De academische lerarenopleiding: een wereldvreemd fenomeen ?

[freespirit]

Om meteen met de deur in huis te vallen: Mijn eigen recente leservaring doet mij besluiten dat de academische lerarenopleiding (AILO - secundair onderwijs groep 2) totaal niet voldoet aan hetgene dat later van je op school wordt verwacht. Ik bedoel hier niet als stagair, maar wanneer je zelf voor de leeuwen wordt geworpen en het in je eentje moet bewijzen. Vele beginnende leraars (voornamelijk licentiaten of nu masters genoemd) haken dan ook af binnen de eerste drie jaar na hun eerste (interim)lesopdracht. Hiervoor zijn verschillende oorzaken, die ik niet allemaal één voor één ga opnoemen, maar volgens mij is de lerarenopleiding hier toch voor een stuk schatplichtig aan. Ikzelf heb ook maar een klein jaar les gegeven en ben ook van baan veranderd, al had dit echter vooral met een 'betere' baan te maken. Maar zelfs zonder die mogelijkheid die mij werd geboden om een andere goede job te krijgen, weet ik niet of ik wel in het onderwijs wou blijven.

Veel is dus te wijten aan de wereldvreemde lerarenopleiding. Ook met de verdubbeling van de studielast (van 30 naar 60 studiepunten) dit academiejaar lijkt er weinig te zijn veranderd, in plaats van zich op praktische hedendaagse schoolproblemen te richten, is er nog meer plaats voor hoogdravend gezwets. Uit mijn eigen (nog recente) ervaring vind ik de lerarenopleiding op een aantal vlakken volkomen ontoereikend:

- Ik snap dat men op licentiaats/masterniveau een stevige theoretische basis wil geven, maar AUB dan nuttige theorie en geen achterhaalde modellen die er alleen maar toedienen om vanbuiten de knotsen en er nadien in 't school niets mee te kunnen aanvangen. Bijvoorbeeld: in plaats van twee of drie keren dezelfde achterhaalde 'zever' over de psychologie van jongeren te moeten aanhoren, bijvoorbeeld eens iemand van het CLB uitnodigen om te komen praten of eens wat opdrachten geven die ontworpen werden door de leerkrachten in het veld en niet door mijnheren professoren die zelf nog nooit voor een middelbare klas hebben gestaan.

- Tijdens mijn opleiding was er totaal geen aandacht voor jongeren met storend gedrag, agressiviteit en/of probleemleerlingen. Deze thema's worden tijdens je opleiding zoveel mogelijk vermeden, als je daarna zelf voor de klas staat (niet als stagair, dan zijn de meesten wel zo 'slim' om de ergste krapuulscholen te vermijden) weet je meestal totaal niet wat te doen. In de lerarenopleiding wordt er vaak vanuit gegaan dat leerlingen statische wezens zijn die braaf luisteren naar hun leraars en elkaar, altijd enthousiast zijn en braaf ja-knikken. We weten echter wel beter ! Zo moet je op den unief regelmatig proeflessen geven, de overige studenten zijn dan zogezegd het leerlingenpubliek. Grappig is hierbij dat de docenten benadrukken dat de rest van de aula of lokaal moet antwoorden wanneer er hen iets gevraagd wordt en dat ze stil moeten zijn. Precies of dit is in alle schoilen vandaag de dag nog zo vanzelfsprekend ! Ooit al eens een beroepsschool binnengestapt, mijnheren professoren ?

- Misschien moet het idealisme / enthousiasme van sommige aspirant-leraars wat getemperd worden. Er mag wel wat enthousiasme blijven, maar dit moet realistisch blijven. Nu gebeurt het al te veel dat er in die opleiding bijna een louter positief beeld van het onderwijs wordt opgehangen, terwijl er toch ook vele nadelen aan zijn. Bijvoorbeeld geen al te hoge lonen (vergelijking met privé), weinig carrièrekansen, maar vooral vaak onuitstaanbare leerlingen die er in bepaalde scholen niet voor terugdeinzen geweld toe te passen als ze hun goesting niet krijgen. Denk je dat je bij incidenten onvoorwaardelijk steun krijgt van directie en collega's? Vergeet het, vaak is het ieder voor zich. Ik ben van oordeel dat beginnende leerkrachten het recht hebben te weten waar ze aan beginnen, dit moet hen 'eerlijk' worden meedegedeeld. Daar horen ook verhalen bij van koffiekamers waar de leraars elkaar geen blik in de ogen gunnen en waar er - soms om zelf een beter 'postje' te bemachtigen - een cultuur van het voeren van 'hidden agenda's' heerst. Zelden zo'n achterbakse wereld tegengekomen als de schoolcocon van het onderwijzend personeel. Ik scheer ze niet allemaal over dezelfde kam, maar ik vind het toch vrij typisch voor onze scholen.

- Ik snap niet waarom de lerarenopleidingen nog steeds gebruik maken van achterhaalde theorieën van twintig jaar geleden, blijken gelden nieuwe inzichten en ontwikkelingen niet voor onderwijspedagogie. We werken toch ook niet met computers van twinitg of vijftien jaar geleden? Het is echter wel ironisch te noemen dat men er steeds op hamert om als (beginnende) leraar steeds te vernieuwen en alternatieve werkvormen toe te passen, dit echter vaak zonder omzien en al de nuttige feitenkennis voor de leerlingen overboord te gooien. Wanneer men oprecht vernieuwt, en dat vertelt men er in de opleiding ook niet bij, kan dit meestal niet op veel enthousiasme van de (oudere) collega's rekenen. Zij voelen zich immers bedreigd in hun 'makkelijk' leventje en zien nu ineens een hele berg werk opdoemen. Ik heb het zelf ondervonden dat je wordt tegengewerkt als je iets innovatiefs probeert door te voeren in je vakgebied of vakoverschrijdend. Vaak wordt er gereageerd met een dédain van: 'die snotneus moet mij niet komen vertellen hoe ik na al die jaren mijn lesgeven moet aanpassen'. In de lerarenopleiding gaat men echter op deze toestand niet verder in en beschouwt men de schoolcultuur als potentieel vernieuwend en open voor nieuwe visies. De werkelijkheid draait echter anders uit ...

- Het wordt tijd dat de lerarenopleiding eens wat meer realistisch wordt opgevat en dat men niet steeds een 'feel good show' probeert voor te spiegelen. Op die manier creeërt men bij de studenten totaal foute verwachtingen, met alle gevolgen van dien en totale frustratie en ontgoocheling. Een tip: nodig ook eens wat gastsprekers uit die niet echt enthousiast over het onderwijssysteem zijn, bijvoorbeeld jonge leraars die na een tijdje de onderwijssector voor bekeken hielden of bijvoorbeeld leraars die door hun leerlingen 'mishandeld' zijn (en ja, die bestaan wel degelijk). Probeer hunj verhaal bloot te leggen en verwijt hen niet automatisch dat het aan hen ligt en dat ze het niet in zich hadden om les te geven. Draai de studenten van de lerarenopleiding geen rad voor ogen en maak hen goed duidelijk aan wat ze beginnen. Het onderwijs en lesgeven kan ook op gegeven momenten leuk zijn, maar vaak is het dit niet. Denk ik maar aan agressie op school, hypocrisie en nijd onder de leraars, veel extra taken buiten het lesgeven, om de haverklap vaak nutteloze en weinig constructieve vergaderingen, uitgescholden worden (vele leraars iedere dag) door leerlingen, ... Geen wonder dat zoveel onderwijzend personeel thuiszit met een depressie. Dan zwijg ik nog over wantoestanden als favoritisme, vriendjespolitiek, struisvogelpolitiek, etc. die in het onderwijs de vaste orde van de dag uitmaken. Over het middeleeuwse en aristocratische systeem van de vaste benoemingen moeten we het al helemaal niet meer hebben. Dit meent sommige van deze leraars het recht te geven niets meer te moeten 'uitvreten', wat in vele gevallen nog wordt getolereerd ook. Directies durven zelden iets aan te merken op de 'werkijver' of tegenwerking van hun lerarenkorpsnestoren, want vaak hebben zij de (informele) steun nodig van hen om de school nog een beetje te laten draaien. Bijgevolg gaan zij vaak met alle pluimen lopen, terwijl de werkonzekere beginnelingen zich kunnen / moeten uitsloven.

Vooraleer mij als een zuurpruim te aanzien: er zijn ook nog vele leerkrachten die het wel goed menen en wel degelijk hun best doen, maar er is een ander minder nobel gedeelte dat het totaal verpest. Om terug op mijn topic te komen: maak de aspirant-leerkrachten ook de nadelen duidelijk van een onderwijscarrière, kweek hen wat meer realiteitszin aan. Het beste richten we ons vanaf het begin op de praktijk, laat die achterhaalde theoretische zaken van twintig jaar geleden maar achterwege. Een vaststelling: lesgeven leer je pas als je alleen (!) voor de 'leeuwen' wordt geworpen. Voor vele beginnelingen is het echter een ontnuchtering: zij zien hun ideaalbeeld aan diggelen geslagen, en het is dan ook geen wonder dat zij en masse afhaken.

Ja, het (secundair) onderwijs kan een harde wereld zijn ... Zijn er mensen met gelijkaardige visies / ervaringen ?

[Mitgard]

lesgeven doet ge als ge voor niks anders deugt.

[Savatage]

Oorspronkelijk geplaatst door freespirit;3227765-

Tijdens mijn opleiding was er totaal geen aandacht voor jongeren met storend gedrag, agressiviteit en/of probleemleerlingen. Deze thema's worden tijdens je opleiding zoveel mogelijk vermeden, als je daarna zelf voor de klas staat (niet als stagair, dan zijn de meesten wel zo 'slim' om de ergste krapuulscholen te vermijden) weet je meestal totaal niet wat te doen. In de lerarenopleiding wordt er vaak vanuit gegaan dat leerlingen statische wezens zijn die braaf luisteren naar hun leraars en elkaar, altijd enthousiast zijn en braaf ja-knikken. We weten echter wel beter ! Zo moet je op den unief regelmatig proeflessen geven, de overige studenten zijn dan zogezegd het leerlingenpubliek. Grappig is hierbij dat de docenten benadrukken dat de rest van de aula of lokaal moet antwoorden wanneer er hen iets gevraagd wordt en dat ze stil moeten zijn. Precies of dit is in alle schoilen vandaag de dag nog zo vanzelfsprekend ! Ooit al eens een beroepsschool binnengestapt, mijnheren professoren ?

Op dit vlak heb je dubbel en dik gelijk, maar ik denk niet dat er veel verandering in gaat komen. Academische instellingen beperken zich tot de theorie, en richten zich niet op de praktijk.

[lombas]

AILO, dat is voor mensen die denken dat er nog hoop is voor de nieuwe generatie.

[freespirit]

Oorspronkelijk geplaatst door Savatage

Op dit vlak heb je dubbel en dik gelijk, maar ik denk niet dat er veel verandering in gaat komen. Academische instellingen beperken zich tot de theorie, en richten zich niet op de praktijk.

Helemaal akkoord, moeten we ons dan niet afvragen of het nog zinvol is een lerarenopleiding op universitair / masterniveau aan te bieden? Misschien is een professionele bacheloropleiding (vroegere regentaat) voor het gehele secundair wel voldoende en meer praktisch gericht. Als voornaamste argument en als belangrijkste meerwaade schakelt men licentiaten in voor het vakinhoudelijke dat in de hogere jaren van het secundair (tweede en derde graad) aan de orde zou zij. Dit is echter wat achterhaalt, zeker in het technisch en beroepsonderwijs. Daar is de nazorg, omgaan met probleemleerlingen, les- en leermethoden opvolging, etc. van de leerkracht naar de leerling toe zo groot geworden de jongste jaren, dat er van diepgaande vakinhoud niets meer in huis kan komen.

Op beleidsniveau moet men zich eens dringend bezinnen over het nut van het lesgeven nog verder te combineren met een universitaire (meer theoretische) achtergrond, tenzij men in ruimere mate in de praktijk is ingebed.

[Savatage]

Oorspronkelijk geplaatst door freespirit

Helemaal akkoord, moeten we ons dan niet afvragen of het nog zinvol is een lerarenopleiding op universitair / masterniveau aan te bieden? Misschien is een professionele bacheloropleiding (vroegere regentaat) voor het gehele secundair wel voldoende en meer praktisch gericht. Als voornaamste argument en als belangrijkste meerwaade schakelt men licentiaten in voor het vakinhoudelijke dat in de hogere jaren van het secundair (tweede en derde graad) aan de orde zou zij. Dit is echter wat achterhaalt, zeker in het technisch en beroepsonderwijs. Daar is de nazorg, omgaan met probleemleerlingen, les- en leermethoden opvolging, etc. van de leerkracht naar de leerling toe zo groot geworden de jongste jaren, dat er van diepgaande vakinhoud niets meer in huis kan komen.

Dat is een mogelijke oplossing, maar is dat wel haalbaar? De licenciaten van de voorbije 20 jaar zijn erin geslaagd om met die probleemleerlingen om te gaan, waarom zou het dan nu plots een probleem moeten vormen ...

Op beleidsniveau moet men zich eens dringend bezinnen over het nut van het lesgeven nog verder te combineren met een universitaire (meer theoretische) achtergrond, tenzij men in ruimere mate in de praktijk is ingebed.

Omgekeerd ook.

[Tavek]

Oorspronkelijk geplaatst door Mitgard

lesgeven doet ge als ge voor niks anders deugt.

Als ik naar mijn oude leerkrachten kijken, en ze vergelijk met collegas die ook ongeveer dezelfde opleiding hebben gehad, kan ik hier volmondig in meegaan.

[Percalion]

Oorspronkelijk geplaatst door freespirit

Helemaal akkoord, moeten we ons dan niet afvragen of het nog zinvol is een lerarenopleiding op universitair / masterniveau aan te bieden? Misschien is een professionele bacheloropleiding (vroegere regentaat) voor het gehele secundair wel voldoende en meer praktisch gericht. Als voornaamste argument en als belangrijkste meerwaade schakelt men licentiaten in voor het vakinhoudelijke dat in de hogere jaren van het secundair (tweede en derde graad) aan de orde zou zij. Dit is echter wat achterhaalt, zeker in het technisch en beroepsonderwijs. Daar is de nazorg, omgaan met probleemleerlingen, les- en leermethoden opvolging, etc. van de leerkracht naar de leerling toe zo groot geworden de jongste jaren, dat er van diepgaande vakinhoud niets meer in huis kan komen.

Op beleidsniveau moet men zich eens dringend bezinnen over het nut van het lesgeven nog verder te combineren met een universitaire (meer theoretische) achtergrond, tenzij men in ruimere mate in de praktijk is ingebed.

Er een professionele bachelor van maken, dat lijkt me helemaal geen zot idee.
Van academische opleidingen kan je verwachten dat ze zeer theoretisch zijn, terwijl lesgeven uiteraard vooral praktijkervaring vereist.

Ik denk dat je zeker 'n punt hebt, al ken ik het systeem niet goed (ik heb wel 'n paar vrienden die de lerarenopleiding volgen, en ik hoor toch ook dat ze daar niet onverdeeld enthousiast over zijn).