Het overheidstekort: een lust voor de één, een last voor ons allen?

[ericferemans]

Oorspronkelijk geplaatst door CHIPIE

Veremans wordt hier na de zoveelste belediging van een forumganger voorgeleid...

[King of beggars and fleas]

wat ik me afvraag dat is aan wie de belgische staat nu precies eigenlijk schulden heeft ?

zijn het de mensen die staatsobligaties hebben gekocht ?
de rotchields die ons geld hebben geleend voor ons spoorwegnetwerk in 1800 en. ( zou me niet verbazen indien we daar nog steeds de interesten voor aan t afbetalen zijn )

wss zal het een mengeling zijn van vanalles en nog wat ...

en wat ik me ook nog afvraag in dit debat dat is hoeveel de belgische staat nog te goed heeft van andere landen bvb ?

iemand die daar ongeveer een zicht op heeft hier ?

[alpina]

Oorspronkelijk geplaatst door ericferemans

klopt niet: Banken mogen, zoals hier al ettelijke keren aangetoond, geld "scheppen" op hun rekeningen. Zij dienen dus slechts een fractie van het geld dat ze ontlenen (aan de overheid bijvoorbeeld) te hebben ontvangen.
Dit percentage ligt tussen de 5 �* 10 procent.
Toch ontvangen ze van de overheid een rente... op geld dat zij hebben geschapen.
Vindt jij dit logisch?

Eigenlijk wel. Vertel mij eens waarom er geen intrest zou betaald moeten worden voor die lening? Dat geld is even veel waard voor de overheid als geld dat niet zou voortstemmen uit geldcreatie.

Of denk je werkelijk dat een bank enkel mag ontlenen naargelang zij geld binnenkrijgt (uw spaargeld?).

Uiteraard, moest niemand geld op de bank deponeren dan zou ze niets kunnen uitlenen. Hoe meer geld men op de bank zet hoe meer geld de bank kan ontlenen.

En nog: stel je voor dat de overheid zegt: ok als alpina 1000 euro op zijn spaarboekje zet, dan mag je ons voor 10 000 euro lenen.

Dat is niet wat er bij de banken gebeurt, je hebt het systeem niet door, de bank gaat die 10.000Euro niet onmiddellijk uitlenen. Er ontstaat juist geldcreatie omdat het geld van spaarder A weer wordt ontleend(toch voor een bepaald gedeelte) aan persoon B die dat dan weer belegt bij een bank. Stel dat persoon A 1000 Euro op zijn rekening zet dan gaat de bank daar weer 900Euro van uitlenen. Persoon B kan die 900Euro weer beleggen bij de bank en de bank kan dan weer een gedeelte van dat geld ontlenen; 810 Euro bv. In eerste instantie was er dus enkel de 1000Euro van persoon A. Op het einde van het verhaal is er 2710Euro "gecreerd". Dat is geldcreatie en dat kan je dus niet realiseren als privaat persoon.

[ericferemans]

Oorspronkelijk geplaatst door King of beggars and fleas

wat ik me afvraag dat is aan wie de belgische staat nu precies eigenlijk schulden heeft ?

zijn het de mensen die staatsobligaties hebben gekocht ?
de rotchields die ons geld hebben geleend voor ons spoorwegnetwerk in 1800 en. ( zou me niet verbazen indien we daar nog steeds de interesten voor aan t afbetalen zijn )

wss zal het een mengeling zijn van vanalles en nog wat ...

en wat ik me ook nog afvraag in dit debat dat is hoeveel de belgische staat nog te goed heeft van andere landen bvb ?

iemand die daar ongeveer een zicht op heeft hier ?

Alhoewel Belgie een schuld had van 137 procent van haar BNP mochten we in de eurozone. Dat kwam, zo zegden de anderen, omdat het om een voornamelijk BINNENLANDSE schuld ging: aan onze eigen bevolking.
Slechts 12 procent van de staatsschuld zou tegenover het buitenland zijn.

Terwijl men dus de inboorlingen globaal wijs maakt dat zij veel schuld moeten afbetalen, iedereen denkt dat dit wel aan de Amerikanen en andere Europese landen gaat die ons een handje toestaken is hier geen sprake van.
Het gaat wel degelijk om een club van mensen die ontvangt, zeg maar clubje, en de grote hoop die betaalt via zijn belastingen.
"a perfect scam".
Omdat ik nu niet weet (en waarschijnlijk niet KAN weten) over wie het precies gaat (ontbreken van een vermogenregister) kan iedereen beweren dat ik het allemaal opblaas, en dat alles ok is.
Ik kan moeilijk iedereen opbellen en vragen: "zeg: hoeveel staatsobligaties hebben jullie thuis".
Het is dus een onoplosbaar probleem om die gelden te "traceren". Zolang de overheid in dit spelletje meespeelt, natuurlijk...

[Bobke]

Oorspronkelijk geplaatst door driewerf

Maar vooral en boven alles moeten er dividenden worden uitgekeerd aan de aandeelhouders. Jij hebt duidelijk het verzonken deel van de ijsberg niet gezien: de dividenden aan de aandeelhouders.

Wie zijn die aandeelhouders ?
Volgens mij zijn dat niet meer dan héél grote spaarders. Zij krijgen dus net als een kleine spaarder hun rente, al of niet aangevuld met het loon van beheerder..

[Percalion]

Wat betreft geldcreatie.

Het is niet zo dat de bank duizend euro krijgt en zomaar eventjes tienduizend uitleent. Het proces dat feremans bedoelt - enfin, ik hoop toch dat hij het daarover heeft - heet fractional reserve banking.

Persoon A zet 1000 euro op zijn rekening. De bank zal hiervan pakweg 100 euro in de cashreserve stoppen, en 900 euro kan ze gebruiken om uit te lenen - want dat is uiteindelijk de primaire bankfunctie, het omzetten van kortetermijndeposito's in langetermijnkredieten.

Goed, iemand leent die 900 euro en koopt een PC. De winkelier gaat zijn 900 euro ook op de bank zetten.
Weer plaatst de bank tien procent (90 euro) in de reserve en leent zij 810 euro uit. Enzoverder.

Na een tijd kunnen we nu het resultaat bekijken: er zal in ons voorbeeld inderdaad 10.000 euro zijn aan geld, als we rekeningen en cash geld samentellen. 1000 daarvan zit in de reserves van de bank. 9000 staat op spaarrekeningen.

De fractional reserve - multiplicator bedraagt 1 / R waarbij R de reservecoëfficiënt is (in ons voorbeeld 10%, en dus R = 0,1 en de multiplicator wordt dus 1 / 0,1 = 10. Inderdaad, we hadden eerst 1000 euro en nu is het 10.000 euro geworden)

Dit is natuurlijk een heel ander verhaal dan wat feremans hier even uit de mouw schudde, nl. dat je 1000 euro op de bank zet en dat de bank er meteen 10.000 uitleent! Neen, het zit 'm in de dubbeltellingen, al is ook dat geen goede term.

De 1000 euro uit het begin vertegenwoordigt een reële economische waarde. Op het einde is deze 1000 euro in de geldkoffer van de bank beland, maar intussen is er reële economische waarde bijgecreëerd: in ons voorbeeld is er bv. een PC verkocht.

Aan iedere nominale mutatie beantwoordt met andere woorden een reële transactie.

De fractional reserve banking wordt enkel problematisch wanneer er geld uit het niets zou bijkomen. Dan zou ook dat 'vals' geld maal tien gaan.
Dat is nu exact wat er gebeurt als de centrale banken geld lenen aan de private bankinstellingen. Dit geld wordt met een druk op de knop bijgemaakt en belandt bij de bank, die dan weer de multiplicator er op kan loslaten. Aan deze geldcreatie door de centrale bank beantwoordt echter geen reële economische transactie, het is een inflatoire handeling. Door de multiplicator wordt de groei van het chartale geld inderdaad vermenigvuldigd.

Daar komt nog bij dat banken tegenwoordig streng gereglementeerd worden, zodat de banken zélf bijzonder weinig risico lopen. Wetgeving verhindert immers bank runs, zodat banken misschien overmoedig worden en te lichtzinnig kredieten verstrekken.
Of banken nu één, tien of honderd procent van hun spaartegoeden in de kas houden, zouden zij in feite zelf moeten uitmaken: zolang ze in staat zijn om aan hun verplichtingen te voldoen, zie ik immers geen probleem.

Evenmin rekenen de banken dus intrest aan op geld dat uit het niets geschapen wordt. Neen; aan iedere nominale mutatie beantwoordde immers een reële transactie (aankoop van een PC,...) die gefinancierd werd met spaartegoeden van iemand anders, zodat een intrest logisch is.

Dit proces van secundaire geldcreatie kan zeer vreemd lijken, doch in feite is het niets meer dan elementaire economische logica.

Terzijde wil ik ook nog kwijt dat (1 / R) de maximale geldmultiplicator is. De geldhoeveelheid groeit niet noodzakelijk zoveel. In Canada is de reserveverplichting immers nul, wat theoretisch zou moeten leiden tot oneindig veel geld. Maar er zijn niet oneindig veel mensen die geld willen lenen natuurlijk.

[StevenNr1]

Aha, 'k heb het eindelijk gesnopen.

[ericferemans]

Oorspronkelijk geplaatst door Percalion

Wat betreft geldcreatie.

Het is niet zo dat de bank duizend euro krijgt en zomaar eventjes tienduizend uitleent. Het proces dat feremans bedoelt - enfin, ik hoop toch dat hij het daarover heeft - heet fractional reserve banking.

Persoon A zet 1000 euro op zijn rekening. De bank zal hiervan pakweg 100 euro in de cashreserve stoppen, en 900 euro kan ze gebruiken om uit te lenen - want dat is uiteindelijk de primaire bankfunctie, het omzetten van kortetermijndeposito's in langetermijnkredieten.

Goed, iemand leent die 900 euro en koopt een PC. De winkelier gaat zijn 900 euro ook op de bank zetten.
Weer plaatst de bank tien procent (90 euro) in de reserve en leent zij 810 euro uit. Enzoverder.

Na een tijd kunnen we nu het resultaat bekijken: er zal in ons voorbeeld inderdaad 10.000 euro zijn aan geld, als we rekeningen en cash geld samentellen. 1000 daarvan zit in de reserves van de bank. 9000 staat op spaarrekeningen.

De fractional reserve - multiplicator bedraagt 1 / R waarbij R de reservecoëfficiënt is (in ons voorbeeld 10%, en dus R = 0,1 en de multiplicator wordt dus 1 / 0,1 = 10. Inderdaad, we hadden eerst 1000 euro en nu is het 10.000 euro geworden)

Dit is natuurlijk een heel ander verhaal dan wat feremans hier even uit de mouw schudde, nl. dat je 1000 euro op de bank zet en dat de bank er meteen 10.000 uitleent! Neen, het zit 'm in de dubbeltellingen, al is ook dat geen goede term.

De 1000 euro uit het begin vertegenwoordigt een reële economische waarde. Op het einde is deze 1000 euro in de geldkoffer van de bank beland, maar intussen is er reële economische waarde bijgecreëerd: in ons voorbeeld is er bv. een PC verkocht.

Aan iedere nominale mutatie beantwoordt met andere woorden een reële transactie.

De fractional reserve banking wordt enkel problematisch wanneer er geld uit het niets zou bijkomen. Dan zou ook dat 'vals' geld maal tien gaan.
Dat is nu exact wat er gebeurt als de centrale banken geld lenen aan de private bankinstellingen. Dit geld wordt met een druk op de knop bijgemaakt en belandt bij de bank, die dan weer de multiplicator er op kan loslaten. Aan deze geldcreatie door de centrale bank beantwoordt echter geen reële economische transactie, het is een inflatoire handeling. Door de multiplicator wordt de groei van het chartale geld inderdaad vermenigvuldigd.

Daar komt nog bij dat banken tegenwoordig streng gereglementeerd worden, zodat de banken zélf bijzonder weinig risico lopen. Wetgeving verhindert immers bank runs, zodat banken misschien overmoedig worden en te lichtzinnig kredieten verstrekken.
Of banken nu één, tien of honderd procent van hun spaartegoeden in de kas houden, zouden zij in feite zelf moeten uitmaken: zolang ze in staat zijn om aan hun verplichtingen te voldoen, zie ik immers geen probleem.

Evenmin rekenen de banken dus intrest aan op geld dat uit het niets geschapen wordt. Neen; aan iedere nominale mutatie beantwoordde immers een reële transactie (aankoop van een PC,...) die gefinancierd werd met spaartegoeden van iemand anders, zodat een intrest logisch is.

Dit proces van secundaire geldcreatie kan zeer vreemd lijken, doch in feite is het niets meer dan elementaire economische logica.

Terzijde wil ik ook nog kwijt dat (1 / R) de maximale geldmultiplicator is. De geldhoeveelheid groeit niet noodzakelijk zoveel. In Canada is de reserveverplichting immers nul, wat theoretisch zou moeten leiden tot oneindig veel geld. Maar er zijn niet oneindig veel mensen die geld willen lenen natuurlijk.

Zie je wel Percy: je kan het.
Natuurlijk zeg je niet dat ik ongelijk hebt: je beschrijft het op jouw manier (ingewikkeld) maar je vergeet ook waar ik moeilijkheden mee heb:
Wat gebeurt er als de overheid bij de bank gaat aankloppen voor een lening (niet het omgekeerde, dat heb je mooi beschreven)?

[StevenNr1]

Dan leent de bank dat geld, niet meer niet minder.

[alpina]

Oorspronkelijk geplaatst door ericferemans

Zie je wel Percy: je kan het.
Natuurlijk zeg je niet dat ik ongelijk hebt: je beschrijft het op jouw manier (ingewikkeld) maar je vergeet ook waar ik moeilijkheden mee heb:

Je hebt wel ongelijk want jij insinueerde dat de bank voor iedere 1000Euro die binnenkomt een bedrag van 10.000Euro uitleent, onmiddellijk. Dat is natuurlijk nonsens.

Wat gebeurt er als de overheid bij de bank gaat aankloppen voor een lening (niet het omgekeerde, dat heb je mooi beschreven)?

Percalion heeft het hele proces beschreven, het ontlenen van geld is daar een onderdeel van.

[ericferemans]

Oorspronkelijk geplaatst door alpina

Je hebt wel ongelijk want jij insinueerde dat de bank voor iedere 1000Euro die binnenkomt een bedrag van 10.000Euro uitleent, onmiddellijk. Dat is natuurlijk nonsens.

Onmiddellijk... is dat het "petite bête" dat je hebt gevonden?
Dat staat daar nergens en het is trouwens niet ter zake.
Ik heb trouwens de vraag gesteld wat er gebeurt indien de overheid van de banken leent....

Percalion heeft het hele proces beschreven, het ontlenen van geld is daar een onderdeel van.

Wat gebeurt er indien de overheid vanwege de banken geld ontvangt...
Het is echt iets anders indien zij zelf geld creëert...en aan de banken ontleent...

Het probleem zit ergens anders: er mag inderdaad maar een beperkte hoeveelheid geld gecreëerd worden (het moet "gedekt" zijn door economische activiteit) anders krijg je inflatie. De echte kwestie zit hem echter in het feit dat degene die geld creëert daar voordeel uit haalt. Treedt er echter inflatie op dan is dat nadelig voor iedereen; het zou dus eigenlijk een privilege moeten zijn van de gemeenschap om geld te creëren. De werkelijkheid is dat 95% van het geld gecreëerd worden door banken (op bankrekeningen); in handen van de privé.
Creeëren de banken dan nog geld ten bate van de overheid (ten bate is natuurlijk ironisch bedoeld) dan is het hek volledig van de dam...

[alpina]

Oorspronkelijk geplaatst door ericferemans

Onmiddellijk... is dat het "petite bête" dat je hebt gevonden?
Dat staat daar nergens en het is trouwens niet ter zake.

Je schreef toch het volgende:

En nog: stel je voor dat de overheid zegt: ok als alpina 1000 euro op zijn spaarboekje zet, dan mag je ons voor 10 000 euro lenen.

Er is aangetoond dat het zo niet werkt terwijl dit wel een wezenlijk onderdeel was van uw argumentatie om de banken als dieven voor te stellen.

Ik heb trouwens de vraag gesteld wat er gebeurt indien de overheid van de banken leent....

Ja, wat gebeurt er dan? Ik weet niet waar je naar toe wilt!

Wat gebeurt er indien de overheid vanwege de banken geld ontvangt...
Het is echt iets anders indien zij zelf geld creëert...en aan de banken ontleent...

De overheid kan niet op eigen initiatief zo maar geld gaan creeren. Ik begrijp uw vraag trouwens niet.

[King of beggars and fleas]

Oorspronkelijk geplaatst door alpina

Er is aangetoond dat het zo niet werkt terwijl dit wel een wezenlijk onderdeel was van uw argumentatie om de banken als dieven voor te stellen.

alsof banken liefdadigheidsinstellingen zijn .

[ericferemans]

Oorspronkelijk geplaatst door alpina

De overheid kan niet op eigen initiatief zo maar geld gaan creeren. Ik begrijp uw vraag trouwens niet.

De overheid kan dit wel degelijk: via haar centrale bank. Maaaar deze heeft nu een opperbaas: de Europese Centrale Bank (ECB)
De facto is onze economie voor een groot gedeelte uit onze handen.
Onze munt is niet meer nationaal maar Europees (wat zouden de zeveraars van het VB daar van vinden: gaan ze de "Vlaamse franc" , pardon "Vlaamse Duit" uitvinden als "Belgie barst"?)
Door geld te lenen op de privé markt kan de overheid nog autonoom haar goesting doen, en daarbij zijn vriendjes van de banken plezieren. Vraag blijft: wie verdient daar aan?

Soms is het een heel subtiel spelletje.
De overheid belooft geld aan vele culturele, sociale verenigingen: toneelkringen, balletgezelschappen, hospitalen, opvangscentra voor gehandicapten. Maar zij betaalt niet op tijd, lanterfant, treuzelt, heeft kapotte computer.
In de praktijk dienen duizenden vzw 's, die het allemaal goed menen en niet hun zakken vullen, met een tekort aan personneel voortsukkelen en te weinig hebben om te kunnnen leven, teveel om dood te gaan hun werkingskosten te financieren via kredieten bij de privé banken.
Dit is een zo grote berg dat jij en ik met een miljoenste ervan een serieus stapje in de wereld zouden kunnen zetten.
Waarom de overheid haar eigen verplichtingen niet zelf financiert, door geldcreatie is mij een raadsel.
Maar misschien weet iemand weer waarom de banken hier aan moeten verdienen?

Een groot deel van onze sociale gelden gaan via een trucje naar de privé-banken. Deze soeperen dus ook daar weer een stukje welvaart op. Haal het geld bij de armen: breng het naar de rijken? Leuk, Toch?

[alpina]

Oorspronkelijk geplaatst door ericferemans

De overheid kan dit wel degelijk: via haar centrale bank. Maaaar deze heeft nu een opperbaas: de Europese Centrale Bank (ECB)

Net wat ik dus wil zeggen, de overheid kan zomaar op haar eentje niet gaan beslissen om meer geld in omloop te brengen.

Waarom de overheid haar eigen verplichtingen niet zelf financiert, door geldcreatie is mij een raadsel.

In de vorige quote staat het antwoord en je hebt het op de koop toe nog zelf gegeven ook.

[alpina]

Oorspronkelijk geplaatst door King of beggars and fleas

alsof banken liefdadigheidsinstellingen zijn .

Niet meer of niet minder dan andere bedrijven. Ze bieden een product/dienst aan en maken daar winst mee.

[Percalion]

Wat betreft de staatsschuld: de werkelijke 'schuld' ligt bij de overheid, en bij niemand anders.

1.
De meerderheid van de leningen die de overheid afsloot, waren lineaire obligaties of staatsbons met een vaste rentevoet. De overheid kon dus in bijna alle gevallen tot tien cijfers na de komma berekenen hoeveel intresten ze wanneer zou moeten dragen. De rente is in dat geval een vaststaand gegeven.

In enkele gevallen sloot zij leningen met variabele intrestvoeten. Wie dat wil doen, moet zich altijd zeer bewust zijn van de mogelijke risico's, dit geldt evengoed voor de spaarder die in risicovolle beleggingsproducten investeert.

De overheid wist dus op voorhand hoeveel intresten zij zou moeten betalen.

2.
De overheid gaf jaren na elkaar meer uit dan ze aan inkomsten had. Belastingontduiking? Neen. Wel 'deficit spending' : door schulden te maken hoopten de politici de economie terug op gang te krijgen. Het was expliciet de bedoeling om schulden te maken. De begrotingstekorten bedroegen in die tijd zes procent van het bruto binnenlands product.

Uiteraard kan een mens niet blijvend meer uitgeven dan hij verdient. Dat geldt evengoed voor de staat.
De staat had uiteindelijk, als gevolg van haar bewust verspillend begrotingsbeleid, zelfs geen geld genoeg om de intresten op de staatsschuld te betalen.

Iedere gezonde mens die een lening aangaat, zorgt ervoor dat hij stipt en correct zijn terugbetalingen verzorgt. Zoniet, weet hij dat hij in de problemen zal komen.
Onze overheid wist dit ook. Maar men leende zelfs geld, om de intresten op andere leningen te kunnen afbetalen! Dit verklaart waarom de staat jarenlang een positief primair saldo neerzette maar toch gigantische tekorten maakte.

Is dit een onvoorziene gebeurtenis? Is onze overheid bedrogen? Neen. De overheid wist dit, net zoals iedere schuldenaar in die tijd wist hoe zijn financiële toestand ineenzat.
Iedereen kent wel iemand die in die dagen heeft geleend aan tien procent... Maar niemand die aan tien procent leende zou het in zijn hoofd halen om nog méér uit te geven.
Nochtans is dit wat de overheid deed. De overheidstewerkstelling verdubbelde nagenoeg!

3.
Kapitaal ontstaat wanneer een producent niet al zijn productie consumeert. Ik heb dit al meermaals uitgelegd, maar blijkbaar begrijpt feremans het nog altijd niet. En toch is het logisch. Wie minder uitgeeft dan hij verdient, houdt geld over.

Dit geld is eigenlijk een vordering op de economie. U hebt immers gewerkt, en bijvoorbeeld voor 1000 euro aan goederen geproduceerd, en u hebt maar 800 euro goederen effectief gebruikt. U hebt dus nog 200 euro tegoed van de economie.

Uw spaargeld is met andere woorden een vordering tegenover de reële economie - en niet zomaar een getalletje. Het is dan ook duidelijk dat sparen, lenen, intresten... reële fenomenen zijn, en geen monetaire.

Ook in een ruileconomie zonder geld zou men kunnen sparen, lenen en intresten betalen. Dit simpele feit toont aan dat intrest een reëel verschijnsel is, en geen wiskundig bedenksel.

Ondernemers zoeken voortdurend naar geld, om hun productie te kunnen verbeteren. Ze willen nieuwe machines, nieuwe gebouwen ... Dat kan in de toekomst veel geld opleveren natuurlijk.

Ondernemers zoeken dus mensen die niet al hun inkomen verbruikten. Ze zoeken mensen die een vordering hebben tegenover de economie. En ze vragen aan die mensen, of ze hun vordering zouden willen "verhuren" aan de ondernemer. De ondernemer krijgt dan dit spaargeld, die vordering, en kan het spaargeld inruilen voor nieuwe machines, nieuwe gebouwen enzovoort.

De ondernemer kan de spaarders op twee manieren overtuigen. Hij kan ze proberen mede-eigenaar te maken. Dan krijgen ze aandelen in de firma. Of hij kan het geld lenen, dan krijgen ze een obligatie en een jaarlijkse intrestbetaling.
Als de investeringen goed aflopen, dan worden de aandelen van de spaarders meer waard. (merk op dat de intrinsieke waarde van een aandeel kan variëren van de beursnotering, doch op de lange termijn sluit de beurskoers aan bij de werkelijke waarde).
In de situatie met obligaties, kan de ondernemer op het einde van de rit (bv. na tien jaar) de spaarders hun spaargeld teruggeven. Intussen heeft hij "huur" betaald (rente), omdat hij hun vordering op de totale economie gebruikt heeft.

De spaarder heeft nu méér geld teruggekregen dan hij er oorspronkelijk instopte. Dit geld kan hij opnieuw aan een ondernemer geven enzoverder.

Dit is het proces van de financiële kapitaalaccumulatie, die gepaard gaat met een reële kapitaalaccumulatie (er worden échte machines, echte fabrieken... opgericht).

4.
Ondernemers die andermans geld gebruikten, zullen proberen om méér winst te maken dan wat ze aan intresten moeten betalen. Het overschot van deze winst houden ze voor zichzelf. (merk op dat lonen een productiekost zijn, en dus in dit voorbeeld al uitbetaald werden).

Op die manier worden aandeelhouders (ondernemers) en obligatiehouders rijker, inderdaad. Maar ook de consument is rijker geworden. Meer machines, meer fabrieken... betekent voor hem: meer producten aan een lagere prijs. Zijn koopkracht neemt dus toe door de kapitaalsaccumulatie.

Als tussenpersoon tussen ondernemers en spaarders ontstaan financiële instellingen. Zij zorgen ervoor dat ondernemers kunnen lenen op lange termijn, en dat spaarders hun spaargeld voor een relatief korte termijn kunnen beleggen. Dit is een win-winsituatie voor beiden, natuurlijk: ondernemers kunnen hun kredieten over een langere termijn spreiden, en spaarders kunnen vroeger beschikken over hun spaargeld. Als vergoeding voor hun intermediatiefunctie nemen de financiële instellingen de 'spread', dit is het verschil tussen de rente die de ontlener betaalt en de rente die de spaarder krijgt. Dit verklaart waarom lenen bij een bank altijd aan hogere intrestvoeten geschiedt dan sparen.
Wie toch hogere intrestvoeten wil voor zijn spaargeld, of minder wil betalen, kan altijd een beroep doen op de kapitaalmarkt (respectievelijk door obligaties/aandelen te kopen of uit te geven). Omwille van de liquiditeit (beleggers willen hun belegging zo vlot mogelijk kunnen verkopen) zal een kleine onderneming natuurlijk geen lening kunnen uitgeven op de kapitaalmarkt. Het is in theorie echter wel mogelijk, maar omdat een kleine onderneming per definitie minder kapitaal vraagt, zijn de obligatieleningen zodanig klein dat ze zeer moeilijk verhandelbaar worden. Weinig beleggers zullen er dan ook willen op intekenen.
Ook hier weer wordt duidelijk wat het grote voordeel is van financiële instellingen: de KMO zou op de kapitaalmarkt veel moeite hebben om haar obligaties / aandelen te plaatsen, maar lenen bij de bank gaat veel vlotter.

Alle grote kapitalen zijn ontstaan op de manier die hierboven beschreven werd, nl. door te sparen. Er is nog nooit iemand rijk geworden door meer uit te geven dan hij verdiende.
In het bovenstaande wordt ook duidelijk dat alle moderne systemen (obligaties, winst, banken, beleggingsfondsen...) gegroeid zijn uit het simpele voorbeeld van die éne ondernemer die wat spaargeld wou gebruiken van anderen.

Het centrale element in dit verhaal is dus de tijdsvoorkeur. Wil je nu onmiddellijk je geld gebruiken, of wil je gerust wachten? Maar wachten betekent onzekerheid, want wie weet wat de toekomst zal brengen? Uit deze simpele principes ontstaat dus het hele systeem van kapitaalvorming, intresten, enzoverder.

5.
De spaarder die intrest ontvangt, ziet zijn vordering op de economie groeien. Dat kan, want de economie zelf is ook gegroeid (de ondernemer heeft namelijk nieuwe machines gekocht!).
Kapitaal is dus een reële factor: achter de grote getallen zitten echte mensen, echte ondernemingen waar echte producten gemaakt worden.

De overheid wou vroeger meer uitgeven dan ze aan inkomsten binnenkreeg. Het is duidelijk, dat de overheid op die manier niet rijk kan worden natuurlijk: ze bouwt geen vordering op tegenover de economie, maar omgekeerd: ze verbruikt meer dan ze aan inkomsten krijgt, de economie krijgt dus een vordering tegenover de overheid.

De overheid had geld nodig, miljarden. Hoe kon ze nu al die mensen (banken, beleggers...) overtuigen om hun geld aan de staat te geven, en niet aan de ondernemers?

Dat kon door hen méér intrest te beloven dan ze zouden krijgen van de ondernemer. De overheid begon met andere woorden de ondernemers te beconcurreren op dit terrein. Ondernemers moesten dus proberen om méér te bieden dan de overheid - of gewoon hun investeringen uitstellen. Geen machines kopen dus.

En zo geschiedde: banken, verzekeringsmaatschappijen, beleggingsfondsen en uiteindelijk ook kleine beleggers werden door de overheid verleid met grote percentages en de waarborg. Want enfin, de overheid, die is toch wel betrouwbaar zeker!

Zo is dus de overheidsschuld gegroeid: doordat mensen die kapitaal hadden opgebouwd, hun kapitaal aan de overheid toevertrouwden.

Het zijn geen misdadigers, die de overheid op de knieën dwongen; neen, de overheid ging uit eigen beweging op de knieën zitten smeken om alstublieft toch maar spaargeld te mogen krijgen, zodat ze kon blijven uitgeven aan alles en nog wat.

6.
In 1993 trad België toe tot de Europese Muntunie. De voorwaarden waren streng: de staatsschuld mocht slechts 60% van het BBP bedragen en de begrotingstekorten moesten onder controle zijn (d.i. ongeveer 3% van het BBP.)

België voldeed hier helemaal niet aan: de staatsschuld bedroeg 134% of daaromtrent, en het begrotingstekort was 6% BBP.

Twee regeringen-Dehaene, dalende intrestvoeten en een economische meevaller waren nodig om dat begrotingstekort naar 0% te krijgen. De staatschuld daalde in die periode tot ongeveer 100%.

De intrestvoeten staan nu historisch laag. De langetermijnrente bedraagt iets van een 3,30 % en de kortetermijnrente is 2,25 %.
De inflatie (d.i. het duurder worden van alle producten en diensten) bedraagt 2,4 %.

Op korte termijn is de rente dus negatief, op lange termijn scheelt het niet veel (0,90%).

De overheid zit nog steeds met een staatsschuld van iets minder dan 100% van de grootte van onze economie. Doordat de overheid voortdurend haar leningen kan en moet herfinancieren, kan ze nu de leningen met een hoge intrestvoet vervangen door leningen met een lage intrestvoet.

De overheid maakt dus 'winst' door te herfinancieren. Met die winst zou ze bijvoorbeeld staatsschuld terug kunnen inkopen, of vervroegd kunnen terugbetalen. Met andere woorden: ze kan méér geld steken in schuldafbouw, en minder in het betalen van intresten.

Dat is een zeer gunstige situatie natuurlijk, door de lage rentevoeten kan de staat in principe de schuld sneller afbouwen dan ze gepland had.

Dit is echter niet gebeurd. De onderstaande grafiek, gebaseerd op de officiële cijfers, toont duidelijk aan dat onder de regering Dehaene I & II begonnen werd met de sanering van de overheidsuitgaven. De uitgaven daalden inderdaad sterk (van 55,7% naar 50%). Dit is een daling van 5,7% in absolute termen, of een relatieve daling van 10,23%.

Als we kijken naar de uitgaven zonder de intresten op de staatsschuld, zien we in die periode ook een daling, zij het minder sterk. De dalende uitgaven van Dehaene waren dus voor een groot stuk al het gevolg van minder intresten op de staatsschuld, maar er werd ook bespaard op de echte uitgaven.



We zien echter duidelijk dat onder Verhofstadt I en II, de primaire uitgaven (uitgaven zonder intrestlasten) terug gestegen zijn.

Aan het begin van de legislatuur bedroegen deze 42,9% van het BBP, tegenwoordig zitten we aan 45,4%. Dit is een stijging van 2,5% in absolute termen, of een relatieve stijging van 5,8%.

Hoe kan dat? De uitgaven inclusief intresten zijn immers slechts gestegen van 49,4 naar 50%, een zeer kleine stijging in vergelijking met die 5,8%.

Het antwoord is: de overheid heeft haar financiële meevallers opgesoupeerd. Het is nu het ogenblik om de financiële ademruimte te gebruiken om eindelijk al die schuldeisers terug te betalen; om de staatsschuld sterk te verminderen zodat we toekomstige generaties niet langer opzadelen met het probleem.

De regering-Verhofstadt heeft echter het grootste deel van de financiële meevallers gebruikt om de werkelijke uitgaven te laten stijgen.

7.
Wie meer uitgeeft dan hij verdient, zit met een probleem. Dat weet zelfs het kleinste kind.
Het heeft de overheid nooit belet om grote schulden op te bouwen.

Maar zelfs nu, wanneer de mogelijkheid er is om eindelijk de situatie zeer sterk en blijvend te verbeteren, blijkt onze staat niet in staat om rationeel met haar middelen om te springen.

Het is een teken van intellectuele armoede om hier de houders van de staatsschuld met de vinger te wijzen. Zij hebben nooit spontaan aangeboden om hun geld te geven, en ze hebben evenmin de overheid 'gedwongen' om zulke hoge intresten te betalen.
De overheid wou schulden maken, de overheid wist waar ze mee bezig was. Ze heeft opzettelijk en bewust hoge rentevoeten geboden, omdat ze anders zonder kapitaal kwam te zitten.

Wie is er dus schuldig aan de hoge schuld? De overheid zelf, uiteraard. Van onze verkozenen mogen wij verwachten dat ze weten waarmee ze bezig zijn. Het zijn geen hulpelozen die zich zomaar hebben laten strikken door het grootkapitaal, wel integendeel, zij hebben dit grootkapitaal haast gesmeekt om kredieten.

8.
Dan rest ons nog de vraag: naar wie is al dat geld gegaan?
De overheid probeerde de crisissen te stillen met de Keynesiaanse middelen: deficit spending. Dit betekende concreet: subsidies aan ten dode opgeschreven industrieën (vooral ten zuiden van de taalgrens) en grote aanwervingen bij de publieke sector.
In 1970 bedroeg het aandeel van de overheid in de totale tewerkstelling 19%.
In 1986 was dit al 27% geworden. De laatste jaren stabiliseert zich dit percentage rond de 25%.
Het hoeft geen betoog dat meer werkgelegenheid in de publieke sector een grote kost betekent voor de overheid.

De subsidies aan privé-bedrijven gingen hoofdzakelijk naar industriële ondernemingen in verouderde sectoren. Maar ze hebben niet veel geholpen: in die periode daalde de industriële tewerkstelling zeer scherp:



Uiteindelijk heeft de overheid de crisis niet opgelost.

De redding van onze economie kwam er door de grote opmars van de dienstensectoren (exclusief overheid) :



Naast de grotere overheidstewerkstelling ging het geld dus naar ondernemingen ten zuiden van de taalgrens, in een poging om de industriële tewerkstelling te redden van de zekere ondergang.

Voor wie geïnteresseerd is in de communautaire zijde van dit verhaal:

Uit studies van de K.U.Leuven blijkt dat gedurende de periode 1975-1985 Wallonië voor 60% verantwoordelijk was voor de opbouw van de staatsschuld. Deze periode komt ongeveer overeen met de spectaculaire groei van de schuld. Daarnaast blijkt dat de verbetering van het federale begrotingssaldo in belangrijke mate aan de Vlaamse begrotingsoverschotten te danken is. Dit impliceert dat de last voor de publieke schuld voornamelijk door Vlaanderen gedragen wordt. De K.U.Leuven schatte de transfer via de interesten op de schuld voor 1985 op ongeveer 3,5 miljard euro. (HARDEMAN, 2004, in: Vlaams Belang Studiedienst, http://www.splits.be/files/Raamnota%20Transfers.pdf )

Dat een aanzienlijk deel van deze staatsschuld, de grote industriële bedrijven ten goede kwam, kan niet worden ontkend. De achterliggende reden voor deze subsidies was echter dat men zo de tewerkstelling in de industrie kon handhaven.
Rijk zijn de ondernemers er in elk geval niet mee geworden, aangezien in de nasleep van de crisis tal van bedrijven failliet gingen - ondanks de overheidssteun.

Aan wie kwamen de subsidies aan Forges-Clabecq bijvoorbeeld ten goede? De werkgevers? Het personeel? Neen, want beiden zijn hun werk kwijt. Het lijkt me eerder dat dit geld simpelweg in een spreekwoordelijke bodemloze put gestort werd; dat door de miljarden staatsschuld de crisis langer gerokken werd, voornamelijk in Wallonië.

9.
"Wie betaalde de staatsschuld?" is in wezen een zinledige vraag. Een accijns kan bijvoorbeeld geheven worden ten laste van de producent, maar door elasticiteiten toch op de consument afgewenteld worden.
Om te achterhalen wie de staatsschuld betaalde, volstaat het dus niet om zomaar even te kijken naar de aandelen van kapitaals-, personen-, vennootschaps- en consumptiebelasting in de staatsbudgetten.
En hoe klasseren we bijvoorbeeld het hypothetische geval waarbij bespaard wordt op onderwijs om de staatsschuld af te betalen? Zijn de verliezers hier de belastingbetalers? In zekere zin niét, want zij betalen niet méér belastingen. We zouden kunnen stellen dat de onderwijssector de staatsschuld heeft betaald.

En hoe klasseren we de devaluatie van de frank in 1982? Dit kwam de exportsector ten goede, waardoor de economie terug ademruimte kreeg en kon groeien. Waardoor de belastinginkomsten uiteindelijk ook toenamen.

Het is m.i. een onoverkomelijke, of toch minstens haast onmogelijke taak om exact te achterhalen wie er nu precies wat betaalt - het is immers onmogelijk om exact te achterhalen wie 'de belastingen' betaalt.

Een voorbeeld. Een ondernemer produceert goederen die 10 euro per stuk kosten. De overheid legt hem een belasting van 2 euro op. Hij verhoogt dus zijn prijs naar 12 euro - maar hierdoor neemt de vraag naar zijn producten af! Hij is genoodzaakt om zijn prijs te laten dalen tot 11 euro.
Wie betaalt nu deze belasting? Ten dele de consument, ten dele de producent.
Maar: aan 11 euro worden sowieso minder goederen verhandeld dan aan 10 euro. Sommige mensen willen of kunnen nu eenmaal geen 11 euro neertellen voor dat product. Hoe moeten we hùn aandeel in de belasting ramen? Zij betalen de belasting niet werkelijk, maar dragen er wel de lasten van!

Hetzelfde verhaal gaat op voor de arbeidsmarkt. Het verschil tussen brutoloonkost en nettoloon bedraagt 56%, d.i. een toelage bovenop het nettoloon van meer dan 120%.
Het is nutteloos om te spreken over "patronale" bijdragen enerzijds en werknemersbijdragen anderzijds - het zijn beide belastingen op dezelfde zaak en dus zullen zij economisch hetzelfde effect bereiken: lagere nettolonen, hogere loonkosten en meer werkloosheid. Wie betaalt aldus onze sociale zekerheid?

Wat met een kapitaalbelasting, zoals de roerende voorheffing? Die heeft als belangrijk nadeel dat ze de return op investeringen vermindert. Sommigen zullen ontduiken, anderen zullen vluchten met hun kapitaal. Degenen die nog in eigen land blijven investeren, krijgen minder terug dan ze gedacht hadden. Als ze dus aan kapitalisatie doen, zullen ze minder geld opnieuw kunnen investeren - de roerende voorheffing remt dus de kapitaalsvorming, en op die manier zet ze in zekere zin een rem op de investeringen. Wie wordt daar slechter van? De consument, die nu langer moet wachten op nieuwe/goedkopere goederen? De producent, die nu minder winst kan maken? (Hij moet immers zijn beleggers een hogere return beloven die gedeeltelijk het inkomensverlies door R.V. kan compenseren). Of toch maar de aandeelhouders zélf?

Wie draagt de lasten? Wij allemaal.

En toch. Belastingen hebben één belangrijk effect: ze treffen de armen altijd harder dan de rijken. Een belasting op het loon zal de loonkosten doen toenemen en werkloosheid veroorzaken - maar het zijn altijd de laag-opgeleide en minder productieve werknemers die hiervan het hardst de nadelen ondervinden. De belasting duwt immers hun loonkost tot boven hun productiviteit, zodat heel wat laaggeschoolden geen job kunnen vinden, of aan een lager loon dan de markt zou geven zonder belasting. Bovendien worden de producten in de winkel duurder, wat voor hen - met een bescheiden inkomen - nog veel problematischer is dan voor anderen. En als hij probeert een kapitaal op te bouwen, wordt hij ook stukbelast: onroerende voorheffing op de woning, inverkeersstellingsbelasting op de wagen (een wagen vergroot het aantal mogelijke jobs dat een laaggeschoolde aankan), accijnzen op de brandstof, en alsof dat allemaal nog niet genoeg is: een eric feremans die niet kan pikken dat deze man intrest verdient op zijn zuurverdiende spaargeld.

[ericferemans]

[quote]

Oorspronkelijk geplaatst door alpina

Net wat ik dus wil zeggen, de overheid kan zomaar op haar eentje niet gaan beslissen om meer geld in omloop te brengen.

ah neen? Heb ik dat gezegd? Zij hebben een aantal limieten en verplichtingen: onze munt wordt supranationaal beheerd. Doch zij kunnen binnen deze verplictingen nog steeds geld creeëren.
Liever dan de vzw's die aan nuttig werk te doen te helpen schuiven zij hun problemen door naar de welvaarts- en culuturele sector, en de opbrengst van deze windowdressing operatie naar de banken. Kassa.

[Percalion]

Goed, en nu is het tjid voor mijn middagmaal.

[Desiderius]

Het Jaarverslag van het Rekenhof, Feremans...
Al aan z'n 162ste editie toe; ik heb er zelf een vijftal doorbladerd en kan je verzekeren: als een particulier ondernemer / bedrijfsleider / belegger-kapitalist op die manier z'n zaakjes zou doen, dan zat hij allang voor een stevige poos achter de tralies. Criminaliteit van de bovenste plank. En speciaal voor jou heb ik het nog bij het brave "incompetentie" gehouden hoor... Dus nogmaals, als je je afvraagt waar die staatsschuld vandaan komt en hoe ze zo groot is kunnen worden, begeef u naar de bib en informeer u. Een paar steekproeven en de schellen vallen u zo van de ogen.

Het is niet omdat iemand "democratisch" verkozen is (wat dan nog niet écht het geval is voor de mensen die de uitvoerende macht uitmaken, maar soit), dat die de fundamentele spelregeltjes inzake behoorlijk bestuur niet moet volgen. De essentie van politiek zit juist in de repercussies op lange termijn van de beslissingen die je neemt binnen de beperkte periode dat je aan de macht bent.