Nieuw linkse analyse

[Sjaax]

Dat de maatschappij verandert is een cliché. Maar ik wil toch aandacht schenken aan een fundamentele verandering die plaatsvindt. Het gaat om de verhouding tussen werkgever en werknemer.

In het verleden had je de traditionele kapitalist met dikke pens en dito sigaar. Die bestaat nog steeds, maar minder en minder. De werknemer heeft welvaart gekregen. Hij heeft meer te verliezen dan slechts zijn ketenen. Die welvaart heeft hij deels opgepot in verzekeringen en pensioenen. Dat geld speelt een steeds belangrijker rol in de economie.

In een bedrijf zal vrijwel niemand loonsverschillen aanvechten. De ingenieur die nieuwe producten ontwikkelt mag meer verdienen dan de productiemedewerker. Weinig protesten daartegen. Evenzo mag de manager meer verdienen dan de productiemedewerker.

Of de manager meer hoort te verdienen dan de ingenieur is nog de vraag. In de praktijk is dat wel zo. Maar soit, dat is een zijsprong, niet afdwalen.

Als de manager werknemers moet ontslaan wegens verliezen van het bedrijf, is dat dan de schuld van de kapitalist. Misschien wel. Maar wie is die kapitalist? Is dat de manager? Soms wel, maar meestal niet. De manager is slechts een goedbetaalde werknemer. Hij heeft niet echt veel kapitaal in het bedrijf zitten, of zelfs helemaal niet. Wie is dan de kapitalist? Dat zijn natuurlijk de aandeelhouders. Maar wie zijn de aandeelhouders? Zijn dat de eerder genoemde figuren met dikke pens en dito sigaar? Ja, die zijn er wel. Maar meer en meer is de aandeelhouder een verzekeringsfonds of een pensioenfonds waar het geld van de werknemer in zit. Als de werknemer protesteert tegen de grote winstnemingen die de aandeelhouders (de kapitalisten) maken, dan protesteert hij in feite tegen zijn eigen spaarcenten die in de verzekeringen/pensioenen zitten. Hij vecht als het ware met zijn rechterhand tegen datgene wat hij in zijn linkerhand heeft. Wat zegt de linkse theorie over deze ontwikkeling?

[Fallen Angel]

Oorspronkelijk geplaatst door Sjaax

Dat de maatschappij verandert is een cliché. Maar ik wil toch aandacht schenken aan een fundamentele verandering die plaatsvindt. Het gaat om de verhouding tussen werkgever en werknemer.

In het verleden had je de traditionele kapitalist met dikke pens en dito sigaar. Die bestaat nog steeds, maar minder en minder. De werknemer heeft welvaart gekregen. Hij heeft meer te verliezen dan slechts zijn ketenen. Die welvaart heeft hij deels opgepot in verzekeringen en pensioenen. Dat geld speelt een steeds belangrijker rol in de economie.

In een bedrijf zal vrijwel niemand loonsverschillen aanvechten. De ingenieur die nieuwe producten ontwikkelt mag meer verdienen dan de productiemedewerker. Weinig protesten daartegen. Evenzo mag de manager meer verdienen dan de productiemedewerker.

Of de manager meer hoort te verdienen dan de ingenieur is nog de vraag. In de praktijk is dat wel zo. Maar soit, dat is een zijsprong, niet afdwalen.

Als de manager werknemers moet ontslaan wegens verliezen van het bedrijf, is dat dan de schuld van de kapitalist. Misschien wel. Maar wie is die kapitalist? Is dat de manager? Soms wel, maar meestal niet. De manager is slechts een goedbetaalde werknemer. Hij heeft niet echt veel kapitaal in het bedrijf zitten, of zelfs helemaal niet. Wie is dan de kapitalist? Dat zijn natuurlijk de aandeelhouders. Maar wie zijn de aandeelhouders? Zijn dat de eerder genoemde figuren met dikke pens en dito sigaar? Ja, die zijn er wel. Maar meer en meer is de aandeelhouder een verzekeringsfonds of een pensioenfonds waar het geld van de werknemer in zit. Als de werknemer protesteert tegen de grote winstnemingen die de aandeelhouders (de kapitalisten) maken, dan protesteert hij in feite tegen zijn eigen spaarcenten die in de verzekeringen/pensioenen zitten. Hij vecht als het ware met zijn rechterhand tegen datgene wat hij in zijn linkerhand heeft. Wat zegt de linkse theorie over deze ontwikkeling?

Zij zijn meestal niet de grootste aandeelhouder. De grootste aandeelhouders zij meestal nog altijd 1 persoon(kapitalist).

Verder heb je wel een punt over de diversificatie van kapitaal en de vreemde tegenstellingen daardoor. Maar vergeet ook niet dat een verzekerings of pensioenfonds zelf in handen is van een beheerder of beheerders die zelf ook winst willen maken en een deel van de winst van het fonds afromen voor henzelf. Dit zijn kapitalisten die met het kapitaal van anderen investeren.

[Pelgrim]

au fond verandert er eigenlijk niks hoor. In grote lijnen blijft de tegenstelling arbeid-kapitaal bestaan, alleen heeft de arbeider in onze west-europese regio wat meer loon, direct of indirect. De rest zijn slechts modaliteiten van dat indirect loon.

[Sjaax]

Oorspronkelijk geplaatst door Pelgrim

au fond verandert er eigenlijk niks hoor. In grote lijnen blijft de tegenstelling arbeid-kapitaal bestaan, alleen heeft de arbeider in onze west-europese regio wat meer loon, direct of indirect. De rest zijn slechts modaliteiten van dat indirect loon.

Arbeid en kapitaal zijn abstracte begrippen. Als je het concreet invult stond oorspronkelijk de arbeid voor de bezitsloze arbeider en het kapitaal voor de bezittende kapitalist.
Maar als je de evolutie doortrekt - ik geeft meteen toe dat het nog lange niet zover is - dat arbeid en kapitaal één en dezelfde persoon toebehoren, dan moet er wat veranderen in de analyse.
Of je moet kunnen beargumenteren dat het opgepotte geld van de arbeider nooit veel kan bedragen, dat het altijd een fractie zal zijn van wat de kapitalist inbrengt. Wat ik waarneem, is dat er een trend is dat de arbeider welvarender wordt. Die welvaart consumeert de arbeider niet allemaal direct, maar zet dat om in kapitaal, en wel in toenemende mate. Behalve verzekeringen/pensoenfondsen zijn er zat arbeiders die aandelen bezitten en een eigen huis hebben. Ik denk dat de groep arbeiders, die immers veel groter is dan de groep kapitalisten, op den duur gezamenlijk meer kapitaal bezit dan de groep kapitalisten.

[Sjaax]

Sorry, dubbel.

[abou Anis]

Oorspronkelijk geplaatst door Sjaax

Dat de maatschappij verandert is een cliché. Maar ik wil toch aandacht schenken aan een fundamentele verandering die plaatsvindt. Het gaat om de verhouding tussen werkgever en werknemer.

In het verleden had je de traditionele kapitalist met dikke pens en dito sigaar. Die bestaat nog steeds, maar minder en minder. De werknemer heeft welvaart gekregen. Hij heeft meer te verliezen dan slechts zijn ketenen. Die welvaart heeft hij deels opgepot in verzekeringen en pensioenen. Dat geld speelt een steeds belangrijker rol in de economie.

In een bedrijf zal vrijwel niemand loonsverschillen aanvechten. De ingenieur die nieuwe producten ontwikkelt mag meer verdienen dan de productiemedewerker. Weinig protesten daartegen. Evenzo mag de manager meer verdienen dan de productiemedewerker.

Of de manager meer hoort te verdienen dan de ingenieur is nog de vraag. In de praktijk is dat wel zo. Maar soit, dat is een zijsprong, niet afdwalen.

Als de manager werknemers moet ontslaan wegens verliezen van het bedrijf, is dat dan de schuld van de kapitalist. Misschien wel. Maar wie is die kapitalist? Is dat de manager? Soms wel, maar meestal niet. De manager is slechts een goedbetaalde werknemer. Hij heeft niet echt veel kapitaal in het bedrijf zitten, of zelfs helemaal niet. Wie is dan de kapitalist? Dat zijn natuurlijk de aandeelhouders. Maar wie zijn de aandeelhouders? Zijn dat de eerder genoemde figuren met dikke pens en dito sigaar? Ja, die zijn er wel. Maar meer en meer is de aandeelhouder een verzekeringsfonds of een pensioenfonds waar het geld van de werknemer in zit. Als de werknemer protesteert tegen de grote winstnemingen die de aandeelhouders (de kapitalisten) maken, dan protesteert hij in feite tegen zijn eigen spaarcenten die in de verzekeringen/pensioenen zitten. Hij vecht als het ware met zijn rechterhand tegen datgene wat hij in zijn linkerhand heeft. Wat zegt de linkse theorie over deze ontwikkeling?

Wat de "linkse theorie" zegt kunnen anderen beter uitleggen dan mij denk ik. Maar ik zeg u alvast dat ge eens moet gaan kijken welke bedrijven de grootste sectoren van de economie beheersen en welke aandeelhouders die bedrijven controleren. En kom dan nog eens terug met uw "nieuwe" vaststellingen...

[Pelgrim]

Oorspronkelijk geplaatst door Sjaax

Arbeid en kapitaal zijn abstracte begrippen. Als je het concreet invult stond oorspronkelijk de arbeid voor de bezitsloze arbeider en het kapitaal voor de bezittende kapitalist.
Maar als je de evolutie doortrekt - ik geeft meteen toe dat het nog lange niet zover is - dat arbeid en kapitaal één en dezelfde persoon toebehoren, dan moet er wat veranderen in de analyse.

Een blik op de wereld leert ons dat een tegengestelde beweging aan de gang is, datgene wat we globalisering noemen: toenemende concentratie van zowat alle productiemiddelen in hele sectoren bij een oligopolie. Meer en meer vroegere zelfstandige boeren en handarbeiders die moeten gaan werken voor die multinationals. De tegenstrijd arbeid-kapitaal wordt mondiaal gezien alsmaar groter. Ook in Vlaanderen kalft de middenstand verder af.

Of je moet kunnen beargumenteren dat het opgepotte geld van de arbeider nooit veel kan bedragen, dat het altijd een fractie zal zijn van wat de kapitalist inbrengt.

Ik heb het ooit eens voor mezelf uitgerekend, als ik heel zuinig leef aan een gemiddeld loon duurt het zeker vijftig jaar eer ik geld bijeen heb om aandelen te kunnen kopen waar ik op zou kunnen rentenieren. Daar zijn dan geen kosten bij zoals onverwachts ziek vallen en daar is ook geen rekening gehouden met pensioensparen of een huis afbetalen. Van een paar aandelen op de BEL20 ga ik niet rijk worden.

Wat ik waarneem, is dat er een trend is dat de arbeider welvarender wordt.

Is die trent een feit op wereldvlak? De arbeidersklasse hier in het land heeft de welvaart deels ook verworven omdat de derde wereldlanden werden leeggezogen. Overigens zie ik tegenwoordig duizenden mensen die hun job kwijt raken en dus met minder inkomen moeten leven.

Die welvaart consumeert de arbeider niet allemaal direct, maar zet dat om in kapitaal, en wel in toenemende mate. Behalve verzekeringen/pensoenfondsen zijn er zat arbeiders die aandelen bezitten en een eigen huis hebben.

Hoe groot is dat kapitaal, vergeleken met het kapitaal van de grote kapitalistische concerns?

Ik denk dat de groep arbeiders, die immers veel groter is dan de groep kapitalisten, op den duur gezamenlijk meer kapitaal bezit dan de groep kapitalisten.

Gezien de monopolisering van hele sectoren twijfel ik daar toch sterk aan.

[Andy]

Oorspronkelijk geplaatst door Sjaax

Ik denk dat de groep arbeiders, die immers veel groter is dan de groep kapitalisten, op den duur gezamenlijk meer kapitaal bezit dan de groep kapitalisten.

Was 2008 of 2007 niet het eerste jaar sinds de metingen waarin het gezamelijk inkomen uit kapitaal groter was dan dat uit arbeid? In ons land lijkt, zoals ook Pelgrim stelt, een tegengestelde beweging merkbaar.

[Sjaax]

Oorspronkelijk geplaatst door Andy

Was 2008 of 2007 niet het eerste jaar sinds de metingen waarin het gezamelijk inkomen uit kapitaal groter was dan dat uit arbeid? In ons land lijkt, zoals ook Pelgrim stelt, een tegengestelde beweging merkbaar.

Interessant bericht, Andy Capp. Heb je daar een link van?

[Lysander]

Oorspronkelijk geplaatst door Andy

Was 2008 of 2007 niet het eerste jaar sinds de metingen waarin het gezamelijk inkomen uit kapitaal groter was dan dat uit arbeid? In ons land lijkt, zoals ook Pelgrim stelt, een tegengestelde beweging merkbaar.

Dat wil niet noodzakelijk zeggen dat het inkomen van de arbeider daalt. Je kan moeilijk ontkennen dat arbeiders meer kapitaal bezitten dan vroeger. Dat kapitaal wordt rechtstreeks (aandelen) of onrechtstreeks belegd (spaarrekingen, pensioenfondsen,..) in kapitaal. De arbeider is ten dele een kapitalist en verkrijgt ook een deel van zijn inkomen uit kapitaal. Dus zelfs als het totaal inkomen uit kapitaal groter is dan het totaal inkomen uit arbeid, wil dit niet zeggen dat de arbeider slechter af is want een deel van het inkomen uit kapitaal gaat naar de arbeider.

Natuurlijk beschikken de meeste arbeiders niet over voldoende kapitaal om volledig van hun kapitaalinkomsten te kunnen leven. Maar het blijft voor veel werknemers een niet onbelangrijk deel van hun inkomsten. Pure klassen bestaan niet meer. Bvb als een arbeider aandelen heeft van een onderneming, wil hij zo veel mogelijke dividenden. Zijn wens op hogere dividenden kan hem ertoe brengen handelen tegen zijn eigen klasse door bijvoorbeeld op de aandeelhoudersvergadering ontslagen van arbeiders en dergelijke aan te moedigen. 1 kleine belegger in een onderneming maakt natuurlijk niet zoveel verschil. Maar duizenden kleine beleggers hebben wel degelijk een invloed op het beleid van een onderneming.

Deze kleine beleggers die ergens anders arbeider zijn, hebben in de onderneming waar ze aandeelhouder van zijn, dezelfde belangen als de echte kapitalisten. Arbeiders nemen de rol aan van kapitalist in de onderneming waar ze aandeelhouder van zijn, en ze nemen de rol aan van arbeider in de onderneming waar ze werken.

[Ambiorix]

Oorspronkelijk geplaatst door Andy

Was 2008 of 2007 niet het eerste jaar sinds de metingen waarin het gezamelijk inkomen uit kapitaal groter was dan dat uit arbeid? In ons land lijkt, zoals ook Pelgrim stelt, een tegengestelde beweging merkbaar.

mja, da's dus relatief ten opzichte van elkaar gezien. Wat met de absolute cijfers?

[Andy]

Oorspronkelijk geplaatst door Sjaax

Interessant bericht, Andy Capp. Heb je daar een link van?

Het loonaandeel zou berekend worden door het Instituut voor Nationale Rekeningen. Hun verslagen heb ik echter niet gevonden. Wat ik wel vond is een artikel uit de Tijd van eind 2007 waarin gezegd wordt dat het loonaandeel al een tijdje (25 jaar) aan het dalen is.

Bron: Mediargus

Oorspronkelijk geplaatst door De Tijd

Slinkend loonaandeel ondermijnt beheerste loonontwikkeling

Vakbonden Bonussen kunnen loonaandeel nog verder doen wegzakken
Page PDF Pagina

-- Het Belgische loonaandeel is gedaald tot minder dan de helft van het bruto binnenlands product. 'Ach, dat cijfer is puur symbolisch', zei Rudy Thomaes van het VBO. Dat is wat kort door de bocht. Veel hangt af van de criteria die je in het loonaandeel stopt. Maar belangrijker is de trend: permanente afkalving, al 25 jaar, van het aandeel van de werknemer in de welvaart, ook in veel andere westerse landen. Het zat erin dat het loonaandeel door die vloer van 50 procent zou zakken. Al verrast het dat het nu gebeurt, na de opmerkelijke stijging van de werkgelegenheid de afgelopen tijd.

De Tijd ging al uitgebreid in op de oorzaken, waarvan de belangrijkste de globalisering is. Werknemers worden afgedreigd met delokalisatie. Ze trachten hun werkgelegenheid te redden door matiging van de looneisen. Of erger, ze krijgen het mes op de keel gezet voor vergaande 'concession bargaining'. Bovenop boren de bedrijven nieuwe markten aan. Zodat je steeds sterker een spagaat krijgt van matiging of inlevering enerzijds en superwinsten voor de bedrijven anderzijds.

Dat is onhoudbaar. Karel De Gucht zei het, Alan Greenspan schrijft het in zijn boek. Zelfs de Europese ministers van Economie en Financiën, onder leiding van Jean-Claude Juncker, hebben het erkend. Ze willen er zelfs conclusies aan verbinden. Blijkbaar hebben ze - kennelijk meer dan het VBO - ook door dat dit het draagvlak voor een beheerste loonontwikkeling ondermijnt. Temeer omdat die matiging in veel landen, ook in België, samengaat met uitwassen inzake de remuneratie van topkaders.

Bijzonder ergerlijk is hoe men de werknemers telkens voorhoudt dat de koek eerst moet worden gebakken, vooraleer hij kan worden verdeeld. Maar de spie waarop zij recht hebben verkleint almaar.

Wat moet er gebeuren?

Nu, met ergernis koop je niet veel. Wat moet er gebeuren?

Eén: een krachtig werkgelegenheidsbeleid, door een verstandiger sociaal-economisch beleid. Vandaag hebben we vooral een defensief verhaal, gericht op lage lonen en lasten. Terwijl we toe zijn aan een offensiever strategie, via innovatie, vorming en vernieuwing van ons economisch weefsel. Met meer aandacht voor het werkgelegenheidseffect.

Twee: enige redelijkheid van werkgevers als het gaat om de loonontwikkeling. Alle vakbonden hebben de loonnorm van 5 procent voor 2007 en 2008 onderschreven. Ik herinner er wel aan dat het een indicatieve loonnorm is: hij moet met de nodige soepelheid kunnen worden toegepast, naar beneden (zoals de textielsector moest doen) of naar boven (indien er ruimte is). Bovendien is er geen enkele reden om sterker te matigen. In de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven kwamen we eind 2006 met de werkgevers overeen dat de loonhandicap - abstractie gemaakt van alle fiscale douceurtjes - nog 1,5 procent bedroeg. Met de fiscale correcties en met de nieuwe maatregelen van het interprofessioneel akkoord 2007-2008, is die vrijwel weggewerkt, tenzij de loonafspraken in de buurlanden beneden de verwachtingen zouden blijven. De inkt van het akkoord was echter nog niet droog, of het VBO zwaaide met een loonhandicap van 6 procent, Voka achterna. Sommigen schudden zelfs 8 of 10 procent uit hun mouw. Laten we ernstig blijven.

Drie: een bijsturing in het Europees monetair beleid, dat te eenzijdig is gefocust op inflatiebeheersing en van daaruit op loonmatiging. Nu, de herziening van de Europese richtsnoeren voor groei en werkgelegenheid komt eraan, met vanuit de Europese Commissie vooral interesse om er de 'flexicurity' in te vervlechten. Belangrijker lijkt nochtans dat enige pressie wordt uitgeoefend op de lidstaten voor een gezondere loonontwikkeling. Dat zou België minder onder druk zetten.

Wat me bij een vierde punt brengt: de volatiele loopbanen, met regelmatige periodes van werkloosheid. Dat zet natuurlijk ook het loonaandeel onder druk. Werknemers worden in nieuwe, steeds goedkopere contracten gedwongen. De Europese Commissie is er (weerom) in geslaagd, wat een positief streven kon zijn - meer zekerheid brengen in de flexibele contracten - te laten verloederen tot iets bedreigends: meer onzekerheid in de vaste contracten. Laat ons terugkeren naar die initiële, zeg maar Nederlandse optie: hoe zorgen we ervoor dat werknemers in flexibele contracten een betere bescherming genieten?

Last but not least: de internationale actie om orde op zaken te krijgen in de lagelonenlanden. Dat is een werk van lange adem. Maar we doen daar stappen vooruit. Zoals met de eenmaking van het internationale syndicalisme, via het Internationaal Vakverbond. Of zoals ACV-metaal deed met een uniek internationaal kaderakkoord voor Umicore.

Maar er is ook een andere vraag. Hoe gaat dat kleinere aantal jonge mensen instaan voor dat grotere aantal oude mensen? Als we zien dat het loonaandeel zo ingekrompen is, en als we met de globalisering ook niet zo naïef zijn te geloven dat dit op een hik en een knik is rechtgetrokken, dan kan het toch niet zijn dat vooral de arbeid het hele staatshuishouden blijft torsen. Dan is het toch de evidentie zelf dat de andere, inmiddels grotere helft van het nationale inkomen, meer voor zijn verantwoordelijkheid wordt geplaatst. En dan in het bijzonder de inkomens uit vermogen. Het is ongehoord dat zelfs de schuchtere voorstellen van de Hoge Raad voor Financiën geen eerlijk debat kregen.

Bonussen

De werkgevers hadden deze week al onmiddellijk een afweermechanisme klaar: de werknemers mogen gerust delen in de resultaten van de ondernemingen, zodra die goed boeren. Wat verwijst naar de afspraken die we met de werkgevers hebben gemaakt over de resultaatgebonden voordelen. Het ACV stemde daar om pragmatische redenen, maar zonder enthousiasme, mee in. Wil je gaan naar een structurele heropleving van het loonaandeel in het bbp, dan zullen ook structurele verbeteringen nodig zijn. Het wordt zelfs opletten dat de nieuwe bonussen niet ten dele de gewone lonen gaan verdringen. Want dan zakt dat loonaandeel alleen maar verder weg.

Het vreemdst was deze week echter het voorstel in deze krant dat werknemers de schade altijd kunnen herstellen door ook te beleggen. Ga hun dat maar eens uitleggen. Een spaarboekje brengt nauwelijks nog op en de meesten hebben wel geleerd dat beleggen behoorlijk 'tricky' is. Zeker met de vertrouwenscrisis door het casinokapitalisme.


-- De auteur is voorzitter van het Algemeen Christelijk Vakverbond.
© 2007 Mediafin
Publicatie: De Tijd
Publicatiedatum: 6 oktober 2007
Auteur: FVH;
Pagina: 13
Aantal woorden: 892

[Andy]

Oorspronkelijk geplaatst door Lysander

Dat wil niet noodzakelijk zeggen dat het inkomen van de arbeider daalt. Je kan moeilijk ontkennen dat arbeiders meer kapitaal bezitten dan vroeger. Dat kapitaal wordt rechtstreeks (aandelen) of onrechtstreeks belegd (spaarrekingen, pensioenfondsen,..) in kapitaal. De arbeider is ten dele een kapitalist en verkrijgt ook een deel van zijn inkomen uit kapitaal. Dus zelfs als het totaal inkomen uit kapitaal groter is dan het totaal inkomen uit arbeid, wil dit niet zeggen dat de arbeider slechter af is want een deel van het inkomen uit kapitaal gaat naar de arbeider.

Natuurlijk beschikken de meeste arbeiders niet over voldoende kapitaal om volledig van hun kapitaalinkomsten te kunnen leven. Maar het blijft voor veel werknemers een niet onbelangrijk deel van hun inkomsten. Pure klassen bestaan niet meer. Bvb als een arbeider aandelen heeft van een onderneming, wil hij zo veel mogelijke dividenden. Zijn wens op hogere dividenden kan hem ertoe brengen handelen tegen zijn eigen klasse door bijvoorbeeld op de aandeelhoudersvergadering ontslagen van arbeiders en dergelijke aan te moedigen. 1 kleine belegger in een onderneming maakt natuurlijk niet zoveel verschil. Maar duizenden kleine beleggers hebben wel degelijk een invloed op het beleid van een onderneming.

Deze kleine beleggers die ergens anders arbeider zijn, hebben in de onderneming waar ze aandeelhouder van zijn, dezelfde belangen als de echte kapitalisten. Arbeiders nemen de rol aan van kapitalist in de onderneming waar ze aandeelhouder van zijn, en ze nemen de rol aan van arbeider in de onderneming waar ze werken.

De loonmassa (de absolute hoeveelheid loon die werd uitbetaald) is inderdaad ook gestegen, maar veel minder snel dan de absolute inkomsten uit kapitaal.

Dat 'de arbeiders' slechter af zijn is dus inderdaad niet waar. Er zijn tal van loontrekkenden die nogal wat inkomsten uit kapitaal vergaren, niet in het minst de 'inkomsten' uit vastgoed (vastgoedprijzen swingden de laatste jaren nogal uit de pan). Het probleem is dat door de shift van inkomen uit arbeid naar inkomen uit kapitaal de kloof tussen rijk en arm verder groeit, en op die manier de middenklassen uitgedund raken. Dat is een goede zaak voor die middenklassers die hoger op raken, maar een slechte voor zij die dat niet konden.

Is die trend aanvaardbaar? Je kan immers zeggen dat de meeste loontrekkenden het nu beter hebben dan pakweg 25 jaar terug. Ik vind dat je als loontrekkende even veel recht op jouw deel van de taart hebt dan iemand die zijn inkomen uit kapitaal haalt (speltheoretisch dan). Puur praktisch bekeken ondermijnt die trend ook het sociaal overleg, wat voor mij een reden is om tegen die trend te zijn. Een correctie ten voordele van de inkomens uit arbeid, en ten koste van de inkomens uit kapitaal, lijkt me dan ook wenselijk.

Je zou - zoals jij lijkt te suggereren - ook kunnen stellen dat de loontrekkenden dan maar kleine kapitalistjes moeten worden. Aandelen kopen, de winsten uit vastgoed verzilveren, etc. Toch is ook dat veel minder wenselijk dan je zou denken. Deze 'kleine' kapitalistjes zouden immers erg snel uit de markt geconcurreerd worden. 'Geld maakt geld'. Als je slechts enkele aandelen hebt, loont het de moeite niet om je er bijzonder hard mee bezig te houden, en zal je er wellicht minder dan gemiddeld aan verdienen. Als je een massa aandelen koopt, kan je tal van rapporten bekijken en vergaderingen van je beleggingsfonds bijwonen om er procentueel meer aan over te houden. Loontrekkenden kunnen inderdaad de rol van kapitalist opnemen, zoals de meesten deden met hun pensioenspaarfondsen, maar ze starten wel met een geweldige achterstand tav kapitalisten met veel meer bezittingen.

mvg,

Andy

[Andy]

Oorspronkelijk geplaatst door Ambiorix

mja, da's dus relatief ten opzichte van elkaar gezien. Wat met de absolute cijfers?

Het loonaandeel zakte in 2006 tot onder de 50%. Dat betekent dus dat meer dan 50% van alle inkomen vergaard werd uit kapitaal.

In absolute cijfers bekeken stegen zowel het inkomen uit loon als uit kapitaal. Maar de stijging van het inkomen uit kapitaal was veel sterker dan die uit loon.

[Sjaax]

Oorspronkelijk geplaatst door Andy

Het loonaandeel zakte in 2006 tot onder de 50%. Dat betekent dus dat meer dan 50% van alle inkomen vergaard werd uit kapitaal.

In absolute cijfers bekeken stegen zowel het inkomen uit loon als uit kapitaal. Maar de stijging van het inkomen uit kapitaal was veel sterker dan die uit loon.

Dat klinkt nie goe hè, > 50% uit kapitaal. Om het goed te beoordelen zou eigenlijk een trend bekeken moeten worden van de laatste 20 �* 30 jaar. In hoeverre is de neoliberale revolutie geslaagd? Is het hoog tijd voor een contrarevolutie?

[Andy]

De trend bestaat erin dat het loonaandeel al een jaar of 25 aan het dalen is. (zie het artikel dat ik hier poste)

Een (klein beetje) goed nieuws is dat door de ineenstorting van de beurzen en de stagnering van de vastgoedprijzen de trend vermoedelijk tijdelijk vertraagde/stopte in de periode 2006-2008/9. Maar de structurele oorzaken van die trend werden nog steeds niet aangepast, waardoor die zich wellicht gewoon zal verder zetten eens de economie terug opleeft. Hoog tijd voor een tegenbeweging dus, bij voorkeur eentje die de kloof tussen rijk en arm niet verder vergroot...

[Lysander]

Oorspronkelijk geplaatst door Andy

Een (klein beetje) goed nieuws is dat door de ineenstorting van de beurzen en de stagnering van de vastgoedprijzen de trend vermoedelijk tijdelijk vertraagde/stopte in de periode 2006-2008/9. Maar de structurele oorzaken van die trend werden nog steeds niet aangepast, waardoor die zich wellicht gewoon zal verder zetten eens de economie terug opleeft. Hoog tijd voor een tegenbeweging dus, bij voorkeur eentje die de kloof tussen rijk en arm niet verder vergroot...

Jij vindt dat goed nieuws? Eerst stijgen de inkomens uit arbeid en kapitaal, maar het inkomen uit kapitaal stijgt sneller en nu dalen de inkomens uit arbeid en kapitaal maar het inkomen uit kapitaal daalt sneller. En jij verkiest het laatste??

[Andy]

Dat was cynisch bedoeld, vandaar ook het "klein beetje". Ik had er mss aanhalingstekens moeten bijzetten. M'n excuses.

[Alamoet]

Oorspronkelijk geplaatst door Sjaax

Dat de maatschappij verandert is een cliché. Maar ik wil toch aandacht schenken aan een fundamentele verandering die plaatsvindt. Het gaat om de verhouding tussen werkgever en werknemer.

In het verleden had je de traditionele kapitalist met dikke pens en dito sigaar. Die bestaat nog steeds, maar minder en minder. De werknemer heeft welvaart gekregen. Hij heeft meer te verliezen dan slechts zijn ketenen. Die welvaart heeft hij deels opgepot in verzekeringen en pensioenen. Dat geld speelt een steeds belangrijker rol in de economie.

In een bedrijf zal vrijwel niemand loonsverschillen aanvechten. De ingenieur die nieuwe producten ontwikkelt mag meer verdienen dan de productiemedewerker. Weinig protesten daartegen. Evenzo mag de manager meer verdienen dan de productiemedewerker.

Of de manager meer hoort te verdienen dan de ingenieur is nog de vraag. In de praktijk is dat wel zo. Maar soit, dat is een zijsprong, niet afdwalen.

Als de manager werknemers moet ontslaan wegens verliezen van het bedrijf, is dat dan de schuld van de kapitalist. Misschien wel. Maar wie is die kapitalist? Is dat de manager? Soms wel, maar meestal niet. De manager is slechts een goedbetaalde werknemer. Hij heeft niet echt veel kapitaal in het bedrijf zitten, of zelfs helemaal niet. Wie is dan de kapitalist? Dat zijn natuurlijk de aandeelhouders. Maar wie zijn de aandeelhouders? Zijn dat de eerder genoemde figuren met dikke pens en dito sigaar? Ja, die zijn er wel. Maar meer en meer is de aandeelhouder een verzekeringsfonds of een pensioenfonds waar het geld van de werknemer in zit. Als de werknemer protesteert tegen de grote winstnemingen die de aandeelhouders (de kapitalisten) maken, dan protesteert hij in feite tegen zijn eigen spaarcenten die in de verzekeringen/pensioenen zitten. Hij vecht als het ware met zijn rechterhand tegen datgene wat hij in zijn linkerhand heeft. Wat zegt de linkse theorie over deze ontwikkeling?

Twee snelle opmerkingen.

1. Ik denk dat ondanks deze ontwikkelingen, het centrale vraagstuk hetzelfde blijft. Dat gaat namelijk niet over een al dan niet beperkte vorm van medebezit in de vorm van een kleine hoeveelheid aandelen, maar over controle. In essentie zijn linkse antikapitalisten volgens mij tegen het recht op controle over een onderneming op basis van kapitaalbezit en verdedigen ze ofwel vormen van arbeiderszelfbestuur of van nationale planning al dan niet beperkt tot sleutelsectoren.

Om één en ander concreet te maken. Het kan best zijn dat werknemers loonverschillen naargelang de functie aanvaardbaar vinden, maar zolang ze de kans niet krijgen om zich daar op een democratische manier over uit te spreken heeft antikapitalistisch links nog veel werk aan de winkel.

2. Volgens mij zijn een aantal van deze ontwikkelingen niet zo nieuw als ze lijken.

Zo schrijft Lenin in zijn "Imperialisme, als hoogste stadium" (1916) al over welke positieve gevolgen klein aandeelhoudersschap heeft voor de grote aandeelhouders:

Onze belangstelling moet allereerst uitgaan naar het “participatie-stelsel" waarover hierboven reeds enige woorden zijn gezegd. De Duitse econoom Heymann, wel de eerste die op dit stelsel de aandacht heeft gevestigd, beschrijft de kern van de zaak als volgt:

"De leider controleert de moedermaatschappij, deze beheerst op haar beurt de van haar afhankelijke dochtermaatschappijen, deze weer de kleinkinderen, enz. Zo kan men met een niet al te groot kapitaal geweldige productiegebieden beheersen. Want wanneer de beschikking over 50 procent van het kapitaal steeds voldoende is tot controle van een naamloze vennootschap, behoeft de leider slechts één miljoen te bezitten, om reeds 8 miljoen bij de kleinkindermaatschappijen te kunnen controleren. Als deze “vervlechting” nog verder gaat, kan hij met, één miljoen - 16 miljoen, 32 miljoen enz. controleren".

De ervaring toont echter dat het in werkelijkheid voldoende is veertig procent der aandelen te bezitten om het in een naamloze vennootschap voor het zeggen te hebben, want een bepaald deel der verspreide kleine aandeelhouders heeft praktisch niet de geringste mogelijkheid aan de algemene vergaderingen enz. deel te nemen. De “democratisering" van het aandelenbezit, waarvan de burgerlijke sofisten en de opportunistische “óók-sociaal-democraten" de “democratisering" van het kapitaal, een grotere rol en betekenis van het klein-bedrijf enz. verwachten (of beweren te verwachten), is inderdaad slechts een van de middelen ter versterking van de macht der financiers-oligarchie. In de meer vooraanstaande of oudere, meer “ervaren" kapitalistische landen laat de wetgeving daar- om overigens ook kleinere aandelen toe. In Duitsland zijn aandelen van minder dan duizend mark bij de wet verboden en de Duitse financiers-magnaten kijken afgunstig naar Engeland, waar de wet reeds aandelen van één pond sterling (ongeveer 10 gulden) toelaat. Siemens, één van de grootste industriëlen en “financiers-koningen" van Duitsland, verklaarde op 7 juni 1900 in de Rijksdag “dat de aandelen van een pond sterling de grondslag van het Britse imperialisme zijn". Deze koopman heeft een veel grondiger en “marxistischer" voorstelling van het imperialisme, dan een zekere zielige auteur die als stichter van het Russisch marxisme geldt en die meent dat het imperialisme een slechte eigenschap van een enkel bepaald volk is... (p. 61 - 62 van de Pegasusuitgave of online op http://www.socialisme.be/marxisme/19...rialisme4.html)

En in zijn 'Anti-Dühring' (1877) maakt Engels al gewag van de 'ontwikkeling' dat grote bedrijven door betaalde managers gerund worden ipv door de bezitters zelf en welke consequenties dat heeft:

Wanneer de crisissen hebben aangetoond dat de bourgeoisie tot het verdere beheer van de moderne productiekrachten niet in staat is, dan toont de verandering van de grote productie- en verkeersinstellingen in maatschappijen op aandelen en in staatseigendom de overbodigheid van de bourgeoisie voor dat doel. Alle maatschappelijke functies van de kapitalist worden nu door betaalde beambten waargenomen. De kapitalist heeft geen maatschappelijke functie meer, behalve inkomsten opstrijken, coupons knippen en aan de beurs speculeren, waar de verschillende kapitalisten elkaar hun kapitaal afhandig maken. Terwijl de kapitalistische productiewijze eerst arbeiders verdrongen heeft, verdringt zij thans de kapitalisten en verwijst hen, precies als de arbeiders, naar de rijen van de overtollige bevolking, zij het voorlopig ook nog niet naar het industriële reserveleger. (p. 328 - 329, Progresuitgave of online op http://www.vonk.org/klassiekers/marx...duhring/26.htm)

[Alamoet]

Blijkbaar toch wat te snel geweest.

Mijn conclusie bij punt 1 hierboven is dus dat antikapitalisten niet zo zeer op zoek zijn (of zouden moeten zijn) naar deze of gene grote kapitalist om van hem de baarlijke duivel te maken, maar eerder gericht zijn op het bereiken van een democratische controle over de productiemiddelen.

PS: puristen mogen ook in mijn bovenstaande post het woord 'bezit' vervangen door 'eigendom'.