REPORTAGE. België is, net als Nederland, overvol
Ideaal bevolkingsaantal is drie miljoen Belgen, zegt Nederlandse historicus
Van onze redacteur
Filip Verhoest
De Standaard Online, donderdag 07 augustus 2003
http://www.standaard.be/Archief/Zoek...ST07082003_017
http://www.standaard.be/algemeen/kaartjes/voet.pdf
België zou een ideaal land zijn om in te wonen, indien er hier slechts drie miljoen mensen -- en geen tien miljoen -- zouden wonen. Dat schrijft de Nederlandse historicus Paul Gerbrands in zijn boek ,,Mijn land van veel en vol''. België is, net als Nederland, overvol, stelt hij vast. De enige remedie is een vermindering van het bevolkingsaantal. De Belgische demograaf Chris Vandenbroeke is het daar niet mee eens. ,,Elke samenleving heeft nood aan een aflossing van de wacht door de jongere generatie, anders valt ze stil.''
De overbevolking van de wereld vormt volgens de 56-jarige Gerbrands de grootste bedreiging voor deze planeet. In zijn boek en op zijn webstek waarschuwt hij voor de gevolgen van de snelle aangroei van de wereldbevolking. Straks zijn we met zeven miljard, terwijl de aardbol ecologisch slechts drie miljard mensen kan hebben. Het doembeeld volgens Gerbrands is een wereldbevolking van elf, twaalf miljard over enkele decennia.
In dichtbevolkte landen als Nederland en ook België manifesteert de overbevolking zich scherp. Per vierkante kilometer leven er in Nederland 465 mensen, in België 335. ,,Ter vergelijking: Denemarken, dat ongeveer even groot is als Nederland, heeft slechts 5 miljoen inwoners, Nederland 15,5 miljoen. Denemarken is, wat beslag op de schaarse ruimte betreft, een ideaal land om in te wonen. Net als Frankrijk.''
Op grond van statistische gegevens van internationale instellingen heeft de Nederlandse historicus berekend dat Nederland -- ,,om de boel leefbaar te houden'' -- maar maximum tien miljoen mensen kan huisvesten. ,,En het doet er niet toe of die nu zwart, wit of eskimo zijn'', zegt Gerbrands aan de telefoon. Volgens dezelfde cijfers is het ideale aantal inwoners voor België drie miljoen.
,,België legt net als Nederland een te groot beslag op de schaarse ruimte. Dat blijkt uit de cijfers, en we verzinnen die heus niet zelf. In Nederland zijn er misschien meer regels over ruimtelijke ordening, maar die worden vlug opzijgeschoven. Om de files tegen te gaan, wordt de pechstrook ingericht als derde rijstrook. Nederland bouwt als een razende. De komende jaren moeten er 900.000 woningen bijkomen. Er wordt onder meer een stad in de zee gebouwd.''
Ook België springt slordig om met zijn ruimtelijke ordening. ,,Ik wil niet belerend klinken, anders zeggen jullie: wat komt die eigenwijze Nederlander ons de les lezen. Maar dat gebrek aan regels uit zich bij jullie toch schrijnend aan de kust. Dat is, op uitzondering van het natuurgebied Het Zwin, een langgerekte rij huizen en flatgebouwen geworden. Dat vind ik erg jammer. Dat hebben wij aan de Nederlandse kust iets beter in de hand kunnen houden.''
De oplossing tegen de overbevolking heeft Gerbrands samengevat in de slagzin Meer mens met minder mensen. Het aantal geboorten moet in Nederland sterk omlaag, is de kernboodschap van zijn stichting die toepasselijk ,,De Club van tien miljoen'' heet. ,,Vindt u dat dit egoïstisch klinkt? Dat is het helemaal niet. Als een bedrijf zich in Nederland wil vestigen, zeggen wij: ga naar Albanië. Daar is er ruimte zat en een grote nood aan investeringen. Is dat geen voorbeeld van menslievendheid?''
Behalve voor een vermindering van het aantal geboorten, pleit Gerbrands voor een immigratiestop, wat in Nederland een omstreden standpunt is, na de kreet van Pim Fortuyn dat ,,Nederland overvol is''. Fortuyn viseerde daarmee vooral de allochtone bevolkingsgroepen.
,,Onze stichting bestaat al negen jaar, lang voor Fortuyn ten tonele verscheen, en wij verzetten ons uitdrukkelijk tegen racisme. De oplossingen van Fortuyn waren ook vaak goedkoop. Wij willen vooral de bevolking sensibiliseren voor het drama dat op ons afsnelt, als we niets doen aan de overbevolking. In China geeft de overheid met de één-kindpolitiek tenminste de boodschap dat ze het verstaan heeft -- hoewel ik niet gelukkig ben met de manier waarop die maatregel wordt doorgevoerd.''
De toenemende vergrijzing van de bevolking in de westerse wereld ziet de Nederlandse historicus vreemd genoeg niet als een bedreiging, maar als ,,een godsgeschenk''. ,,Laten we de vergrijzing niet krampachtig bestrijden door jonge mensen in te voeren.
Laten we daarentegen de economische activiteit afbouwen. Dat zal de druk op het milieu doen afnemen. Maar niemand wil die boodschap horen. Ik ben een roepende in de woestijn. Hoewel, de eerste druk van mijn boek is uitverkocht. Misschien komt er toch een kentering.''
Gerbrands bekent dat hij al geprobeerd heeft een Belgische afdeling van zijn stichting op te richten, maar de boodschap sloeg hier niet aan. Nu speelt hij met het idee om een politieke partij op te richten om bij de volgende parlementsverkiezingen in Nederland enkele kamerzetels te veroveren. ,,Dan zal blijken dat we geen one issue- partij zijn.''
De Belgische demograaf Chris Vandenbroeke (Universiteit Gent) geeft zo'n partij van ,,anti-natalisten'' geen schijn van kans. ,,Al 35 jaar ondervragen wij op een wetenschappelijke manier twintigjarigen naar hun verwachtingen, en allemaal willen ze hetzelfde: een schoon lief vinden en een gezin met twee tot drie kinderen stichten. Die kinderwens is bij elke generatie manifest aanwezig.''
Vandenbroeke is niettemin geen onvoorwaardelijke voorstander van een verdere aangroei van de bevolking. ,,Geen enkele ernstige demograaf pleit daarvoor.
Ik pleit voor een status-quo, een nulgroei, omdat er een aflossing van de wacht moet komen. Een samenleving die grotendeels bestaat uit zestigplussers, daar gaat geen dynamiek van uit, geen ondernemingszin. Dat vormt de aanzet voor conservatisme. Bovendien plaatst de vergrijzing ons voor een enorme budgettaire uitdaging: de pensioenen moeten betaalbaar blijven.''
De Gentse wetenschapper brengt wel begrip op voor de bekommernis van Gerbrands. ,,Met de regelmaat van een klok duikt de waarschuwing tegen de overbevolking op. Dat gaat terug op het rapport van de Club van Rome, begin de jaren zeventig, dat waarschuwde dat er grenzen aan de groei zijn. Trop is te veel. Dat was een schitterend signaal. Het was de aanzet voor het ecologisch bewustzijn en de groene beweging, voor het idee dat er een einde moet komen aan de onbegrensde gebruik van de grondstoffen.''
Helaas is de waarschuwing van de Club van Rome nooit ernstig genomen, alle internationale conferenties over het milieu ten spijt. Vandenbroeke blijft echter pessimistisch. ,,In West-Europa hebben we geleerd op een ecologisch verantwoorde manier te produceren. De grootste vervuilers zitten in Oost-Europa en Afrika. We moeten rekenen op de technologie om dat aan te pakken. De oplossing voor de overbevolking is niet het drastisch afremmen van de populatie, wel investeringen in onderzoek en technologie om op een ecologische manier te produceren.''
,,En ik zou niet doemdenken. De aangroei van de wereldbevolking is aan het vertragen. Ik schat dat de wereldbevolking zal stilvallen op acht miljard, en dat is leefbaar.''
http://www.overbevolking.nl
7 augustus 2003, 08:26
