Een nieuwe ethiek: patho-biocentrisme

[Zwitser]

Oorspronkelijk geplaatst door Deepeco

1) levende wezens hebben het basisrecht om niet gebruikt te worden voor onze luxedoelen (we mogen dus nog wel levende wezens gebruiken voor eten, of voor kennis op te doen uit boeken,...)

Dus eens 30 mag je zelfs niet meer veganistisch eten, want doorleven na 30 is een luxedoel.

2) voelende wezens hebben het recht om niet gebruikt te worden voor basisdoelen.

Niet voelden wezens eten is dus OK. Hoe weten we nu of een wezen voelt of niet?

[Deepeco]

Oorspronkelijk geplaatst door Zwitser

Dus eens 30 mag je zelfs niet meer veganistisch eten, want doorleven na 30 is een luxedoel.

Ik beschouw dat niet als luxedoel.

Niet voelden wezens eten is dus OK. Hoe weten we nu of een wezen voelt of niet?

Er zijn anatomische (hersenen, zenuwstelsel...), fysiologische (bloeddruk,...) en gedragsmatige (vocalisaties, lichaamsbewegingen,...) indicatoren die we toepassen om te kijken of mensen (foetussen,...) kunnen voelen, en die kunnen we toepassen op andere wezens. En volgens die criteria zijn gewervelde dieren (heel zeker zoogdieren) hoogst waarschijnlijk in staat te voelen. Zeker zijn we natuurlijk nooit, maar dat zijn we met mensen ook niet (we weten niet 100% zeker dat baby's kunnen voelen, we weten dat zelfs niet van andere mensen)

[Zwitser]

Oorspronkelijk geplaatst door Deepeco

Ik beschouw dat niet als luxedoel.

Je geeft dus toe dat het onderscheid dat jij maakt tussen "luxedoelen" en "basisdoelen" op jou eigen voorkeuren gebaseerd is.

Zeker zijn we natuurlijk nooit, maar dat zijn we met mensen ook niet (we weten niet 100% zeker dat baby's kunnen voelen, we weten dat zelfs niet van andere mensen)

Zeker weten we niks. Jij kan niet eens bewijzen dat ik je niet gewoon inbeeld...

[Deepeco]

Oorspronkelijk geplaatst door Deepeco

Ik wil een eerste aanzet geven voor het lanceren van een nieuwe ethiek. Het patho-biocentrisme stelt dat 'leven' (bios) en 'voelen' (pathos) de belangrijkste (centrale) criteria zijn om waarden toe te kennen.

Laten we beginnen met een formulering van een basisrecht: het recht om niet in belangen geschaad te worden omwille van onze behoeften. (Een speciale versie van dit recht luidt dat we niet een ander mogen gebruiken (doden of kwetsen) als middel (voorwerp) voor onze doelen.)

Het basisrecht is dus een bescherming van belangen. De vraag is nu welke dingen of wezens belangen hebben. De centrale criteria zijn hier leven en voelen (bewustzijn). Levende wezens hebben een zelforganiserende activiteit (een metabolisme) waardoor we kunnen spreken van complexe belangen (bv. het belang om verder te blijven leven of niet gekwetst te worden). Levende wezens moeten bv. actief voedsel en energie verwerken om zichzelf in stand te houden. Voelende wezens (levende wezens met een perceptueel bewustzijn) hebben daarnaast nog een extra eigenschap: ze kunnen hun complexe belangen gewaarworden (bv. angst wijst op belang van veiligheid, pijn wijst op belang van lichamelijke integriteit, stress wijst op belang van welzijn en rust,...). Verder blijkt dat gevoelens zoals bezorgdheid en empathie belangrijk zijn in ons ethisch handelen. Daar levende en voelende wezens bijzonder kwetsbaar zijn, kunnen we er bezorgdheid voor voelen. En empathie (mededogen) kunnen we vanzelfsprekend enkel voelen met voelende wezens. Andere criteria (sociale intelligentie, rationeel denkvermogen, zelfbewustzijn, taalvaardigheid…) blijken niet relevant te zijn, want we kennen het basisrecht ook toe aan bv. baby’s en mentaal gehandicapten.

Een tweede belangrijk aspect in de definitie van het basisrecht zijn onze behoeften. Onze universele behoeften bestaan niet alleen uit overlevingsbehoeften (voedsel, gezondheid, veiligheid,…), maar ook uit sociale (vriendschap, communicatie, participatie) en ontwikkelingsbehoeften (kennis, ontspanning, activiteit, creativiteit, vrijheid). Universele behoeften kunnen we vervullen door verschillende strategieën die verbonden zijn aan specifieke voorwerpen, plaatsen, personen of gedragingen (bv.: universele behoefte is voedsel, strategieën zijn chocolade, brood,…). Sommige strategieën zijn schadelijker dan andere. We kunnen bijgevolg een gradatie aanbrengen. Aan de ene kant hebben we basisbehoeften als zijnde mens-, dier-, en milieuvriendelijke strategieën die efficiënt onze universele behoeften vervullen. Aan de andere kant spreken we van luxebehoeften: strategieën die een grotere ecologische impact hebben (afvalproductie, grond- en grondstoffenverbruik) en die niet zo efficiënt (qua kostenbaten) onze universele behoeften kunnen vervullen. Voor elke luxebehoefte bestaat er een basisbehoefte als valabel alternatief (bv. universele behoefte is activiteit, luxebehoefte is wild rondcrossen met een terreinwagen, basisbehoefte is joggen). Ook zijn luxebehoeften vaak te herkennen aan hun sociaal-culturele bepaaldheid (maakbaarheid). Zo denken we aan seksuele status, sociaal aanzien, culturele gewoontes, tradities, reclame, modetrends,… Dergelijke luxebehoeften zijn bv. vluchtig, relatief, veranderlijk of gecreëerd in een sociale context.

Samengevat: we hebben een onderscheid tussen morele criteria (leven en voelen), en tussen onze behoeften (basis en luxe). Die kunnen we nu aan elkaar koppelen voor twee morele richtlijnen. Omdat voelende wezens iets extra’s hebben dat gevoelloze levende wezens niet hebben, kunnen we voor hen een sterker basisrecht toekennen.
Richtlijn 1: alle levende wezens (levende cellen) hebben het basisrecht om niet gedood of gekwetst te worden voor onze luxebehoeften. In deze zin zijn alle levende cellen (de basisbouwstenen van leven) gelijkwaardig.
Richtlijn 2: alle voelende wezens (bewuste subjecten) hebben het basisrecht om niet gebruikt (gedood, gekwetst of opgesloten) te worden voor onze basis- en luxebehoeften. In deze zin zijn alle bewuste subjecten (ruwweg alle gewervelde dieren) gelijkwaardig. (We kunnen eventueel nog wel een uitzondering maken voor overlevingsbehoeften, zoals mensen in het hoge noorden die in hun overleven afhankelijk zijn van jacht en visvangst).

Hier hebben we een formulering van resp. het biocentrisme en het pathocentrisme. Het eerste komen we bv. tegen binnen de deep-ecology-beweging, waar men soms stelt dat alle levende wezens gelijke intrinsieke waarde hebben en niet mogen gedood worden, tenzij voor onze basisbehoeften. Het tweede is kenmerkend voor de dierenrechtenbeweging. Beiden kunnen we op een elegante manier combineren tot het patho-biocentrisme. Concreet wil dat zeggen: soberheid (milieuvriendelijk leven met zo laag mogelijke ecologische voetafdruk) en veganisme (geen dieren en dierlijke producten gebruiken).

ter verduidelijking: hoe ik patho-biocentrisme in de praktijk breng.
-gewervelde dieren hebben een hoge kans dat ze kunnen voelen en een vorm van bewustzijn hebben. Daarom wil ik ze niet meer gebruiken als louter middel voor mijn doelen. De kippen thuis beschouw ik niet louter als middel, als ze geen eieren leggen zorg ik nog voor hen, bescherm ik hen,... En als ik dan een ei zie liggen waar niet op gebroed wordt, kan ik dat ei opeten. Voor deze dieren en mensen hebben we ook een zorgplicht. vandaar dat ik als vrijwilliger werkte bij hulpdienst Rode Kruis, en nu in een opvangcentrum voor vogels en wilde dieren.
-niet-gewervelde dieren met zenuwcellen: is een twijfelgeval of ze kunnen voelen. Ik eet ze niet op, dood ze nog wel per ongeluk, maar dood ze niet intentioneel (dus geen mug of vlieg platmeppen - ook geen malariamuggen toen ik in Afrika was) en ik let ook vaak dat ik ze niet per ongeluk dood (bv. als ik insekten op de weg zie, probeer ik die te ontwijken om er niet overheen te fietsen). Ik eet nog wel bio fair trade honing.
-planten: gebruik ik voor basisbehoeften en trap ik nog wel plat voor basisbehoeften. Geen gras maaien om de tuin te 'verfraaien', maar wel voor hooi voor de dieren. Geen bloemen plukken of kopen, tenzij om op te eten. Niet uit verveling planten beschadigen (bv geen gras plukken als ik op de gazon zit)

Voila, dat is zoals ik mijn egoisme overwin en de 'cirkel van medeleven' uitbreidt in navolging van Albert Einstein

We ervaren onszelf, door onze gedachten en gevoelens als afgescheiden van de rest, een soort van optische misleiding van het bewustzijn. Deze misleiding is een gevangenis voor ons, beperkt ons tot onze persoonlijke verlangens en tot het tonen van aandacht voor enkele personen die het dichtst bij ons staan. Het is onze taak om onszelf te bevrijden uit deze gevangenis door onze cirkels van mededogen te verruimen, door alle le-vende wezens te omarmen, alsmede het geheel van de natuur in al haar schoonheid.

[Pieke]

nvm