Het is niet wat je zegt, maar hoe je het zegt

[Fonske]

Een les in debattering van Prof Stouthuysen uit een vijdelige reeks over vrije meningsuiting deze week in de Standaard. Vele mensen hier zouden er beter wat lessen uit trekken.

Het is niet wat je zegt, maar hoe je het zegt
Ik denk, dus ik zeg


2006 was het jaar waarin de vrijheid van meningsuiting tegen haar grenzen aanbotste: de Mohammedcartoons, de uitlatingen van de paus over de islam, het negationisme van de Iraanse president Ahmadinejad, en onlangs nog dichter bij huis: de homofobieprijs voor Gerard Bofidée. Is de vrijheid van meningsuiting onbeperkt? Of moet ze in sommige gevallen toch aan banden worden gelegd. Patrick Stouthuysen probeert die vraag te beantwoorden in een vijfdelig essay. Vandaag aflevering 3: Schelden is niet hetzelfde als debatteren.


EERDER dit jaar konden de lezers van The Washington Times vernemen dat de vrije meningsuiting in België niet meer bestaat. Een auteur werd gemuilkorfd, gebroodroofd en vervolgd omdat hij een onwelkome boodschap over de islam had verspreid. Dat is nogal wat.

The Washington Times had het over de conservatieve publicist Paul Beliën. Die zette, in de dagen na moord op Joe Van Holsbeeck, een stuk op het web waarin hij de op dat moment nog niet bekende moordenaars vergeleek met roofdieren. In één beweging ging hij ervan uit dat de moordenaars wel moslims zouden zijn en dat ze dus ,,van kleinsaf hadden geleerd hoe ze tijdens het offerfeest warmbloedige kuddedieren moesten kelen''.

Voor alle duidelijkheid, zo'n uitspraak moet, hoe stuitend ook, kunnen. Maar het is even duidelijk dat ze om veel verschillende redenen niet slim was en ook niet gepast. Het stuk van Beliën werd op vraag van het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding van de site gehaald.

Het Centrum had deze keer ook het gelijk aan zijn kant. Wat verder in zijn tekst doet Beliën immers een oproep om het recht in eigen handen te nemen. Dat kan niet. Dat is de enige gerechtvaardigde grens aan de vrije meningsuiting: wie aanzet tot geweld, zet zich buiten de wet. Dat vertelden ze er in The Washington Times overigens niet bij.

We moeten, vind ik, alles kunnen zeggen, maar we denken beter ook aan de gevolgen. Het kan nooit kwaad om aandacht te besteden aan hoe je de dingen verwoordt. Mensen nodeloos tegen je in het harnas jagen werkt alleen maar contraproductief. Mensen kwetsen om te kwetsen, of om zo nodig één of ander taboe te doorbreken, is een beetje puberaal.

Het recht om te zeggen wat we willen, ontslaat ons niet van de plicht om na te denken. Ik blijf mij bijvoorbeeld verbazen over al die mensen die allemaal menen te weten wat typisch is voor de islam of voor de Arabische cultuur. Het is opmerkelijk hoe ze meestal tot die inzichten komen zonder zich in de thematiek te hebben verdiept. Zoals wel vaker lukt het beter om stellige meningen te formuleren naarmate je minder van een onderwerp weet.

Die totale afwezigheid van feitenkennis, in combinatie met het ontbreken van zelfkritiek, is fnuikend voor elk zinvol debat. Uiteraard is het best interessant om met elkaar van gedachten te wisselen over de relatie tussen religie en maatschappelijke problemen, tussen cultuur en sociale achterstand. Dat zijn fantastische onderwerpen waar je een heel leven mee voort kunt. Maar dan moeten we dat wel eerlijk en consequent doen: op basis van lezen en studeren.

De negentiende-eeuwse vrijdenkers geloofden heilig in vrije meningsuiting, maar ook in intellectuele zelfwerkzaamheid, in de plicht om voortdurend je horizon te verruimen. Dat zijn we vandaag een beetje vergeten. Toegegeven, het praat vaak een stuk makkelijker als je niets afweet van de complexiteit van de materie.

In de publieke ruimte is ook een zekere schroom nodig. De vrijheid is maar gegarandeerd als we ons veilig voelen. Er is maar sprake van vrijheid van meningsuiting als we geen schrik moeten hebben voor de consequenties van wat we zeggen. Maar dan moeten we ook bepaalde spelregels in acht nemen. Beledigingen en bedreigingen leggen andermans vrijheid aan banden. Die moeten we dus achterwege laten.

Een zinvol maatschappelijk debat veronderstelt regels. Het vervelende is dat er geen scheidsrechter is die af en toe een gele kaart kan trekken of die het spel, indien nodig, kan stilleggen. De overheid komt het best alleen in ultieme gevallen tussen. Het beroep op de wet - laster en eerroof - zou zeer uitzonderlijk moeten zijn, als laatste verweermiddel. In de beste der werelden stuurt de samenleving zichzelf bij.

Hoe dan? Door elementaire gedragsregels voor het publieke verkeer te formuleren en erop toe te zien dat iedereen er zich aan houdt. Door overtreders met de vinger te wijzen en zelf het goede voorbeeld te geven. Wat het maatschappelijke debat betreft gaat het dan om voor de hand liggende zaken: je informeren, zorgvuldig argumenteren, niet dreigen, niet op de persoon spelen, je opponent met respect behandelen.

Wie zijn tegenstander verkettert, sluit hem eigenlijk uit. Democratie bestaat bij genade van de overtuiging dat we in principe allemaal in staat zijn om een oordeel te vellen over het beleid en over de bewindvoerders. Als we daar niet in geloven, heeft het ook geen zin om verkiezingen te organiseren. Daarvan leiden we het beginsel af dat we ook allemaal recht hebben van spreken. Wie zijn opponent ridiculiseert, demoniseert of moedwillig in een kwaad daglicht stelt, ontkent dat recht.

Het ontbreekt vandaag nogal eens aan goede voorbeelden. De politiek blijft wat dat betreft in gebreke. Nogal wat politici bespelen maar twee registers. Er is het doordeweekse, veeleer ambtelijke en verhullende taalgebruik. En er is, voor de hoogdagen en voor de momenten waarop dat politiek nuttig is, de retorische overdrijving, het roepen en schelden. Geen van beide registers is bevorderlijk voor een grondige gedachtewisseling.

Ook partijen en verenigingen, traditioneel de leerschool voor de maatschappelijke meningsvorming en democratie, laten het wat dat betreft afweten. In groeiende mate wordt ook daar het formaat van de televisiedebatten de norm. Het moet allemaal vooral bondig geformuleerd zijn, snel, liefst grappig en nooit diepgaand. Dat moet ons, meer dan dwaasheden als die waarover The Washington Times het had, zorgen baren.

Er is nood aan een vorm van publieke etiquette: aan debatregels en goede voorbeelden. Scholen geven vandaag les in burgerschapsvorming, dat is prima. Maar een bezoek aan de Dossinkazerne of samen kijken naar Schindler's List heeft wellicht op termijn minder effect dan leren hoe je in een debat je mening met goede argumenten kan verdedigen.

Het gaat vandaag, als we het hebben over de organisatie van de publieke vrijheid, te veel over de inhoud. Over wat je nog mag zeggen. We kunnen ons beter meer concentreren op de vorm. Over hoe je dat zegt.

Patrick Stouthuysen

(De auteur is politicoloog aan de Vrije Universiteit Brussel.)

[Mambo]

t' is waar, maar ga dat eens in Somalie gaan zeggen tegen de islamrechtbanken en hun stelletje huurmoordenaars die al wie een andere mening dan de hunne heeft een kopje kleiner aan het maken is.
En ze zijn ondertussen ook al in Ethiopië bezig. Diezelfden dus!

[Bhairav]

Alleen grijze mussen houden zich met zo'n onderwerpen bezig.

[Fonske]

Het recht om te zeggen wat we willen, ontslaat ons niet van de plicht om na te denken. Ik blijf mij bijvoorbeeld verbazen over al die mensen die allemaal menen te weten wat typisch is voor de islam of voor de Arabische cultuur. Het is opmerkelijk hoe ze meestal tot die inzichten komen zonder zich in de thematiek te hebben verdiept. Zoals wel vaker lukt het beter om stellige meningen te formuleren naarmate je minder van een onderwerp weet.

t' is waar, maar ga dat eens in Somalie gaan zeggen tegen de islamrechtbanken en hun stelletje huurmoordenaars die al wie een andere mening dan de hunne heeft een kopje kleiner aan het maken is.

[mad_drone]

Oorspronkelijk geplaatst door Bhairav

Alleen grijze mussen houden zich met zo'n onderwerpen bezig.

helaas!

[PAJOT]

Pseudo-intellectualistische onzin, als ge 't mij vraagt.

[dereien]

Ja mambo, t'is niet wat je zegt, maar hoe je het zegt

[StevenNr1]

Vrij goede en correcte tekst m.i., chapeau

[Jos Verhulst]

Het Centrum had deze keer ook het gelijk aan zijn kant. Wat verder in zijn tekst doet Beliën immers een oproep om het recht in eigen handen te nemen. Dat kan niet. Dat is de enige gerechtvaardigde grens aan de vrije meningsuiting: wie aanzet tot geweld, zet zich buiten de wet.

Stouthuyzen is gewoon, zoals uit het citaat hierboven blijkt, de zoveelste goedprater van censuur. De koran staat vol aanzetten tot geweld, en de teksten van Lenin en Mao ook, maar geloof niet dat Stouthuyzen en co zullen zeggen dat die teksten moeten gecensureerd worden. Integendeel, wie kritiek heeft op de koran is een islamofoob en de pvda, die zich beroept op Lenin & Mao, zal ongecordond mee Hoboken kunnen besturen.
Om Stouthuyzen te parafraseren, de vrije meningsuiting is totaal of ze is niet. Iedere uiting of bewering, die door de toerekeningsvatbare luisteraar op basis van eigen geweten en verstand kan beoordeeld worden, dient te worden toegelaten, zonder meer. Al de rest is tirannie.

[Mambo]

Oorspronkelijk geplaatst door dereien

Ja mambo, t'is niet wat je zegt, maar hoe je het zegt

Als je nu eens gewoon zegt hoe het is?

't is hier geen braderie hé!

[Mambo]

Kijk die zeggen ook gewoon zoals het is; paf op hun snikkel!



Doodstraf in Somalië als je niet genoeg bidt
Een drugsgebruiker krijg zweepslagen in Somalië.
Inwoners van de Zuid-Somalische stad Bulo Burto die niet vijf keer per dag bidden, worden onthoofd. Dat heeft de plaatselijk leider van de fundamentalistische Unie van Islamitische Rechtbanken, sjeik Hussein Barre Rage, woensdag bekendgemaakt.

Compleet
Tijdens gebedstijd moeten winkels, theehuizen en andere openbare gelegenheden in Bulo Burto gesloten zijn. "Als moslims moeten we onze religie compleet praktiseren en niet gedeeltelijk, dat is waartoe onze religie ons aanspoort."

Lijstraffen
De nieuw ingestelde rechtbanken in het zuiden van Somalië zijn niet overal even streng als in Bulo Burto. Sommige hebben openbare executies ingesteld, lijfstraffen ingevoerd en vrouwen verboden in de zee te zwemmen.

Vanwege de verschillen tussen de rechtbanken heeft de Unie van Islamitische Rechtbanken een hof opgezet waar veroordeelden in hoger beroep kunnen gaan.

----------------

Dus zolang dat bezig is moeten ze hier niet afkomen met enige verdraagzaamheid en andere onzin van bij de onnozele kindertjes.

[Desiderius]

Goed geprobeerd van Stouthuysen: smoor elke aanzet tot debat in "de complexiteit van de materie". We zullen nog enkel discussiëren in lange en zeer genuanceerde traktaten en dan nog enkel onder professoren en deskundigen.

In wezen hoef je zelfs niet over de inhoud van e.e.a. te debatteren. Ik kén de islam in al z'n gelaagdheden te weinig om er relevante uitspraken over te doen. Ik stel enkel vast dat bepaalde "meningen" niet kunnen gepubliceerd worden uit schrik voor geweld. Nog een Mohammed-cartoon gezien de laatste tijd? Is het "beledigen" van moslims dan zoveel erger dan het "beledigen" van christenen?

Als jurist weet ik dat je door middel van diepgravende analyses en uitgebreide bronvermelding zelfs de meest rechttoe-rechtaan beoordeling op de helling kan zetten. Stouthuysen zou er ongetwijfeld nog in slagen om mensen te laten twijfelen dat de zon overdag schijnt...

[Fonske]

Stouthuyzen is gewoon, zoals uit het citaat hierboven blijkt, de zoveelste goedprater van censuur. De koran staat vol aanzetten tot geweld, en de teksten van Lenin en Mao ook, maar geloof niet dat Stouthuyzen en co zullen zeggen dat die teksten moeten gecensureerd worden. Integendeel, wie kritiek heeft op de koran is een islamofoob en de pvda, die zich beroept op Lenin & Mao, zal ongecordond mee Hoboken kunnen besturen.
Om Stouthuyzen te parafraseren, de vrije meningsuiting is totaal of ze is niet. Iedere uiting of bewering, die door de toerekeningsvatbare luisteraar op basis van eigen geweten en verstand kan beoordeeld worden, dient te worden toegelaten, zonder meer. Al de rest is tirannie.

Ik had zulke reactie wel verwacht. Dat ne politiek correcte zou zijn die wil censurenen. Jammerlijk genoeg voor jou bestaat het uit vijf delen. De twee eerste hieronder

2006 was het jaar waarin de vrijheid van meningsuiting tegen haar grenzen aanbotste: de Mohammedcartoons, de uitlatingen van de paus over de islam, het negationisme van de Iraanse president Ahmadinejad, en onlangs nog dichter bij huis: de homofobieprijs voor Gerard Bofidée. Is de vrijheid van meningsuiting onbeperkt? Of moet ze in sommige gevallen toch aan banden worden gelegd? Patrick Stouthuysen probeert die vraag te beantwoorden in een vijfdelig essay. Vandaag aflevering 1: de vrijheid van mening in het historisch onderzoek.


GESCHIEDENIS wordt nooit geschiedenis, dat hebben we het afgelopen jaar wel vaker moeten vaststellen. Zo werden in de aanloop naar de Nederlandse parlementsverkiezingen een aantal kandidaten van Turkse komaf van de kieslijsten geweerd, omdat ze weigerden de moord op de Armeniërs in 1915 als genocide te veroordelen. Dezelfde kwestie verdeelde ook het Franse parlement waar, op voorstel van de linkse oppositie, een wet werd aangenomen die de Armeense volkerenmoord als genocide erkent.

Als de politiek zich met de geschiedenis bemoeit, dan is dat meestal om een symbolische daad te stellen. In dit geval: sommige kwesties - de Holocaust, de Armeense volkerenmoord - vinden we zo belangrijk dat we ze boven alle twijfel willen verheffen. Uit respect voor de slachtoffers en de nabestaanden, ter lering van toekomstige generaties.

Die symbolische daden hebben echter gevolgen. Ontkenners van de Holocaust worden vervolgd. David Irving werd het afgelopen jaar in Oostenrijk tot drie jaar cel veroordeeld. Dat viel, ironisch genoeg, samen met de controverse over de Mohammedcartoons, toen we de vrijheid van meningsuiting verdedigden tegen intolerante islamieten. Siegfried Verbeke, onze bekendste negationist, werd een paar weken geleden onder elektronisch toezicht geplaatst. Hoe een enkelband dragen hem van het verspreiden van zijn overtuigingen zal weerhouden is overigens niet helemaal duidelijk.

Dit soort wetten heeft ook gevolgen voor ernstig geschiedkundig onderzoek. Zo werd de gereputeerde historicus Bernard Lewis, auteur van een groot aantal standaardwerken over de geschiedenis van het Midden-Oosten, door een Franse rechtbank veroordeeld omdat hij in een interview in Le Monde verklaarde de Armeense kwestie niet te zien als het resultaat van een geplande genocide, maar als ,,een brutaal neveneffect van de oorlog''. Dat is een uitermate gevaarlijk precedent.

Wat we over het verleden vertellen zegt vaak meer over ons dan over dat verleden. Voortdurend herschikken we de gebeurtenissen. We zetten in de verf waar we trots op willen zijn, we vergeten waaraan we liever niet worden herinnerd. Dat is een algemeen menselijke trek. Daarom hebben we professionele historici nodig. Van hen verwachten we dat ze onze neiging om het verleden bij te kleuren corrigeren.

Dat corrigerende vermogen van de geschiedschrijving werkt echter alleen wanneer historici de volle vrijheid krijgen om het gangbare beeld van de geschiedenis te nuanceren, bij te sturen of zelfs helemaal te herschrijven. Samenlevingen die dat niet toelaten verdienen terecht onze afkeuring.

Het verschil tussen een open en gesloten samenleving ligt precies in het aanvaarden dat de toekomst en het verleden open liggen. Elke generatie heeft de vrijheid een nieuwe wereld te maken en anders tegen het verleden aan te kijken.

Dat kan alleen als er instituties zijn die dat mogelijk maken. Een open samenleving veronderstelt democratische instellingen en rechten en vrijheden. Die instituties kunnen alleen functioneren als we ze permanent onderhouden. En daar schort het vandaag aan: we springen steeds slordiger om met de vrijheid van meningsuiting. Vaak met de beste bedoelingen, wat het overigens alleen maar erger maakt.

Zo bleek onlangs uit een onderzoek van de Taalunie dat zestig procent van de Vlamingen sommige boeken wil verbieden. En uiteraard behoren we allemaal tot die andere veertig procent, behalve wanneer het concreet wordt.

Wat bijvoorbeeld met boeken waarin gore seks of extreem geweld voorkomt? Ja, dat is natuurlijk wat anders. Of waarin de aanhangers of de profeten van een grote godsdienst worden beledigd? Dat kan natuurlijk niet. Of die de slavernij en het nazisme verheerlijken? Daar trekken we uiteraard de grens.

Vanzelfsprekend zouden we allemaal de vrijheid van meningsuiting vooral willen voorbehouden voor mooie en verheffende dingen. Maar zo werkt het natuurlijk niet. Neem nu het Belgische koloniale verleden. Een tijdje terug was er al een parlementslid dat de standbeelden van Leopold II van straten en pleinen wou weghalen, om wat in Congo was aangericht.

Je hebt niet veel verbeelding nodig om je een actiegroep voor te stellen die ijvert voor de erkenning als genocide van de misdaden gepleegd in de koloniale periode. En het vergt nog minder verbeelding om je een politieke meerderheid voor de geest te halen die, uit schuldgevoel en om minderheden niet tegen de borst te stuiten, dat voorstel volgt.

Wat zal het resultaat zijn? Een gepolitiseerde geschiedschrijving. Bepaalde interpretaties van het verleden worden officieel boven elke twijfel verheven. Wie dat beeld wil bijstellen is dan strafbaar. Wie dan positieve dingen over de koloniale periode schrijft, bezondigt zich aan negationisme. Schoolboeken zullen worden herschreven, tv-programma's over de koloniale tijd gescreend op mogelijke wetsovertredingen. Wie het dan nog over het ,,beschavend werk van de missies'' heeft, riskeert de enkelband.

We moeten heel voorzichtig omspringen met het inperken van de vrije meningsuiting. Niet omdat gore seks en negationisme zo nodig vrij spel moeten krijgen. Wel omdat, wanneer de overheid zich bemoeit met wat we kunnen zeggen en schrijven, onherroepelijk het debat en de ideeënstrijd aan banden worden gelegd. En dan komen straffen en boetes in de plaats van argumenten.

Laat de vrije ideeënmarkt spelen. Je kunt erop vertrouwen dat historici taboes zullen willen doorbreken en gevestigde interpretaties onderuit proberen te halen: zo maken ze naam en faam. En dat zal anderen aansporen om die nieuwe interpretaties op hun beurt op hun waarde te toetsen. We kunnen erop vertrouwen dat het zelfcorrigerende vermogen van de intellectuele markt zijn werk doet.

Het is, in algemene zin, verkieslijk dat de overheid zich van inmenging in het wetenschappelijke bedrijf onthoudt. Vandaag probeert de overheid de wetenschap te sturen via het meten van de output. Meetbare indices - publicaties - bepalen hoeveel geld de universiteiten krijgen.

Het laat zich raden dat er dan vooral op veilig wordt gespeeld. Wetenschappers investeren vooral in onderzoek waar niemand zich een buil aan kan vallen, dat probleemloos zijn weg vindt naar de gevestigde vaktijdschriften. Dat is fnuikend voor de creativiteit en de gezonde dissidentie. Laat honderd bloemen bloeien, ook en vooral in de wetenschap.

Patrick Stouthuysen

(De auteur is politicoloog aan de Vrije Universiteit Brussel.)

Deel II

Is racisme een mening of een misdrijf?


Bekijk de pagina uit de krant2006 was het jaar waarin de vrijheid van meningsuiting tegen haar grenzen aanbotste: de Mohammedcartoons, de uitlatingen van de paus over de islam, het negationisme van de Iraanse president Ahmadinejad, en onlangs nog dichter bij huis: de homofobieprijs voor Gerard Bofidée. Is de vrijheid van meningsuiting onbeperkt? Of moet ze in sommige gevallen toch aan banden worden gelegd. Patrick Stouthuysen probeert die vraag te beantwoorden in een vijfdelig essay. Vandaag aflevering 2: de rechten van de racist.


DIT jaar overleed de Italiaanse journaliste Oriana Fallaci. Fallaci was zo'n beetje de verpersoonlijking van de journalistieke stijl van de jaren zeventig. Het interview werd toen nog tot de gevechtssporten gerekend. Als je toen je beroep ernstig nam, ging je niet gezellig met politici een beetje keuvelen over ditjes en datjes. Een geslaagd interview was een duel waarbij geen van de partijen kwartier gaf. Dat waren nog eens tijden.

Jammer genoeg zal Fallaci wellicht vooral herinnerd worden om haar laatste boeken, waarin ze ten strijde trekt tegen wat ze de dreigende islamisering van Europa noemt. Fallaci was duidelijk de pedalen kwijt.

Asielzoekers waren zonder onderscheid aanhangers van Bin Laden, drugshandelaars, bandieten of ,,met aids besmette prostituees''. Moslims urineerden op de trappen van de kerken, Arabieren ,,maakten te veel kinderen'' en ,,kweekten als ratten''. En Arabische mannen ,,hadden iets waardoor vrouwen van goede smaak zich van hen afkeren''.

Er gingen stemmen op om Fallaci's geschriften te verbieden. Toen ze stierf, liepen tegen haar trouwens nog een reeks aanklachten wegens overtreding van de wetgeving op het racisme. En eigenlijk, laten we eerlijk zijn, was wat Fallaci schreef ook racistisch.

En toch was het om verschillende redenen geen goed idee om haar voor de rechter te slepen. Vrije meningsuiting is absoluut of bestaat niet. Ook racisten hebben het recht hun mening te verkondigen, hoe aanstootgevend of kwetsend ook.

Ik merk dat ik niet zoveel medestanders vind als ik dat standpunt verdedig. Ook wie de vrijheid van meningsuiting dierbaar is, trekt hier blijkbaar de grens. Racisme, heet het, is geen mening, maar een misdrijf. Het argument dat we onwelkome boodschappen moeten tolereren omdat de maatschappij daar op termijn mogelijk beter van wordt, gaat in dit geval niet op, zegt men.

We hebben het hier immers niet over nieuwlichters die vooroplopen op hun tijd. Racisme drijft de spanningen in de samenleving nodeloos op de spits en zet bevolkingsgroepen tegen elkaar op. Als blanke man van middelbare leeftijd heb ik bovendien gemakkelijk praten: mijn soort mensen vormt zelden het onderwerp van discriminatie of uitsluiting. En toch volhard ik in boosheid.

Verbieden bevestigt, vrees ik, racisten alleen maar in hun gelijk. Door voor de juridische weg te kiezen gaan we het substantiële debat - waarom is racisme verkeerd? - uit de weg. Dat geeft voeding aan de idee dat er in feite ook geen goede argumenten zijn. Het argument ,,het mag niet omdat de wet het verbiedt'', is in meningsdelicten weinig overtuigend.

Het geeft bovendien stof aan de gedachte dat er misschien andere redenen zijn waarom je bepaalde dingen niet meer mag zeggen. Dat politiek en gerecht bijvoorbeeld in handen zijn van volksvreemde elementen, van salonlinksen, die zelf in dure wijken wonen en niets van de echte problemen willen weten.

Ik denk dat er meer te winnen valt door uit te leggen waarom in racistische termen spreken over medeburgers niet goed is en, vooral, door te verduidelijken welke fouten racisten maken. Maar daarvoor moet je natuurlijk wel met ze in debat gaan.

Een vrij debat zal antiracisten beter inzicht geven in wat anderen denken. Waarom vindt een auteur als Fallaci zoveel bijval, wat herkennen lezers in haar boek, welke vrees verwoordt ze, waarom delen die lezers haar verontwaardiging? Wie mensen wil overtuigen zal eerst moeten begrijpen wat ze bezighoudt.

Sommigen pleiten voor een verbod op racistische meningen uit respect voor de beledigde groepen en om de vrede in de multiculturele samenleving te bewaren. De verhoudingen tussen bevolkingsgroepen worden echter niet beter als sommige dingen voortaan alleen nog op fluistertoon mogen worden gezegd.

Zo zal je racisten niet van de ongefundeerdheid van hun meningen overtuigen. En slachtoffers van racisme worden evenmin gerustgesteld. Ze zullen nooit zeker weten of hun medeburgers zich van racistische meningen onthouden omdat er straffen op staan of omdat ze hun overtuigingen hebben bijgesteld.

Eigenlijk lijkt zo'n verbod zich vooral te richten op de twijfelaars en wankelmoedigen, die we tegen de sirenenzang van de racisten in bescherming willen nemen. Dat getuigt echter van opmerkelijk weinig geloof in de kracht van de eigen argumenten en in de redelijkheid van de medeburgers. Een merkwaardige houding voor wie de democratie en de multiculturele samenleving wil verdedigen.

De vraag is nog maar of de wet een geschikt instrument vormt om de mentaliteit te veranderen. Je kunt moeilijk beweren dat er, sinds de totstandkoming van de racismewet, veel is veranderd. Jongere generaties zijn er sindsdien niet minder racistisch op geworden, in internationaal vergelijkend onderzoek scoort Vlaanderen niet beter. Daar kan zo'n wet effectief niets aan veranderen.

En toch is er, als je het over een langere termijn bekijkt, heel wat veranderd. Het volstaat naar oude documentaires te kijken, of romans of kranten te lezen uit, bijvoorbeeld, de jaren vijftig. We zijn veel gevoeliger geworden voor kwetsend taalgebruik, voor stereotypering. Als mijn studenten het woord ,,neger'' lezen, fronsen ze hun wenkbrauwen. Ze hebben het nooit over ,,joden'' maar over ,,joodse mensen''. Ze zijn zich veel meer bewust van hoe ze over anderen praten.

Dat komt niet door de wet, maar door de ideeënstrijd, gevoerd door vorige generaties. Net daarom zijn, vreemd genoeg, antiracisten gebaat bij het toelaten van racistische meningen. Als er geen antiracismewet bestaat is er een grote taak en verantwoordelijkheid weggelegd voor antiracistische organisaties.

Dan wordt het opnieuw belangrijk om te mobiliseren, campagne te voeren en goede argumenten te bedenken. Dat leidt wellicht tot een scherper debat. Maar dat is beter voor de democratie dan meningen te verbieden en zo vrij spel te geven aan ressentimenten en complotdenkers.

Gilles Keppel, auteur van een reeks boeken over het fundamentalisme, besprak in Le Monde Fallaci's geschriften. Fallaci kwam, meende hij, de verdienste toe dat ze de islamkenners had wakker geschud. Die verwachtten niet dat dit soort stereotypen en gemeenplaatsen nog zo'n gretige afzet zou vinden. Ze beseften nu dat ze zich voortaan ook in het maatschappelijke debat moesten mengen en tegengeluiden laten horen. Dat lijkt me effectief de enige gepaste reactie.

Patrick Stouthuysen

(De auteur is politicoloog aan de Vrije Universiteit Brussel.)

Hij lijkt me toch niet zo een voorstander van censuur, niet?

[dereien]

[quote=Mambo;2287088]Kijk die zeggen ook gewoon zoals het is; paf op hun snikkel!



Doodstraf als je niet genoeg bidt
niet vijf keer per dag bidden, wordt onthoofd.

Ja, dat staat mij ook te wachten,
ik geloof niet, dus richt ik niet mijn kop ten hemel om daar ééntje te zoeken, of met mijn kop tegen een muur staan te bonken, of mijn oude ledematen op de grond te werpen richting ..... en de grond staan te aanbeden, of wieltjes staan te draaien en wierookstokjes aan te steken in de hoop dat er ergens een geest te voorschijn komt, neen ik geloof niet,
daarom ten dode opgeschreven.

[eno2]

Het is niet wat je zegt, maar hoe je het zegt

Of hoe de retorica het discours kapot maakt.

[Fonske]

Of hoe de retorica het discours kapot maakt.

Je moet anders eens de teksten lezen dan kun je inzien dat uw commentaar hier helemaal niet op zijn plaats is.

[Diego Raga]

Oorspronkelijk geplaatst door Fonske

Vele mensen hier zouden er beter wat lessen uit trekken.
Het is niet wat je zegt, maar hoe je het zegt

Kan wel voor een gedeelte waar zijn, maar over hoe het gesprokene dan wel word gehoord en begrepen door de ontvanger van de boodschap, dat heeft uwe prof dan voor het gemak volledig buiten beschouwing gelaten, of maakt die ontvanger dan geen deel uit van het communicatiegebeuren ?

[La Chunga]

Oorspronkelijk geplaatst door Fonske

Een les in debattering van Prof Stouthuysen uit een vijdelige reeks over vrije meningsuiting deze week in de Standaard. Vele mensen hier zouden er beter wat lessen uit trekken.

Nogal gemeen van u, Fonske, om één fragment uit een tekst ter beoordeling te geven. Wanneer dat ene fragment dan wordt beoordeeld door mensen, voeg je er nadien nog enkele fragmenten bij ten einde de mensen die het eerste fragment - terecht - negatief beoordeelden, in een kwaad daglicht te stellen.

Geef misschien in het vervolg onmiddellijk de volledige tekst in plaats van u te verlagen tot dergelijke onnozele praktijken. Een woord voor uw intellectueel oneerlijke praktijk: laag!

Je kan misschien best beginnen met zelf eens na te denken over de titel die je zelf aan deze thread gaf.
Als je eerlijk wilt debatteren - met je praktijk van hierboven bewijs je dat je dit niet van plan was - dan geef je zo volledig mogelijke informatie en poog je geen verachtelijk spel te spelen door het achterhouden ervan.

[Bazilfunk]

Oorspronkelijk geplaatst door Desiderius

Goed geprobeerd van Stouthuysen: smoor elke aanzet tot debat in "de complexiteit van de materie". We zullen nog enkel discussiëren in lange en zeer genuanceerde traktaten en dan nog enkel onder professoren en deskundigen.

In wezen hoef je zelfs niet over de inhoud van e.e.a. te debatteren. Ik kén de islam in al z'n gelaagdheden te weinig om er relevante uitspraken over te doen. Ik stel enkel vast dat bepaalde "meningen" niet kunnen gepubliceerd worden uit schrik voor geweld. Nog een Mohammed-cartoon gezien de laatste tijd? Is het "beledigen" van moslims dan zoveel erger dan het "beledigen" van christenen?

Als jurist weet ik dat je door middel van diepgravende analyses en uitgebreide bronvermelding zelfs de meest rechttoe-rechtaan beoordeling op de helling kan zetten. Stouthuysen zou er ongetwijfeld nog in slagen om mensen te laten twijfelen dat de zon overdag schijnt...

Stouthuysen probeert je net uit te leggen dat de zon overdag schijnt

[StevenNr1]

@La Chunga, hij vermeldt toch dat er nog andere delen zijn in de beginpost. En verder, die eerste tekst op zich moet niet persé 'negatief' beoordeeld worden.