deze wil te kennen en haar te vertolken. Ten derde komt de populist veelal aanzetten met kwantitatieve argumenten: een voorstel is niet goed omdat het inhoudelijk, kwalitatief steek houdt en gebaseerd is op feiten of nuchtere beschouwingen; een voorstel is goed omdat het gedragen wordt door - ik noem maar wat - één miljoen kiezers. Ten slotte is de populist meestal een figuur die zich (in naam van het volk) afzet tegen een of ander kwaadaardig 'establishment'. Aan de ene kant staat het volk, met zijn eenvoudige en vermeende wijsheid, aan de andere kant staat het establishment: de uitvoerende macht, de magistratuur, de intelligentsia, soms ook de kunstenaars, kortom, de elite. Deze krijgt allerlei stickertjes opgekleefd (ze is bijvoorbeeld 'politiek correct') die, zoals we zullen zien, niet zo onschuldig zijn als ze lijken.

De populist verkondigt dus de wil van het volk. Of althans, dat beweert hij. In werkelijkheid is het volk over tal van kwesties grondig verdeeld. In een hooglijk gedifferentieerde maatschappij als de onze is er een enorme diversiteit aan belangen, die zich vertaalt in even veel politieke meningen. Maar mensen ontwikkelen ook meningen over kwesties waar zij geen direct belang bij hebben, zijn zich niet altijd bewust van wat in hun belang zou kunnen zijn, en indien wel, vinden zij het vaak moeilijk een gepaste politieke vertaling te geven aan die belangen. Met andere woorden: de wil van het volk is voor de komst van de populist vaag, diffuus, vol tegenstrijdigheden, vormeloos.

Sterker nog: het is uitgerekend de populist die de wil van het volk mee vorm geeft. Door te stellen dat hij de wil van het volk verkondigt, geeft hij (helaas onjuiste of in elk geval onbewezen) informatie aan de individuen binnen dat volk mee: "uw medemens denkt over deze kwestie in groten getale zus en zo". De impact van die 'wetenschap' mag niet onderschat worden en is vergelijkbaar met die van opiniepeilingen: de enkeling heeft immers een nauwelijks te bedwingen neiging zich te conformeren aan de numeriek heersende opinie. Een sterk staaltje hiervan zagen we in de discussie rond het zogenaamde 'migrantenstemrecht': na een weinig wetenschappelijke peiling van Gazet van Antwerpen waaruit moest blijken dat 80% tegen was, sloeg de aanvankelijke verdeeldheid en onzekerheid om in een door een brede meerderheid gedragen 'nee'.

Wat er in werkelijkheid dus gebeurt is vrij akelig: een charismatisch man werpt zich op als vertolker van een vermeende volkswil en al doende manipuleert hij de feitelijke volkswil. Nergens is zijn opinie op een doorwrochte argumentatie gebaseerd. Hij zal uiteraard steeds verkondigen dat hij slechts zijn oor bij het volk te luisteren heeft gelegd en 'hardop zegt wat de mensen denken'. Nog akeliger zijn de consequenties van dit populisme. Immers, wanneer de populist beweert de wil van het volk te vertolken, stuurt hij er impliciet op aan dat elke andere mening ipso facto tégen de wil van het volk in gaat en dus ondemocratisch is. Hier schuilt een gevaarlijke (bewuste?) denkfout in de redenering van de populist. Hij schakelt democratie gelijk met de wil van de meerderheid. Wie die vertolkt is een democraat; wie de wil van een minderheid vertolkt is een antidemocraat. Deze redenering bracht Vlaams Belang-voorman Filip Dewinter tot de huiveringwekkende uitspraak dat hij zich zou neerleggen bij het verdict indien het volk zich zou uitspreken voor de oprichting van uitroeiingskampen. De essentie van democratie is echter dat de wil van elk individu van tel is, dus ook van d�*t individu dat toevallig tot een minderheid behoort. Het tegendeel is geen democratie, maar een dictatuur van de toevallige meerderheid. Om dezelfde reden verdedig ik ook met hand en tand het nastreven van compromissen in plaats van het achternalopen van wat de meerderheid zegt (zie elders).

Door de tegenstander voor te stellen als iemand die tegen de wil van het volk in gaat, tracht de populist niet alleen deze tegenstander buiten het debat te plaatsen, hij schakelt ook gelijk het debat zelf uit. Immers, waarover moet er nog gedebateerd worden als de volkswil reeds bij monde van de populist gekend is? Waarom nog argumenten aanvoeren voor de racistische aard van het Vlaams Belang indien het uiteindelijk het volk is dat beslist wat racsitisch is en wat niet? De gevolgen van deze houding zijn desastreus: immers, het debat is voor de bevolking een belangrijke bron van informatie, waarin hij verschillende standpunten verneemt en die kwalitatief tegen elkaar kan afwegen. De populist slaat deze informatieronde over. Het resultaat is een publieke opinie die gebaseerd is op primaire impulsen en geen ruimte laat voor 'second thoughts' op basis van nieuwe gegevens en invalshoeken. Dit populisme komt om deze reden de bevolking zelf niet ten goede: een ondergeïnformeerde publieke opinie is immers verder verwijderd van gepaste politieke oplossingen wanneer ze de op te lossen problematiek onvoldoende doorgrond heeft.

Weer een andere vorm van volksmisleiding waaraan de populist zich vaak bezondigt, is het refereren aan het kiezerstal dat zijn populariteit substantieel maakt: "een argument is goed, want het wordt gedragen door één miljoen kiezers". Sinds Copernicus, maar eigenlijk ook al veel langer, dient men bij zulke argumentatie op z'n hoede te zijn. Eén miljoen kiezers lijkt en is ontzaglijk veel, maar het blijft slechts een kluitje van 10% in Belgische en 25% in Vlaamse context. Het is alsof in een klas van twintig leerlingen er twee opstaan die plots de boel naar hun hand willen zetten omdat ze maar liefst met z'n tweeën zijn. In de Vlaamse context zijn ze met vijf: genoeg om een bende te vormen, maar het blijft een significante minderheid. Wanneer deze minderheid serieus wil worden genomen, zal ze het kwantitatieve argument moeten inruilen voor een kwalitatief.

Ten slotte wil ik bijzondere aandacht schenken aan het schijnbaar onschuldig, maar in werkelijkheid uiterst gevaarlijk gebruik van het kleven van 'labeltjes' op het hoofd van de politieke tegenstander van de populist. Een van de dooddoeners in het tegenwoordige debat is het labeltje waarmee rechtse populisten tegenwoordig elk "links" standpunt stigmatiseren. Dat labeltje, dat met zwarte inkt op het voorhoofd wordt gestempeld, heet 'politiek correct'. Voor stemrecht voor niet-EU-burgers? Politiek correct. Tegen de voorstellen van Van Gaever om uitkeringen drastisch in te perken? Politiek correct. Voorstander van een humane behandeling van gevangenen? Politiek correct. Ook de linkerzijde heeft er vaak een handje van weg een voorstel van de tegenstander 'neoliberaal' of 'fascistisch' te noemen zonder daar een verdere argumentatie aan toe te voegen. Er is dus een algehele verdwazing opgetreden waar niemand nog tegenin lijkt te durven gaan.

De volksmens is mondiger geworden. Hij staat vandaag in het middelpunt van het debat, en zijn stem wordt vermenigvuldigd met één of meerdere miljoenen. Het is een stem waarop overdonderend veel echo zit. Maar de kwalitatieve argumentatie van zijn deelname laat nog enigszins te wensen over. En dus bedient hij zich van de wakke retoriek die hij krijgt aangereikt van allerhande populisten die gnuivend en vergenoegd toekijken hoe hun retorische trucs door miljoenen zielen worden toegepast, zoals de fabrikant zichzelf op champagne trakteert wanneer hij een speelgoedje op de markt heeft gebracht dat met behulp van handige marketing een rage is geworden. Overal klinkt het 'politiek correct' als een mantra doorheen de debatten, en niemand van de gestigmatiseerden durft zijn mond nog open te doen. De psychose leidt tot een kwalijke vorm van zelfcensuur. Bepaalde ideeën worden steeds moeilijker om te uiten, omdat ze besmet zijn met het labeltje 'links', dat nu als een ouderwets synoniem voor 'politiek correct' geldt.

Hieraan moet nog worden toegevoegd dat, nu elke mening die ingaat tegen de "volkswil" in de vlag van het politiek correcte denken is gerold, een 'politiek incorrect' standpunt tegenwoordig ipso facto 'goed' of 'juist' zou zijn omdat het zich onderscheidt van het 'politiek correcte' standpunt. Op deze wijze kan het air van onaantastbaarheid van het 'politiek incorrecte denken' voor de massa zoveel uitstraling hebben, dat het zicht op de werkelijkheid overbelicht raakt en in de felle lichtgloed de meest mensonterende standpunten naar de oppervlakte worden gesmokkeld.

[Babeth]

Nou... de Politiek Correcte gaat juist van het standpunt uit dat het volk geen gelijk k�*n hebben, want het volk is niet in staat om er goed over na te denken en zich een goed geïnformeerde mening over iets te vormen. Het volk moet tegen zichzelf beschermd worden omdat het volk niet in staat is om uit te stijgen boven het "eigen belang eerst" stadium, omdat het volk door een gebrek aan goede opleiding niet in staat is het goede van het slechte te onderscheiden. Dat het volk zich al te gemakkelijk laat leiden door gevoelens uit de onderbuik. Uiteindelijk is het volgens de Politiek Correcte maar goed dat er regeerders zijn, die op een goed doordachte, logische en rationele manier de beslissingen kunnen nemen die het volk toch maar zou verknoeien door hun kudde-mentaliteit die de hogere waarden niet op waarde kan schatten, laat staan dezelfde in hun denken toelaten een belangrijke rol te spelen.

Kijk naar de manier waarop onze "klassieke politici" de beslissing over de Europese Grondwet zelf maar namen en geen referendum organiseerden - iets wat elders in Europa wèl gebeurde en waar de bevolking wel degelijlk een duidelijk niet mis te verstaan standpunt innam. Waardoor de Politiek Correcten in ons landje natuurlijk weer op hun stokpaardje kropen: "kijk eens, die andere volkeren begrepen er duidelijk niets van, maar goed dat wij wèl weten wat goed is voor ons Belgenvolkje en het dus zelf maar voor hen beslist hebben."

Wat is democratischer ? Een referendum of een regeringsbeslissing ?
Och ja, een regering is immers verkozen door het volk ?
Helaas bestaan er zulke dingen als "zwarte zondagen", waarop duidelijk blijkt dat de kiezer "het signaal niet begrijpt" en "verkeerde keuzes maakt". Dus moeten de Politiek Correcten telkens weer alle krachten bundelen om het zwarte tij te keren en de bruine zondvloed tegen te houden. Dus krijg je regeringsvormend paniekvoetbal met monstercoalilties tot gevolg. Uiteindelijk krijg je een krabbenmand waarin allen trachten zich naar boven te worstelen en wild om zich heen knijpen... er wordt niets gedaan, alleen maar gewriemeld.
En het volk zit erbij en krabt zich verbaasd in de haren.... "had ik hiervoor gestemd ?"

[Den Duisteren Duikboot]

Oorspronkelijk geplaatst door Babeth

Nou... de Politiek Correcte gaat juist van het standpunt uit dat het volk geen gelijk k�*n hebben, want het volk is niet in staat om er goed over na te denken en zich een goed geïnformeerde mening over iets te vormen. Het volk moet tegen zichzelf beschermd worden omdat het volk niet in staat is om uit te stijgen boven het "eigen belang eerst" stadium, omdat het volk door een gebrek aan goede opleiding niet in staat is het goede van het slechte te onderscheiden. Dat het volk zich al te gemakkelijk laat leiden door gevoelens uit de onderbuik. Uiteindelijk is het volgens de Politiek Correcte maar goed dat er regeerders zijn, die op een goed doordachte, logische en rationele manier de beslissingen kunnen nemen die het volk toch maar zou verknoeien door hun kudde-mentaliteit die de hogere waarden niet op waarde kan schatten, laat staan dezelfde in hun denken toelaten een belangrijke rol te spelen.

Wat je hier 'politiek correct' noemt (een wel erg idiosyncratische interpretatie!), was tot in de eerste helft van de 20ste eeuw een uitgesproken liberaal standpunt (zie bijv. Ortega y Gasset).

Kijk naar de manier waarop onze "klassieke politici" de beslissing over de Europese Grondwet zelf maar namen en geen referendum organiseerden - iets wat elders in Europa wèl gebeurde en waar de bevolking wel degelijlk een duidelijk niet mis te verstaan standpunt innam. Waardoor de Politiek Correcten in ons landje natuurlijk weer op hun stokpaardje kropen: "kijk eens, die andere volkeren begrepen er duidelijk niets van, maar goed dat wij wèl weten wat goed is voor ons Belgenvolkje en het dus zelf maar voor hen beslist hebben."

Waarom is een andere opvatting over wat democratie behoort te zijn ipso facto 'politiek correct'? Met evenveel branie kan ik stellen dat de onwil van de referendumfundamentalisten om andere vormen van democratie te erkennen dan degene die zij aanbidden wijst op 'political correctness'. Waar ik dus naartoe wil - en dat is kennelijk niet helemaal begrepen - is dat het niet meer is dan een etiketje om de tegenstander monddood te maken. Het heeft inhoudelijk niets te beduiden.

[Babeth]

Dat klopt, maar zo kun je alles omverpraten. Woorden zijn tot slot van rekening niets meer dan beschrijvingen en het gebruik ervan gebeurt altijd met de bijbedoelingen die de gebruiker eraan geeft. Je kunt overal etiketjes opplakken.
Bovendien was ik sarcastisch bezig. Wat u een uitgesproken liberaal standpunt uit begin 20ste eeuw noemt was wel het standpunt van de Belgische regering amper 2 jaar geleden en die regering bestaat uit -niet alleen liberalen- maar ook socialisten, en enkele andere kleine partijtjes die toevallig mee mogen "regeren".

Een andere opvatting over wat democratie hoort te zijn is in wezen al democratisch omdat er geen enkele sluitende definitie van het fenomeen bestaat en de materie zich vanuit haar bestaansreden al voor diverse interpretaties leent. Maar door de eigen versie als alleenzaligmakend te bestempelen wordt men ondemocratisch en laat dit nou net een werkwijze zijn van bepaalde partijen die zich politiek correct noemen.

Ik meende iets aan uw betoog en voorbeeld te kunnen toevoegen, als die inderdaad cynisch bedoeld was. U nam het blijkbaar te ernstig.

[Den Duisteren Duikboot]

Oorspronkelijk geplaatst door Babeth

Een andere opvatting over wat democratie hoort te zijn is in wezen al democratisch omdat er geen enkele sluitende definitie van het fenomeen bestaat en de materie zich vanuit haar bestaansreden al voor diverse interpretaties leent. Maar door de eigen versie als alleenzaligmakend te bestempelen wordt men ondemocratisch en laat dit nou net een werkwijze zijn van bepaalde partijen die zich politiek correct noemen.

Ik ken geen partijen die zich 'politiek correct' noemen; ik ken enkel partijen die zo genoemd worden door figuren die hiermee hun gebrek aan argumenten trachten te verdoezelen. Als uw held en glorie Jean-Marie Dedecker argumentatief toch zo sterk in zijn schoenen staat, waarom bedient hij zich dan van zulke holle retoriek? Het is een dooddoener in het debat, hé. Het smoort het debat. Dat kun je toch moeilijk een democratische houding noemen? Die veronderstelt immers een openheid naar andere meningen toe; geen op niets steunende indeling tussen vermaledijd 'politiek correct' denken en heilig 'politiek incorrect' denken.

Het doet me een beetje denken aan een optreden van de Nederlandse schrijver Hafid Bouazza, die in een programma vorig jaar de vrije meningsuiting met veel vuur verdedigde, maar zijn tegenstanders in het debat voortdurend onderbrak en weglachte. Ik vroeg me af: hoeveel is die vrije meningsuiting hem eigenlijk principieel waard? Voor wie eist hij haar op? Dit soort vragen borrelt ook in mij op als ik ons aller Jean-Marie bezig hoor. Ik ben dus erg benieuwd naar zijn repliek. Ik gok erop dat hij naar anderen zal verwijzen: die en die doet dat ook tegenover mij. Hopelijk heb ik ongelijk.

[Babeth]

"Held" ? "Glorie" ? MWHUHAHAHA !! Ik doe niet aan verafgoding van stervelingen. Ik verdedig geen persoon, maar kan wel een partij verdedigen indien ik dat wens.

Er zijn geen partijen die zich "politiek correct" noemen, maar ze gedragen zich wel zo en dus is de term uitstekend op hen van toepassing.

Wikipedia-definitie:

Politiek correct is een aanduiding voor een vorm van genormeerd taalgebruik of ook een aanduiding voor een vorm van genormeerd handelen in het algemeen. In de oorlogsjaren was het in Duitsland juist politiek correct om voor de belangen van de massa op te komen en heette politieke correctheid nog Gleichschaltung. In reactie op de oorlog gaat het hier tegenwoordig om handelingen die passen in het politieke streven om minderheidsgroepen te doen emanciperen. In de late jaren negentig kreeg dit hedendaagse begrip een negatieve bijklank bij de massa die zich achtergesteld voelde ten aanzien van minderheidsgroeperingen, in bijzonder t.a.v. allochtone groeperingen.

De uitdrukking is een wapen geworden in het arsenaal van de politicus en de maatschappijcriticus. Net zoals men "links" en "rechts" placht te gebruiken. Het is dan misschien in uw visie een holle uitspraak, maar wat mij betreft een bruikbare beschrijving in een gesprek. We gebruiken immers allemaal slogan-taal, het is een belangrijk onderdeel van elk gesprek.

[Den Duisteren Duikboot]

Oorspronkelijk geplaatst door Babeth

De uitdrukking is een wapen geworden in het arsenaal van de politicus en de maatschappijcriticus. Net zoals men "links" en "rechts" placht te gebruiken. Het is dan misschien in uw visie een holle uitspraak, maar wat mij betreft een bruikbare beschrijving in een gesprek. We gebruiken immers allemaal slogan-taal, het is een belangrijk onderdeel van elk gesprek.

Het probleem is dat het vooral 'bruikbaar' is om geen argumenten te moeten geven. Nochtans ook een belangrijk onderdeel van elke dialoog.

[Babeth]

Argumenten blinken meestal uit door hun afwezigheid in het taalgebruik van vrijwel elke politicus. Elke politicus beweert immers namens "het volk" te spreken, of tenminste namens de door die politicus opgevrijde doelgroep. Er zijn niet veel debatten waarin politici duidelijke en goed onderbouwde argumenten gebruiken om hun gelijk te halen, en zeker geen propagandageschriften of toespraken. Ze kunnen het niet omdat ze generalisten zijn, alleen een specialist kan over diens vakgebied met recht en reden spreken. Een politicus moet op anderen vertrouwen om hem/haar de hoofdlijnen door te spelen en daarop het gewenste betoog te bouwen.
Aangezien dit betoog meestal de bedoeling heeft om anderen voor de zaak te winnen kan men niet in details treden maar moet de materie zo "mooi" mogelijk gebracht worden. De doorsnee toehoorder is immers ook géén specialist !
Dat Dedecker zich van hetzelfde taalgebruik bedient als zijn collega's is dan ook niet verwonderlijk. Als hij dan zich van de rest wilt onderscheiden door een wat kleurrijker taalgebruik dan is dat zijn goed recht, maar zeker geen reden om hem te verketteren.
Hmm... je moet eens de toespraken van de socialistische voormannen bekijken, de èchte wel te verstaan, die van "uit den goeien ouwen tijd".