Nederlandstalige tegenhangers bedenken voor vreemde woorden.

[Jacob Van Artevelde]

Oorspronkelijk geplaatst door Koenaard Depuydt

Misschien kunnen we hier samenwerken voor een zuiverdere Nederlandse taal en Nederlandstalige tegenhangers bedenken voor vreemde woorden.

En zulke woorden ergens oppikken en ze hier dan schootjes neerpoten.

Laat u maar eens goed gaan Koenraad !

[Koenraad Noël]

Dat is Koenaard, niet Koenraad.

Ik veronderstel dat het woordenboek van de Bond tegen Leenwoorden jullie reeds bekend is?

Een andere interessante bron is Taaldacht.

[kelt]

Het probleem bij dit draadje is dat er in deze tijden amper nog woorden zijn die "vreemd" aandoen......

[Koenaard Depuydt]

Geachte heren

Er bestaat (jammer genoeg?) enige overeenkomst tussen beide gebruikersnamen. Er wordt weldegelijk "Koenaard" bedoeld en niet "Koenraad" of "Koenaars". Misschien zullen jullie ooit wel beseffen waarom.

Als onze taal in dergelijk verregaande wijze is bevuild, zullen nieuwe vreemde woorden inderdaad minder vreemd aandoen. Daarom vraag ik aan onze beleidsmannen een vernieuwd taalbeleid waar het gebruik van vreemde woorden in het Nederlands verboden zal worden. Hiermee verwijs ik bv. naar het huidig taalbeleid in het Persenland (= Iran) waar het gebruik van westerse woorden in het onderwijs en het nieuwswezen sinds 2006 verboden werd. Taaldacht ijvert volledig terecht voor het gebruik van de benaming "Varzen" in stede van "Persen(land)" of "Perzië". Een voor-Germaanse begin P- werd na de Eerste Germaanse klankverschuiving (Wet van Grimm) een F-. Vervolgens werd een begin F- omstreeks de elfde eeuw in het Nederlands algemeen tot een V- verzacht (vreemd wetenschappelijk begrip: lenisering). De woorden met begin F- die nu in de Vandale woordenboeken voorkomen zijn vooral later geleende woorden, maar ook woorden die een gewestelijke uitspraak volgen of vreemdtalige invloed ondergaan hebben, bv. "Frankrijk" en "Saksen" voor Vrankrijk en Zassen

Aansluitend op de woordenboeken van Bond Tegen Leenwoorden (BTL) en Taaldacht is het hier volgende webstek (enkel gericht tegen uit het Engels geleende woorden):

http://vindpunt.nl/vindpunt.php

Verder heb ik hieronder met behulp van de bovenvermelde woordenboeken een woordenreeks opgesteld met echt Nederlandstalige tegenhangers voor alle vreemde woorden of woorden van vreemde oorsprong die op het voorblad van dit webstek voorkomen:

actief > werkzaam, dienstdoend, metterdaad, bedrijvend / dadig [zie Taaldacht]
adres > woonst, woonmerk
archief (archiveren) > bewaarplek (bewaren)
assimilatie > gelijkmaking, gelijkstelling / aanlijking, eendering [zie Taaldacht]
België, Belgisch > Belgenland, Bels (vgl. Bels Lijntje, Limburgs: 't Belsj, Belsje)
club > ploeg
confederaal > deellandenbond (statenbond)
content > inhoud
copyright > makersrecht (auteursrecht)
Corona > Kroonziekte, Kransziekte
crisis > noodtoestand / het krijt (Middelnederlands crijt ‘strijdperk; gevaarlijke toestand’), de waag (Middelnederlands wage ‘onzekere, hachelijke toestand’) [zie Taaldacht]
debat > beraadslaging, gedachtewisseling, twistgesprek / redestrijd [zie Taaldacht]
democratie > volksmacht
direct > onmiddellijk
discussie (discussiëren) > redetwist(en) / de kijf (vgl. buiten kijf staan) [zie Taaldacht]
diverse > overige
economie > landhuishoudkunde
(e-)mail > netbericht / de webmeel (klankwisselend naast (brieven)maal ‘brievenzak, zending brieven’, vgl. Engels mail ‘post’, ouder ‘(brieven)zak’) [zie Taaldacht]
energie > stroom, kracht
Europa (Europees) > Avondland(s)
FAQ (= Frequently Asked Questions) > veelgestelde vragen
federaal > bondgenootschappelijk
forum (fora) > overlegoord / de tij, de tijg (Thij (Overijssel), Middelnederduits t?(g) ‘dorpsplein, openbare vergaderplek’, Oudhoogduits z?ch ‘forum’) [zie Taaldacht]
GMT (= Greenwich Mean Time) > Gemiddelde Groenwijktijd
groep > schare
immigratie > inwijking
initiatief > voortouw(neming), voordaad
instrument > werktuig, speeltuig / alaam [zie BTL] / toel (Engels tool, IJslands tól) [zie Taaldacht]
integratie > invoeging, aansluiting
internationaal > tussenlandelijk
interpersoonlijk > tussenliedschappelijk
klimaat > weerkring, gewederte [zie BTL] / Wedering [zie Taaldacht]
link > (web)schakel, webverbinding
markeren > aanduiden, ontlening aan marquer met toevoeging van het Ndl. werkwoorduitgang -en, op zijn beurt ontleend aan merken
milieu > leefomgeving / leefkring, levenskring [zie BTL]
mobiliteit > beweeglijkheid
moment > ogenblik
officieel > ambtelijk
organisatie > genootschap, vereniging / samensturing [zie BTL] / gereiding [zie Taaldacht]
partij > beleidsvereniging
pers > nieuwswezen
plaatsen > zetten, onderbrengen
platform > overlegwezen
politicus (politici) = beleidsman, bewindschapper [zie Taaldacht]
politiek (politics) = beleid, bewindschappelijk [zie Taaldacht]
portaal > toegang, doring [zie Taaldacht]
privé > eigenzaaks, besloten
probleem > moeilijkheid, vraagstuk, bezwaar / kink (naar kink in de kabel), de dweer (vgl. Middelnederduits dwer ‘dwars’, Drents dweren ‘dwarsliggen’) [zie Taaldacht]
product > goed, waar, voortbrengsel
reageren > terug handelen, weerdaden [zie Taaldacht]
record > hoogste tal gebruikers
referendum > volksraadpleging
registreren > aanmelden, intekenen
reglement > richtsnoer
relatie > betrekking
relevant > ter zake (doend)
sessie > vergadering, bijeenkomst
sfeer > stemming
software > zachtewaar
sport > spel, lichaamsbeweging / het woord is inheems in de betekenis van "trede in ladder"
staat > land
standpunt > denkwijze, mening, opvatting, stellinginname
sub- > onder-
suggestie > voorstel, oppering
technologie > makenschap (vgl. wetenschap), vaardkunde [zie Taaldacht]
thema > onderwerp
uitloggen > (zich) afmelden
unitair > eenheid
virus > smetstof / smetkorrel [zie BTL] en kepel (vgl. kapen i.v.m. het overnemen van cellen ofte kovels = Middelnederlands cove ‘huisje, hut’) [zie Taaldacht]
Wallonië > Walenland, De Walen
(web)site > webstek, webste(d)e [zie Taaldacht]

Hoogachtend

[siegfried1648]

In het Afrikaans hebben ze hele mooie woorden ter vervanging van Engelse.

bv:

hysbak voor Lift
Muurprop voor stopcontact
Yuppiegriep voor Burnout
Holrol voor WCpapier
Brandbeksous voor Tabasco
Bababroeikas voor couveuse
Plaatjoggie voor DJ
Aanlijn voor Online
Webblad voor Website

Meer:
https://www.lachjekrom.com/teksten/t..._Afrikaans.php

[Marie van de koster]

Social distancing = maatschappelijk afstandhouden.

[Koenaard Depuydt]

Geachte

muur (ontlening: murus) => wand of weeg [weegt, weig]. Dit laatste vooral in oudere tijden toen de huiswanden met hout gebouwd werden of uit met leem bestreken wissen bestonden.
burn-out => opgebrand, uitgeblust
WC (Water Closet) => het gemak, in oudere tijden toen dit buiten was: het huisje of heel wat schunniger: schijthuis, piskot,...
saus (ontlening: sauce) => doop (hetgeen om uw eten in te dopen) of stip. Dit laatste wordt in Groningen en West-Vriesland gebruikt.
baby => zuigeling, boreling
plaat (ontlening: plate < platus) => schijf
DJ (Disc Jockey), "Jockey" is een verkleinende afleiding van de vaak voorkomende Engelse voornaam John (= Jan) en betekent zoiets als "jongen" of "kerel" => In mijn vrije tijd draai ik ook wel eens een schijf of ben ik schijfbediener
online => verbonden, op het web

Het begrip "Maatschappelijk(e) afstand (houden)" zo ook "op slot" of "vergrendeling" voor lockdown gebruik ik ook.

Hoogachtend

[Boduo]

Oorspronkelijk geplaatst door siegfried1648

In het Afrikaans hebben ze hele mooie woorden ter vervanging van Engelse.

bv:

hysbak voor Lift
Muurprop voor stopcontact
Yuppiegriep voor Burnout
Holrol voor WCpapier
Brandbeksous voor Tabasco
Bababroeikas voor couveuse
Plaatjoggie voor DJ
Aanlijn voor Online
Webblad voor Website

Meer:
https://www.lachjekrom.com/teksten/t..._Afrikaans.php

Het mooiste vind ik: moltrein voor metro.

[Bach]

Oorspronkelijk geplaatst door siegfried1648

In het Afrikaans hebben ze hele mooie woorden ter vervanging van Engelse.

bv:

hysbak voor Lift
Muurprop voor stopcontact
Yuppiegriep voor Burnout
Holrol voor WCpapier
Brandbeksous voor Tabasco
Bababroeikas voor couveuse
Plaatjoggie voor DJ
Aanlijn voor Online
Webblad voor Website

Meer:
https://www.lachjekrom.com/teksten/t..._Afrikaans.php

Poepsak voor Onderbroek

Het is even wennen hoor met iemand te spreken die zuid Afrikaans spreekt. Heel wat woorden zijn anders. Andere taal toch wel dan het Nederlands.

[Boduo]

Oorspronkelijk geplaatst door Bach

Poepsak voor Onderbroek

Het is even wennen hoor met iemand te spreken die zuid Afrikaans spreekt. Heel wat woorden zijn anders. Andere taal toch wel dan het Nederlands.

Rookmist voor smog

[BigF]

Oorspronkelijk geplaatst door Koenaard Depuydt

Geachte heren

Er bestaat (jammer genoeg?) enige overeenkomst tussen beide gebruikersnamen. Er wordt weldegelijk "Koenaard" bedoeld en niet "Koenraad" of "Koenaars". Misschien zullen jullie ooit wel beseffen waarom.

Als onze taal in dergelijk verregaande wijze is bevuild, zullen nieuwe vreemde woorden inderdaad minder vreemd aandoen. Daarom vraag ik aan onze beleidsmannen een vernieuwd taalbeleid waar het gebruik van vreemde woorden in het Nederlands verboden zal worden. Hiermee verwijs ik bv. naar het huidig taalbeleid in het Persenland (= Iran) waar het gebruik van westerse woorden in het onderwijs en het nieuwswezen sinds 2006 verboden werd. Taaldacht ijvert volledig terecht voor het gebruik van de benaming "Varzen" in stede van "Persen(land)" of "Perzië". Een voor-Germaanse begin P- werd na de Eerste Germaanse klankverschuiving (Wet van Grimm) een F-. Vervolgens werd een begin F- omstreeks de elfde eeuw in het Nederlands algemeen tot een V- verzacht (vreemd wetenschappelijk begrip: lenisering). De woorden met begin F- die nu in de Vandale woordenboeken voorkomen zijn vooral later geleende woorden, maar ook woorden die een gewestelijke uitspraak volgen of vreemdtalige invloed ondergaan hebben, bv. "Frankrijk" en "Saksen" voor Vrankrijk en Zassen

Aansluitend op de woordenboeken van Bond Tegen Leenwoorden (BTL) en Taaldacht is het hier volgende webstek (enkel gericht tegen uit het Engels geleende woorden):

http://vindpunt.nl/vindpunt.php

Verder heb ik hieronder met behulp van de bovenvermelde woordenboeken een woordenreeks opgesteld met echt Nederlandstalige tegenhangers voor alle vreemde woorden of woorden van vreemde oorsprong die op het voorblad van dit webstek voorkomen:

actief > werkzaam, dienstdoend, metterdaad, bedrijvend / dadig [zie Taaldacht]
adres > woonst, woonmerk
archief (archiveren) > bewaarplek (bewaren)
assimilatie > gelijkmaking, gelijkstelling / aanlijking, eendering [zie Taaldacht]
België, Belgisch > Belgenland, Bels (vgl. Bels Lijntje, Limburgs: 't Belsj, Belsje)
club > ploeg
confederaal > deellandenbond (statenbond)
content > inhoud
copyright > makersrecht (auteursrecht)
Corona > Kroonziekte, Kransziekte
crisis > noodtoestand / het krijt (Middelnederlands crijt ‘strijdperk; gevaarlijke toestand’), de waag (Middelnederlands wage ‘onzekere, hachelijke toestand’) [zie Taaldacht]
debat > beraadslaging, gedachtewisseling, twistgesprek / redestrijd [zie Taaldacht]
democratie > volksmacht
direct > onmiddellijk
discussie (discussiëren) > redetwist(en) / de kijf (vgl. buiten kijf staan) [zie Taaldacht]
diverse > overige
economie > landhuishoudkunde
(e-)mail > netbericht / de webmeel (klankwisselend naast (brieven)maal ‘brievenzak, zending brieven’, vgl. Engels mail ‘post’, ouder ‘(brieven)zak’) [zie Taaldacht]
energie > stroom, kracht
Europa (Europees) > Avondland(s)
FAQ (= Frequently Asked Questions) > veelgestelde vragen
federaal > bondgenootschappelijk
forum (fora) > overlegoord / de tij, de tijg (Thij (Overijssel), Middelnederduits t?(g) ‘dorpsplein, openbare vergaderplek’, Oudhoogduits z?ch ‘forum’) [zie Taaldacht]
GMT (= Greenwich Mean Time) > Gemiddelde Groenwijktijd
groep > schare
immigratie > inwijking
initiatief > voortouw(neming), voordaad
instrument > werktuig, speeltuig / alaam [zie BTL] / toel (Engels tool, IJslands tól) [zie Taaldacht]
integratie > invoeging, aansluiting
internationaal > tussenlandelijk
interpersoonlijk > tussenliedschappelijk
klimaat > weerkring, gewederte [zie BTL] / Wedering [zie Taaldacht]
link > (web)schakel, webverbinding
markeren > aanduiden, ontlening aan marquer met toevoeging van het Ndl. werkwoorduitgang -en, op zijn beurt ontleend aan merken
milieu > leefomgeving / leefkring, levenskring [zie BTL]
mobiliteit > beweeglijkheid
moment > ogenblik
officieel > ambtelijk
organisatie > genootschap, vereniging / samensturing [zie BTL] / gereiding [zie Taaldacht]
partij > beleidsvereniging
pers > nieuwswezen
plaatsen > zetten, onderbrengen
platform > overlegwezen
politicus (politici) = beleidsman, bewindschapper [zie Taaldacht]
politiek (politics) = beleid, bewindschappelijk [zie Taaldacht]
portaal > toegang, doring [zie Taaldacht]
privé > eigenzaaks, besloten
probleem > moeilijkheid, vraagstuk, bezwaar / kink (naar kink in de kabel), de dweer (vgl. Middelnederduits dwer ‘dwars’, Drents dweren ‘dwarsliggen’) [zie Taaldacht]
product > goed, waar, voortbrengsel
reageren > terug handelen, weerdaden [zie Taaldacht]
record > hoogste tal gebruikers
referendum > volksraadpleging
registreren > aanmelden, intekenen
reglement > richtsnoer
relatie > betrekking
relevant > ter zake (doend)
sessie > vergadering, bijeenkomst
sfeer > stemming
software > zachtewaar
sport > spel, lichaamsbeweging / het woord is inheems in de betekenis van "trede in ladder"
staat > land
standpunt > denkwijze, mening, opvatting, stellinginname
sub- > onder-
suggestie > voorstel, oppering
technologie > makenschap (vgl. wetenschap), vaardkunde [zie Taaldacht]
thema > onderwerp
uitloggen > (zich) afmelden
unitair > eenheid
virus > smetstof / smetkorrel [zie BTL] en kepel (vgl. kapen i.v.m. het overnemen van cellen ofte kovels = Middelnederlands cove ‘huisje, hut’) [zie Taaldacht]
Wallonië > Walenland, De Walen
(web)site > webstek, webste(d)e [zie Taaldacht]

Hoogachtend

Op mijn ambtelijk woonmerk handel ik terug op de Kransziekte smetstof waag door via het nieuwswezen de toestand van gewederte, de leefkring, de beweeglijkheid en het makenschap te volgen.
De moeilijkheid is dat ik dit eigenzaaks doe en ik over mijn stellinginnames met niemand kan redetwisten.
Daarom dank ik de voordaadnemers van dit overlegoord.
Na intekenen en goedkeuren van het richtsnoer kan ik nu tenminste metterdaad en op volksmachtige wijze aan dit twistgesprek deelnemen om te weerdaden wat een hoop stierenstront ik dit vind.

[Jay-P.]

Djiezes, wat is jullie stamcafé?
Eduard en concurrentie mag er op stage gaan!

[Vlad]

Oorspronkelijk geplaatst door Boduo

Het mooiste vind ik: moltrein voor metro.

Bromponie voor scooter en peuselhappie voor snack vind ik ook wel fijn.

[Koenaard Depuydt]

Geachte heren

Verdere voorbeelden zijn:

café => kroeg
concurrentie => wedijver, mededinging
stage => opleiding
via => over, langs, door bemiddeling van

De vergelijking met het Kaap-Hollands:

metro = moltrein / trein (< train) => spoortuig of tog (Noors tog, Duits Zug, vgl. Middelnederlands getoch ‘al wat voortgetrokken wordt’, ~ tijgen ‘trekken’, zie Taaldacht)
lift (andere betekenis) => meerit
stewardess = lugwaardin / dus: luchtwaardin
trampoline = wipmat (< matta) / springbank
chirurg = snijdokter (< doctor) / heelkundige, kerver (verouderd)
kameleon = verkleurmannetje / aardleeuw
giraf = langnekkameel / reikhals
kruiswoordpuzzel (blokkiesraaisel) / dus: blokjesraadsel (kruis < crux)
telefoonbotje = verneukbeentje / stroombotje, weduwnaarsbotje
stripverhaal (strokiesverhaal) / dus: strookjesverhaal of beeldverhaal
stekker en stopcontact = naast muurprop ook Vonkprop en Kragprop / dus: krachtprop
scooter = bromponie (pony < poulenet "veulentje") / stadsbrommer
viaduct = duikweg
radiostation = uitzaaistatie / radio = omroep(vanger), station (andere betekenis) = spoorhof
perforator = gaatjesdrukker / ook: gaatjesmaker
snack = peuselhappie / dus: peuzelhapje
thriller = riller / ook: nagelbijter
asfaltweg = teerpad / asfalt = aardpek, aardhars
roekeloze motorrijder = padbuffel / motor => razer, andere betekenis: drijftuig
wegpiraat = padvark / piraat => zeerover
cake = sponskoek (spons < e[s]ponge < spongia) / koekgebak
computer = rekenaar / ook: rekentuig of taluw (vgl. IJslands: tölva)
weekend = naweek / weekeinde
pin-up = prikkelpop
snelheidscontrole = spoedlokval / controle = toezicht, bewaking, ook: nazicht
lucifer = vuurhoutje / vuurhoutje, strijkhout, zwavelstokje (voorloper)
baviaan = bobbejaan / ook: Hondsaap
gnoe = blaubees / ook: Wildebeest

Hoogachtend

[siegfried1648]

Kaap-Hollands...Ha mooie verwoording i.p.v Afrikaans.

[Derk de Tweede]

Oorspronkelijk geplaatst door siegfried1648

Kaap-Hollands...Ha mooie verwoording i.p.v Afrikaans.

Neger-Nederlands

[Marie van de koster]

Mogen namen ook? J.S. Bach ==> J.S. Beek

[NieuwNoors]

Oorspronkelijk geplaatst door Bach

Poepsak voor Onderbroek

Het is even wennen hoor met iemand te spreken die zuid Afrikaans spreekt. Heel wat woorden zijn anders. Andere taal toch wel dan het Nederlands.

[Koenaard Depuydt]

Geachte

Het woord Kaap-Hollands of Kaap-Nederlands gelden als verouderd. Het woord "kaap" (landtong) is langs Vrankrijkse* bemiddeling "cape" vanuit het Wels** "capo" ontleend (vgl. Latijn caput "hoofd").

*beter Nederlands begrip voor "Frans" daar begin F- on-Nederlands is vgl. ook Oostenrijk - Oostenrijks
** oude benaming voor Italiaans

Een stuk van de Nederlanden werd door Vrankrijk ontnomen en aldaar wordt er door de oudjes in de Vlaamse tongval van "de Afryken" gesproken (en ook "de Marokken", altijd meervoud). Ik zal me hier niet uitvoerig uitweiden over de oorsprong van het woord "Afrika" daar het niet mogelijk is. Het woord had vroeger enkel betrekking tot het noorden van dit werelddeel. Een latere Nederlandstalig begrip voor het noordelijk gebied van dit werelddeel is "Moren".

Het woord "neger" is langs Iberische bemiddeling (negro) vanuit het Latijn "niger" (zwart) ontleend. Het lijkt me beter om dit woord wegens zijn vreemde oorsprong en kwalijke bijklank niet te gebruiken. Mensen met een bleke huid worden ook gewoon "blanken" geheten. Blank is een oud-Germaans woord voor wit dat bovendien, zoals enkele andere varuwbenamingen (kleur < couleur), door de Walen overgenomen werden: blanc, blauw (bleu), bru(in), gri(j)s,...

Het woord "zak" is aan het Latijn "saccus" ontleend.

Voor de oorsprong van een woord, raadplege het onderstaand webstek.

http://www.etymologiebank.nl/trefwoord/zak

In het Nederlands bestaan er nog nevenwoorden: buidel en meuzel (gewestelijk/verouderd)

De Nederlandse tegenhangers voor het Vrankrijkse Marie en het Hoogduitse Siegfried zijn Maria en Zijvert. In dezelfde trant als het laatste voorbeeld is Govert of Govaart voor Gottfried (terug vernederlandst als: Godfried) vgl. Godewaarsvelde (dorp in hetzelfde stuk ontnomen Zuid-Nederlands gebied), ter plekke ook "Godsvelde" geheten en tijdens de middeleeuwen werd door de Waalstalige hofhouding der Vlaamse graven de vertaling "Godefroichamp" gebezigd. De bekendste naamdrager had een slot of burcht (kasteel < castellum) in Beulen (Nederlandse naam voor Bouillon).
Besluit: Eigennamen kunnen of mogen hier uiteraard ook vernederlandst worden, goede ingeving!

Hoogachtend

[cookie monster]

Oorspronkelijk geplaatst door Koenaard Depuydt

WC (Water Closet) => het gemak, in oudere tijden toen dit buiten was: het huisje of heel wat schunniger: schijthuis, piskot,...

WC => Huisje Weltevree