Hafid Bouazza wint Gouden Uil

[circe]

‘Ik zie voornamelijk domheid en fanatisme om me heen’

Piet Piryns interviewt Hafid Bouazza
over zijn nieuwe boek 'Paravion'.

© KNACK, 29 oktober 2003


Moslims verdenken hem van zelfhaat. Maar voor veel Nederlanders was het een opluchting dat de kritiek eindelijk door iemand uit de Marokkaanse gemeenschap werd geleverd. Schrijver Hafid Bouazza over importbruiden, vliegende tapijten, testosteron en heimwee: 'Geen hart kan kloppen in twee oorden tegelijk.'

Paravion is een gefantaseerde stad - een fata morgana. Is dat het beeld dat migranten hebben voor hun vertrek?

HAFID BOUAZZA: Ik denk het wel. Hun fantasie slaat op hol. Het is een andere wereld - het paradijs. Daarom laat ik Paravion in een mirage weerspiegelen en laat ik mijn personages de reis maken per vliegend tapijt. Je moet een soort andere dimensie door om er te komen. Je moet eerst dood, je moet een nieuwe ziel krijgen.

En Morea, het land van herkomst, staat voor Verwoest Arcadië?

BOUAZZA: Jazeker. Ik vond het wel interessant om de Griekse mythologie te vermengen met een Arabisch sprookje. In Morea staat de tijd niet stil: er is geen minaret of moskee te zien. Maar het eerste wat de hoofdpersoon doet als hij in Paravion aankomt, is de weg naar de moskee vragen.

Migranten zijn bang voor moderniteit?

BOUAZZA: De migranten die ik in Paravion beschrijf in ieder geval wel. Veel migranten hebben een heel statisch beeld van hun land van herkomst. Ze denken dat alles daar altijd hetzelfde blijft, terwijl er natuurlijk heel veel dingen gaande zijn. Ik ben in 1986 voor het laatst met mijn ouders terug naar Marokko gegaan, ik was er drie jaar niet meer geweest en het was net alsof het land mij al niet meer herkende - en ik het land niet meer.

'Heimwee hadden ze,' schrijft u ergens, 'niet naar de rode aarde van Morea, maar naar hun positie daar.'

BOUAZZA: Precies. Marokkanen in Nederland verliezen min of meer hun patriarchale positie, omdat het hier een andere samenleving is. En dan denken ze die positie terug te vinden door uit Marokko een bruid te importeren die niet verwesterd is. Ik heb dat altijd zo'n bespottelijk gegeven gevonden dat ik het vroeg of laat wel moest gebruiken in een roman.

Koesteren migranten hun heimwee?

BOUAZZA: Ze weten donders goed dat ze niet meer kunnen aarden in Marokko: alleen als lijk worden ze daar nog aanvaard. En toch is er heel lang vastgehouden aan de idee van terugkeer. Heel veel mensen van de eerste generatie hadden voortdurend rugpijn of last van hun knie - vage, psychosomatische klachten. Over hun heimwee durfden ze immers niet te praten. Ik denk dat het veel meer een heimwee is naar een tijd dan naar een plaats. Het is een nostalgisch verlangen naar vroeger.

En dus is het eerste wat migranten aanschaffen bij hun aankomst een schotelantenne, 'als navelstreng met het vaderland'.

BOUAZZA: Dat is natuurlijk een prachtige manier om je af te sluiten van de maatschappij waarin je leeft. Het heeft iets heel verstards en koppigs. Veel migranten proberen tegen de bierkaai op een soort verbintenis met hun land van herkomst in stand te houden, ze proberen een nieuw Marokko binnen Nederland te creëren.

Geldt dat ook nog voor de tweede en de derde generatie?

BOUAZZA: Marokkaanse jongens die hier geboren zijn, mogen doen en laten wat ze willen. Maar ook al deugen ze van geen kanten, ze zullen wel de hele tijd op hun zusje letten om de eer van de familie te bewaken. Machismo wordt binnen de Marokkaanse gemeenschap nog altijd overgeleverd van vader op zoon. Ik denk niet dat daar gauw verandering in zal komen. Integendeel: welke man voelt zich niet prettig in de rol van de baas?

Veel Marokkaanse meisjes pikken dat toch niet meer?

BOUAZZA: O nee? Mijn hart gaat uit naar al die meisjes van zeventien die nog altijd met hoofddoekjes rondlopen. Denkt u echt dat dat een vrije keuze is? Ik vind dat de slachtoffers - in dit geval: de vrouwen - nog altijd veel te weinig aandacht krijgen. Men ziet liever Marokkaanse crimineeltjes als slachtoffer. In mijn ogen is de criminaliteit onder Marokkaanse jongens niets anders dan een uit zijn voegen gegroeid machismo. Het is één groot blok testosteron. We hebben in Nederland nu langzamerhand de vierde generatie Marokkanen, en wat ik om me heen zie, is voornamelijk domheid en fanatisme. Waar zijn de Marokkanen met zelfkritiek?

Veralgemeent u niet te gauw?

BOUAZZA: Zelfkritiek is niet iets waar ik veel Marokkanen van verdenk. Het zit in de Arabische mentaliteit: als je zo fatalistisch bent dat je gelooft in het noodlot en de wil van God, dan is niks je eigen schuld. Al die mensen die mij in discussies met de koran om de oren slaan, zou ik wel eens door elkaar willen schudden: het kan me geen reet schelen wat de islam ervan vindt, maar wat denk je nou zélf? Ik word daar echt wanhopig van. Surf eens naar de website maroc.nl. Daar tref je hartenkreten aan van jongens van zestien: help, waar kan ik een Marokkaans meisje vinden dat niet is verwesterd? Uit het kortwieken van de menselijke geest kan natuurlijk nooit iets goeds voortkomen.

Moeten migranten op zoek naar een nieuwe identiteit?

BOUAZZA: Dat is een troebele discussie. Identiteit is geen bordje dat je aan de voorgevel van je persoonlijkheid vastspijkert, identiteit is geen vaststaand gegeven, maar een vloeibaar iets. Migranten zitten wat mij betreft in een luxepositie: migratie is het beste wat iemand kan overkomen. Je stapt uit de bron van je moederland en je wordt afgedroogd, bij wijze van spreken, in een ander land. Waar kun je beter wonen dan in je eigen geest? Er gaat niets boven thuisloosheid. Maar de meeste migranten zijn daar bang voor en klampen zich vast aan wat zij denken dat hun identiteit is: het dragen van hoofddoekjes en muiltjes. Ze laten hun baard staan, ze lopen de deur van de moskee plat. Het is een soort negatieve profilering.

Wilt u met Pim Fortuyn beweren dat de islamitische cultuur achterlijk is?

BOUAZZA: Binnen Nederland misschien. Terwijl men in Marokko bijvoorbeeld een middenweg zoekt tussen moderniteit en traditie, is de islamitische cultuur in Europa heel erg vastgeroest. Het is een parodie op cultuur geworden. Als een vader zijn dochter vermoordt om de eer van zijn familie te zuiveren, kun je dat toch moeilijk het toppunt van beschaving noemen? Moslims hebben de waarheid in pacht. Ze zijn vaak racistisch, want vrouwenhaat en racisme gaan natuurlijk hand in hand. Wie vrouwen als minderwaardige schepsels beschouwt, zal geneigd zijn om dat ook maar meteen met negers te doen. Waarom moeten kinderen in haat worden opgevoed? Als ik met mijn zusje Nederlands praatte, kregen we altijd te horen: jezus, jullie klinken als mussen. Moslims willen maar niet erkennen dat men in Europa een stuk verder staat dan in de islamitische landen. Ze sluiten zich op in hun superioriteitsgevoel. Zo'n Abou Jahjah bijvoorbeeld, dat is toch gewoon een pathologisch geval? Een macho ten top. Mensen als Jahjah kom je in elke moskee tegen - ik ken dat soort. Jahjah wist donders goed hoe hij de Belgen en de Nederlanders bang moest maken met zijn dreigement dat hij de sharia wilde invoeren. Maar gelukkig is hij als een nachtkaars uitgegaan.

U hebt flink uw mond geroerd in de discussie over integratie. Was u niet bang dat u op die manier toch weer het stempel kreeg van de beroepsallochtoon?

BOUAZZA: Ik heb er lang over getwijfeld, omdat ik wist hoe makkelijk je in zo'n discussie meegezogen wordt en hoe moeilijk je er weer afkomt. Maar vrienden als Gerrit Komrij, Connie Palmen en Bas Heijne vonden dat ik niet aan de kant kon blijven staan. Het kwam me ook werkelijk de strot uit. Ik denk dat de meeste Nederlanders te goeder trouw zijn en niet in de gaten hebben hoe er tegen hen gelogen wordt. De teneur bestond en bestaat dat je als moslim niets fout kunt doen, als je kansarm bent en in een achterstandswijk woont. Maar ik vind dat als je moslims als gelijkwaardig wilt beschouwen, je ze ook als gelijken moet benaderen. Zeg de dingen eens recht in hun gezicht!

U kunt zich dat wat makkelijker permitteren dan een ander, omdat u niet zo snel van racisme verdacht zult worden.

BOUAZZA: Wat ik gezegd heb, heb ik gezegd als Nederlands burger en als Nederlands schrijver. Voor veel Nederlanders was het natuurlijk een opluchting dat het gezegd werd door iemand die uit de Marokkaanse gemeenschap komt. Het heeft ook wel wat losgemaakt: ik merk toch dat Nederlandse intellectuelen nu veel vrijer praten en schrijven over de hele integratieproblematiek. Er is wel wat ten goede veranderd.

Binnen de Marokkaanse gemeenschap werd u beschuldigd van zelfhaat.

BOUAZZA: Dat was nog het minste. Ik was een nestbevuiler. Ik was de schandknaap van Fortuyn. Ik heb zelfs gehoord dat het Vlaams Blok stukken uit een artikel dat ik voor NRC Handelsblad had geschreven op zijn website heeft gezet. Je krijgt slechte vrienden - daar is niets aan te doen. Ik had nooit verwacht dat wat ik schreef zo'n indruk zou maken. Als ik maar half zoveel aandacht had gekregen voor mijn literair werk, was ik nu al binnen.

Bent u verkeerd begrepen?

BOUAZZA: Door sommigen. Mensen moeten worden beoordeeld op hun inhoud, en niet op hun afkomst. Het ergste vond ik nog die linkse rakkers die me gingen uitleggen dat ik niets van de islam begrepen heb en dat het christendom geen haar beter is. Hou toch asjeblief op, zeg! Ik ben fel tegen iedere vorm van georganiseerde religie, maar van de christelijke kerken kun je in ieder geval wel zeggen dat ze met hun tijd zijn meegegaan. Ze zijn meegegroeid met de maatschappij. Maar binnen de islamitische gemeenschap zie ik geen enkele poging tot zelfreflectie. Ik begrijp niet dat als moslims schreeuwen en hun vuisten ballen, dat ineens als emancipatie moet worden gezien. Welke oplossing heeft de islam voor de werkloosheid? Het invoeren van de sharia?

Verwijt u de Nederlandse samenleving laksheid?

BOUAZZA: Ik vind dat men veel te coulant is geweest, jazeker. Iedereen kan toch zien wat er gaande is? Religie was in Nederland altijd een individuele zaak, maar de islam is hier intussen tot politiek verheven. Daarom kon ik ook niet langer zwijgen: als de vrijheid in Nederland wordt aangetast, betekent dat dat ook mijn vrijheid in gevaar is. Als je moslims ziet als een onderdeel van de Nederlandse maatschappij - en dat zijn ze ook - kun je toch niet al die moslimvrouwen aan hun lot overlaten? Hoe kun je achter de façade van de islamitische cultuur zoveel onrecht toestaan? De paradox is dat je moslims in de samenleving wilt betrekken, terwijl ze constant achter het prikkeldraad van hun cultuur zitten

[circe]

Wat verwacht u van de overheid

BOUAZZA: Ik zou zo dolgraag hebben dat er eindelijk eens een einde kwam aan de bouw van al die moskeeën in Nederland. Er zijn er nu al meer dan vierhonderd en er komen er nog altijd bij - gefinancierd door Saudi-Arabië. Dat geld stinkt natuurlijk: als Bush Saudi-Arabië had aangevallen in plaats van Irak had hij mijn steun gehad. Straks staat Nederland vol minaretten en moskeeën. En waarom worden die niet opengesteld voor de opvang van asielzoekers? De liefdadigheidsinstellingen van de moskeeën sturen geld naar de Palestijnen, maar denk maar niet dat ze hun deur openzetten voor dakloze Marokkaanse verslaafden. Die worden eruitgegooid. En als illegalen in hongerstaking gaan, doen ze dat in kerken. Nooit in moskeeën.

Heeft het u verbaasd dat iemand als Pim Fortuyn in Nederland zo'n aanhang kon krijgen?

BOUAZZA: Je kon het zien aankomen. Als je veertig jaar lang alleen maar bezig bent met nieuwkomers en de klachten van de oorspronkelijke bevolking niet serieus neemt, lopen de frustraties natuurlijk hoog op. Die moesten ooit een uitlaatklep vinden. Nederlanders die klaagden dat de haringkar in hun straat plaats had moeten maken voor een shoarmatent werden meteen voor racist uitgemaakt. Ik geloof dat Nederlanders over het algemeen heel erg hun best hebben gedaan om in contact te komen met migranten, maar op een gegeven moment het gevoel kregen dat het niet van twee kanten kwam.

Daar hadden ze trouwens gelijk in. 53 procent van de Marokkaanse vrouwen heeft bijvoorbeeld totaal geen contact met Nederlandse vrouwen, laat staan met Nederlandse mannen. Ieder jaar komen er in Nederland weer zevenduizend nieuwkomers bij, waarvan het grootste deel importbruiden. Dan vraag je je toch af met wie de Marokkaanse vrouwen hier dan moeten trouwen. Met een Nederlander, zou je zeggen. Maar dat mag niet van de koran. De kern van het probleem is dat Arabische mannen hun vrouwen geen enkele vrijheid gunnen. Ze hebben het nu al eeuwenlang voor het zeggen, en wat hebben ze er in godsnaam van gebakken?

Ze denken nog altijd: hoe onderdaniger onze vrouwen, hoe groter onze mannelijkheid. Het zou lachwekkend zijn als het niet zo wrang was. Onze samenleving mag dat niet accepteren. Als we Arabische vrouwen beschouwen als Nederlandse onderdanen, moeten ze dezelfde rechten hebben als mannen. De overheid moet dat garanderen en niet wachten tot er weer eens een eerwraakmoord wordt gepleegd.

De essayist Paul Scheffer beschreef de multiculturele samenleving als 'een eilandenrijk, waar alle bruggen zijn opgeblazen'. Heeft hij gelijk?

BOUAZZA: Ik vrees van wel. Neem nu het fenomeen van de Marokkaanse buurtvaders - dat vindt iedereen zo'n prachtig initiatief. Maar de tragiek erachter is natuurlijk dat die Marokkaanse jongens eigenlijk zeggen: we luisteren niet naar blanke Nederlanders, we luisteren alleen naar onze eigen mensen. Ze weigeren met andere woorden te luisteren naar de autoriteiten van het land waarin ze wonen. Ze voelen zich superieur, en dat is natuurlijk een vorm van racisme. Pim Fortuyn had een punt toen hij constateerde dat Marokkaanse jongens alleen van Nederlandse mensen jatten en nooit van Marokkanen.


U schetst een wel erg somber beeld, alsof er een soort burgeroorlog aan de gang is.

BOUAZZA: Het blijft voorlopig nog bij woorden, maar als je toch hoort wat er allemaal in moskeeën gezegd wordt! Denk je nu echt dat een imam respect voor Nederlanders zal vragen omdat dat óók mensen zijn? Wat ik bij de islamitische gemeenschap in Nederland totaal mis, is empathie. Medeleven. Goedertierenheid. Niemand leeft mee met de slachtoffers van het moslimfundamentalisme in Algerije of met de belabberde situatie van de vrouwen onder de Taliban, maar ik hoor wel jongens van vijftien schreeuwen dat ze al vijfendertig jaar aan de kant van de Palestijnen staan. Dat staat stoer. We hebben nu in Nederland een integratiecommissie, waarin vertegenwoordigers van moskeeorganisaties komen zeggen: jullie hadden ons veel harder moeten aanpakken vroeger. Dat is ook weer een manier om de schuld bij een ander te leggen. Een bijna pathologische koppigheid om toch maar niet te erkennen dat je zelf verantwoordelijk bent voor je daden.

Het zijn echt niet de Nederlanders die hen de moskeeën hebben binnengeschopt en schotelantennes op hun huizen hebben geplakt. In Paravion schrijf ik ergens: geen hart kan kloppen in twee oorden tegelijk. Wie in een ander land gaat wonen en verwacht dat alles bij hetzelfde kan blijven, heeft werkelijk niet begrepen wat immigratie is. Ik hoor de moslimbroeders zeggen dat de Marokkanen in Nederland zich moeten emanciperen.

Nee, ze moeten individualiseren. Racisme is: mensen over één kam scheren of met elkaar verbinden vanwege hun afkomst. Ik draag mijn afkomst niet als een button op mijn T-shirt. Ik wil ook niet de spreekbuis zijn van de Marokkaanse gemeenschap. Laat om te beginnen iedere Marokkaan maar eens voor zichzelf praten.

__________


Hij wordt er soms een beetje moedeloos van. Maar hij wil het, voor alle zekerheid, nog wel eens herhalen. 'Een Franse schrijver is iemand die in het Frans schrijft, een allochtone schrijver is iemand die in het Allochtoons schrijft, en een Nederlandse schrijver schrijft in het Nederlands.' De Nederlandse schrijver Hafid Bouazza (33) verhuisde als jongetje van zeven met zijn moeder en zijn zes broers en zusjes uit Marokko naar de Hollandse Betuwe, waar zijn vader al eerder was neergestreken.

Herinneringen aan zijn kindertijd in Marokko vormden de rode draad in Bouazza's veelgeprezen debuut De voeten van Abdullah, en spelen ook in zijn nieuwste roman Paravion weer een belangrijke rol. In het sprookjesachtige, maar straatarme dorpje Morea verschijnt tijdens de middagsiësta in een luchtspiegeling Paravion - de stad van belofte aan de Amstel, waar men zich niet in een aftandse Simca, maar in fonkelende Mercedessen verplaatst. De mannen van Morea laten hun vrouwen en dochters achter onder de hoede van hun zonen en gaan per vliegend tapijt (par avion) op zoek naar Paravion. 'Dit is Paravion - zie, zijn minaretten zijn al zichtbaar! Ze rijzen fier als opgeheven middelvingers zenitwaarts, streven de deemoedige kerk- torens voorbij. Nog hogere minaret- ten stonden in de steigers en de allerhoogste werden ontworpen. Nog even, zo ging het gerucht in het theehuis, en ook alle kerken zouden moskeeën worden.'


Hoe liederlijk de Moreaanse mannen in Paravion zich ook gedragen, ze blijven dromen van hun geboortedorp, waar de vrouwen nog gehoorzaamheid en schaamte kennen. 'In Paravion liepen dingen anders dan zij zouden willen. Zij hadden geen autoriteit, er was geen erkenning voor hun mannelijkheid, het natuurlijke overwicht van hun kunne ging hier verloren.' Ze besluiten terug te keren naar Morea 'om een boeket te plukken van verse bruiden, zedig van lichaam en geest'. Dat zal tegenvallen: ook in Morea blijken de tijden veranderd te zijn en is het verderf al ingezet.

Of om een lang verhaal kort te maken: een overrompelende roman, geschreven in bedwelmend Nederlands.



Hafid Bouazza, 'Paravion'
Prometheus, Amsterdam, 2003
220 blz., euro 17,23

[Alvader]

Het ergste vond ik nog die linkse rakkers die me gingen uitleggen dat ik niets van de islam begrepen heb en dat het christendom geen haar beter is. Hou toch asjeblief op, zeg! Ik ben fel tegen iedere vorm van georganiseerde religie, maar van de christelijke kerken kun je in ieder geval wel zeggen dat ze met hun tijd zijn meegegaan. Ze zijn meegegroeid met de maatschappij. Maar binnen de islamitische gemeenschap zie ik geen enkele poging tot zelfreflectie. Ik begrijp niet dat als moslims schreeuwen en hun vuisten ballen, dat ineens als emancipatie moet worden gezien. Welke oplossing heeft de islam voor de werkloosheid? Het invoeren van de sharia?


Prachtig

[Griffin]

Oorspronkelijk geplaatst door Alvader

Het ergste vond ik nog die linkse rakkers die me gingen uitleggen dat ik niets van de islam begrepen heb en dat het christendom geen haar beter is. Hou toch asjeblief op, zeg! Ik ben fel tegen iedere vorm van georganiseerde religie, maar van de christelijke kerken kun je in ieder geval wel zeggen dat ze met hun tijd zijn meegegaan. Ze zijn meegegroeid met de maatschappij. (...)

Right, dat is de reden waarom de paus nog altijd geen condoom wil gebruiken? (ik bedoel: het gebruik van het condoom verbiedt) En waarom sex voor het huwelijk niet kan? (ik bedoel: niet zou mogen volgens hem) Erg modern allemaal die kerkelijke opvattingen.

[Vlaanderen Boven]

Oorspronkelijk geplaatst door Griffin

Right, dat is de reden waarom de paus nog altijd geen condoom wil gebruiken?

[de Vexille]

Oorspronkelijk geplaatst door Griffin

Right, dat is de reden waarom de paus nog altijd geen condoom wil gebruiken? (ik bedoel: het gebruik van het condoom verbiedt) En waarom sex voor het huwelijk niet kan? (ik bedoel: niet zou mogen volgens hem) Erg modern allemaal die kerkelijke opvattingen.

Alsof kerk=paus...
Tsjongejonge, het simplistisch verbond slaat weer toe.

[circe]

wel grappig dat de enige commentaar op het winnen van de Gouden Uil nu ineens over die zieke man in Rome moet gaan.

Ik vind dat Bouazza veel interessanter dingen te vertellen heeft, maar ja, ik ben dan ook een fan van het eerst uur van hem

[Dilbert]

@ Circe

Interessante bijdrage, thanks.

[de Vexille]

Oorspronkelijk geplaatst door circe

wel grappig dat de enige commentaar op het winnen van de Gouden Uil nu ineens over die zieke man in Rome moet gaan.

Ik vind dat Bouazza veel interessanter dingen te vertellen heeft, maar ja, ik ben dan ook een fan van het eerst uur van hem

Uiteraard heb je gelijk Circe... Ik moet dringend eens aan het lezen slaan (literatuurgewijs dan). Bedankt voor je bijdrage; het boek is zo goed als besteld.

[democratsteve]

Oorspronkelijk geplaatst door de Vexille

Uiteraard heb je gelijk Circe... Ik moet dringend eens aan het lezen slaan (literatuurgewijs dan). Bedankt voor je bijdrage; het boek is zo goed als besteld.

Persoonlijk vond ik "De asielzoeker" van Grunberg beter, maar ja, die heeft de prijs al eens gewonnen.
Maar ik gun Bouazza de prijs. Hij verdient het. Integere man, intelligent en welbespraakt. Bovendien heeft hij nogal wat zinnige dingen te vertellen over de moslims in het algemeen. Het zou niet slecht zijn mochten wat meer westerlingen én moslims eens luisteren naar wat de man te vertellen heeft.

[circe]

Ik vond nog een interview met deze Hafid Bouazza: (het stukje in bold heb ik ooit een tijdje als onderschrift genomen )



[size=2]Hafid Bouazza[/size]



[size=7]Schrijver Hafid Bouazza contra de ‘baarden’[/size]

[size=2]Uit: Elsevier, 26 april 2003
Interview afgenomen door: Gertjan van Schoonhoven[/size]

Zijn venijnige essays over de islam hebben hem de reputatie van een afvallige bezorgd, een nestbevuiler. En op websites als Maroc.nl figureert hij als het schandknaapje van Pim Fortuyn. Over het multiculturalisme: 'De islam is middeleeuws en heeft Nederland niets te bieden. Maagdenvliesherstel - het is 2003!'

April, lente in Amsterdam. De zon schijnt feestelijk, maar voor blote benen op straat waait het nog te hard. In zijn comfortabele, maar door muizen geplaagde appartement in Oud-West begint Hafid Bouazza (33) ongeduldig te worden. 'Ik zit te wachten op de meisjes met korte rokjes.' Maar het enige wat hij voorlopig op de straat ziet, zegt hij met dezelfde adem, is: steeds meer gesluierde vrouwen. 'Ik ga er tenminste vanuit dat het allemaal verschillende vrouwen zijn,' zegt hij ironisch. 'Er loopt steeds een andere man bij.'
Praatje over de lente, gaat het toch weer over de islam - het is een beetje Bouazza's noodlot. Het liefst zou de schrijver, vertaler en essayist zich weer volledig wijden aan de letteren en niet meer aan de islam, het geloof van zijn jeugd dat hij nu al geruime tijd in woord en geschrift scherp kritiseert. 'Het is een eindig onderwerp, de islam. En nu wel uitgemolken. We zijn bij de droesem beland.'

Maar niet over de islam denken en praten, zit er dezer dagen niet in. Is het niet de FrankfurterAllgemeine Zeitung die belt om een essay over de islam, dan is het wel de oorlog in Irak die de gedachten beheerst. De islamitische volkswoede jegens Ayaan Hirsi Ali is nog niet uit het nieuws of de Arabisch Europese Liga (AEL) - door Bouazza consequent 'die schreeuwlelijkerds' genoemd - trekt de aandacht met brandende vlaggen en pleidooien voor lijfstraffen.

En anders zijn er wel de berichten over Nederlandse moskeeën die onder invloed staan van het Saudisch fundamentalisme, net als de nieuwe leider van de Nederlandse AEL, de 25-jarige Mohammed Cheppih. Never a dull moment met de islam. Elke dag is er wel iets dat zorgelijk stemt. En dus, droesem of niet, praat Hafid Bouazza op een mooie lentedag in april toch weer uren over de sluiers en niet over de rokjes. Thee met honing drinkend, Davidoff-sigaretten rokend.

En, vooral, radicaal denkend en met een vilein gevoel voor humor dat ook zijn essays kenmerkt en dat polemischer is dan de woedendste woede. 'De verblindheid van die AEL treft mij nog wel het meest. Pleiten voor invoering van de sharia, maar je niet bedenken dat juist moslimjongeren verantwoordelijk zijn voor de meeste kleine criminaliteit. Dus die zijn het die straks rondlopen met een afgehakte hand!'

Bouazza's venijnige essays over de islam, verschenen in NRCHandelsblad, hebben hem in delen van de moslimgemeenschap de reputatie van een afvallige bezorgd, een nestbevuiler. AEL-leider Abou Jahj ah noemde hem een moslim met zelfhaat, eraan toevoegend: 'Zoals je ook joden met zelfhaat hebt.' Bouazza, fijntjes: 'Altijd even de joden erbij halen.'

Een Marokkaanse krant doopte hem tot de 'Salman Rushdie van Nederland', wat leidde tot een bezorgd telefoontje van zijn geliefde moeder. Op websites als Maroc.nl figureert Bouazza in hatelijke chatsessies als het schandknaapje van Pim Fortuyn, hoewel die twee elkaar nooit hebben ontmoet en Bouazza bovendien, zoals gezegd, op vrouwen valt.

Leuk kan het allemaal niet zijn, maar hij lacht het weg met een grap over Abou Jahjah die naar de politie belt om Abou Jahjah te bedreigen. Misschien, zegt hij met een brede grijns, moet ik net als hem maar eens een lijfwacht nemen. Een schrijver die omringd door bodyguards door de literaire salons van de hoofdstad trekt: gaaf gezicht.

Maar zijn ernst is er niet minder om. Humor is de voortzetting van ernst met andere middelen - het zou Bouazza's motto kunnen zijn. ‘Er moet, vind ik, meer gescholden worden op de islam en meer gelachen om de islam. We moeten die hoofddoekjes belachelijk maken! Ik ben het gegrom van die baarden zo ontzettend zat. Er moet meer worden gelachen!’

Het enige lichtpuntje van de hele oorlog in Irak, zegt hij met een twinkeling in zijn ogen, was de Iraakse minister van Informatie Al-Sahaf. Televisiebeelden van de oorlog heeft hij zo veel mogelijk gemeden, maar het scheldende opdondertje in uniform heeft hij geprobeerd zo veel mogelijk te zien. 'Zo'n man die weet dat hij daar staat te liegen dat hij barst en Rumsfeld "ayatollah Rumsfeld" noemt - zo'n man heeft humor.'

Verder viel er weinig te lachen. De oorlog heeft Bouazza in zijn treurigste indrukken gesterkt: 'De islam zit op een dood spoor. Cultureel, op de eerste plaats. De toespraken van Saddam Hoessein heb ik aandachtig gevolgd: alleen maar citaten uit de Koran. Dat tekent de totale culturele leegte van de islam, de stilstand. Als je in 2003 louter in Koranteksten spreekt, ben je als cultuur failliet.'

Hetzelfde fenomeen ziet hij bij de AEL en haar volgelingen. 'Nog afgezien van het feit dat hun pan-Arabisme een volkomen versleten ideaal uit de jaren vijftig is... die taal van ze! Als ze het over de staat Israël hebben, spreken ze van de zionistische entiteit. Dan is je referentiekader niet meer de dagelijkse, Belgische of Nederlandse werkelijkheid. Dan heb je je uitgeleverd aan de retoriek van Arabische leiders uit het Midden-Oosten. Een taal leeft bij de gratie van mensen, maar de islam put nog maar uit één bron. Totale lethargie dus.'

Bouazza heeft recht van spreken: taal is zijn biotoop. Sinds zijn debuut in 1996, de verhalenbundel De voeten van Abdullah, geldt hij als een van de meest onorthodoxe en weelderige woordsmeden van de Nederlandse literatuur- soms iets te weelderig, naar de smaak van sommige critici. Onpuriteins is hij ook in zijn bronnen. Hij studeerde Nederlands en Arabische taal- en letterkunde in Amsterdam; zijn boekenkasten staan vol klassieken uit de Arabische, de Angelsaksische en de Nederlandse literatuur. Zijn favorieten lopen van Gerrit Komrij tot Constantijn Huygens. Enthousiast: 'Ik heb net P .C. Hooft herlezen. Geweldige poëzie is dat!'

Voor Toneelgroep Amsterdam bewerkte hij onlangs Shakespeare's Othello. Zijn vertalingen van oude Arabische erotische poëzie kwamen onlangs al uit, later verschijnt een bundel met vertaalde pre-islamitische bedoeïenenpoëzie. In mei gaat een kameropera van zijn hand in première, in november komt zijn nieuwe roman uit.

Een man van de letteren dus - van de kennis, zegt hijzelf. 'Kijk, je hoort nu alleen de grote monden. Misschien is er wel een heel grote groep moslims in Nederland die zich in alle stilte aan het emanciperen is. De individualisering is gewoon niet tegen te houden, ook niet onder moslims. Maar dat betekent niet datje die grote monden moet accepteren. Ik wil me van de schreeuwlelijkerds onderscheiden door kennis te brengen, zoals die van oude Arabische poëzie. Ik weet wel: kennis is niet populair. Je moet een mening hebben - meningsvorming is tegenwoordig zelfs een vak op school, geloof ik.'

Met die kennis is het dezer dagen goed, zij het een beetje bitter lachen om de meningen. 'Ik heb Mohammed Cheppih zelf horen zeggen dat de islam ouder is dan het jodendom en het christendom, want in de Koran staat dat de islam er bij Adam en Eva al was. Of zo'n claim van de AEL dat de verlichting dankzij de islam is ontstaan. De verlichting is door de islam uitgevonden –túúúúúrlijk!'

Zelf individualist in hart en nieren, geldt zijn grootste zorg: het individu. De pogingen van sommige moslimleiders en islamitische stromingen om de individualisering die zich bij westerse moslims voltrekt terug te draaien, verontrusten hem zeer. Ik denk dus ik ben - bijna vier eeuwen na Descartes is dat weer ketterse taal.

'Ik weet wel zeker dat de AEL, net als sommige moskeeën, met Saudisch geld wordt gefinancierd. Eén van de twee grootste angsten van het Saudisch wahabisme is: westerse moslims die zich individualiseren. Ze willen de boel bij elkaar houden en dat streven is strijdig met moslims die zelfstandig denken. Moslims die een eigen invulling aan de islam geven: dat kunnen ze niet hebben. De boodschap van de AEL past in dat verhaal. De Arabische "identiteit" die zij voor ogen hebben, bestaat helemaal niet. Het is een hardvochtig-nostalgische abstractie, maar toch benadrukken ze steeds dat Arabische collectief.'


[size=2]Een Othello uit het Shakespeare drama[/size]

Het is, zegt Bouazza, net als in Shakespeare's Othello. Othello is zich van zijn neger- en vreemdeling-zijn niet bewust. Dat wordt hij pas doordat Jago hem steeds weer influistert: je bent een moor, je bent een moor. Bouazza: 'Abou Jahjah is de Jago van deze tijd. Hij fluistert moslims hier steeds weer in: je bent een Arabier, je bent een Arabier. Ik ben daar fel tegen. Je kunt niet altijd vreemdeling blijven. En politiek bedrijven met je vreemdeling-zijn vind ik al helemaal fout.'

De tweede grote nachtmerrie van de islam is de vrouwenemancipatie. 'De islam zal dood blijven zolang hij niet de helft van zijn volgelingen de vrijheid gunt.' De omwenteling zal van vrouwen moeten komen, maar het lijkt wel, zegt hij, of die zelf de vrijheid niet willen. 'Ik heb me werkelijk diep geschaamd toen in Marokko een half miljoen mensen de straat opgingen om te demonstreren tegen de voorstellen van koning Mohammed voor een gelijkwaardige positie van de vrouw.'

Ook schaamt hij zich voor Nederlandse moslima's die 'met een hoge stem mannelijke moslimteksten uitspreken. Zo iemand als Fatima Elatik die een naaicursus en een fietscursus als bijdrage aan de emancipatie van moslimvrouwen ziet, dat is toch een schande!' Toen hij vorige maand voorstelde om Ayaan HirsiAli uit te roepen tot vrouw van de eeuw, was de hate mail aan zijn (en haar) adres niet van de lucht. Vooral van moslima's. Droevig: 'Vrouwen die vrouwen onderdrukken, dat is wel het treurigste tafereel. Moslims roepen steeds dat ze worden onderdrukt, maar ze onderdrukken zichzelf.'

Geboren in Oujda, Marokko en opgegroeid in Arkel, Zuid-Holland. De koranschool doorlopen als kind, "afvallige" geworden in zijn puberteit. 'De beste manier om afvallige te worden, is de Koran lezen en naar de moskee gaan. Als 15-, 16-jarige was ik enorm met godsdienst bezig. Ik verwachtte een soort spirituele bevrijding, maar met het meeste wat ik las of hoorde, kon ik niks. "Omdat het in de Koran staat," vond ik geen antwoord. En de agressie begon me tegen te staan. Die preken met “de dochter van die en die loopt ongesluierd over straat” - dan dacht ik: waar zijn we in godsnaam mee bezig?'

Hetzelfde gold voor de pogingen die in preken werden gedaan, zegt Bouazza, 'om je mentaal weg te halen uit het land waar je woont'. Wel oproepen tot het helpen van je naaste, maar alleen als die naaste een moslim is. Of: actief oproepen om 'niet voor de ongelovigen te werken' - liever een uitkering. 'Het voortdurende gescheld op de ongelovigen, maar daar wel je geld vandaan halen: daar kon ik op een gegeven moment niet meer tegen. En dat de vrijheid voor jongens veel groter was dan voor meisjes, ging me ook steeds meer tegenstaan.'

Dat hij afvallig werd in zijn puberteit is niet eens zo bijzonder: iedere puber is een afvallige. Bijzonder is dat hij het bleef. Met dank, misschien wel, aan zijn moeder, nu zestig jaar.

'Ze is een vrouw met humor en geen hokjesdenker. Het was voor haar vanzelfsprekend dat het leven anders zou worden, omdat we niet meer in Marokko maar in Nederland woonden. Als mijn vader aankwam met van die bandjes waarop een imam riep dat vrouwen de valstrik van satan zijn, kon ze dat niet aanhoren.'

Hij weet nog dat hij een keer thuiskwam en tegen zijn moeder zei: weet je wel dat jullie de helft van de man waard zijn? 'Ze zei: "Ik hoop maar datje dat later ook nog belachelijk vindt. De meeste jongens beginnen net als jij nu, maar worden later toch een vrome moslimman."'

Een vrome, aangepaste Nederlander is Bouazza evenmin geworden. Zijn grootste boosheid geldt nog wel de slapte van de Nederlandse politiek en samenleving om de eigen waarden te verdedigen. 'Ik vind dit een geweldig land. Als de vrijheid hier niet zo groot was, hadden we die schreeuwlelijkerds helemaal niet gehoord! Die vrijheid moeten we niet uitverkopen onder de noemer van het multiculturalisme. De islam is middeleeuws en heeft Nederland niks te bieden. Maagdenvliesherstel - het is 2003!'

Nederland moet patriottischer worden, vindt hij, in het uitdragen van de boodschap dat dit géén islamitisch land is. Godsdienst is voor het privédomein, publieke instituties met een islamitisch karakter zijn hem een doorn in het oog. Zoals islamitische scholen. 'Basisscholen waar jongens en meisjes gescheiden spelen, en waar meisjes van 7 jaar al een hoofddoekje moeten dragen, dat is toch niet te accepteren? Op die leeftijd zijn kinderen zich er toch nog helemaal niet van bewust dat ze een seksueel object zijn? Met zo'n hoofddoekje máák je ze ervan bewust.'

Maar vooral moet Nederland ophouden allerlei kwalijke praktijken te vergoelijken met de redenering dat die passen in de emancipatie van moslims. Ten eerste is dat schijnheilig, vindt Bouazza. 'Janmaat is weggepest, maar als de AEL "Arabieren eerst" roept, wordt dat gedoogd onder het mom van moslimemancipatie. Extreem-rechts is toch ook niet gezien als de emancipatie van skinheads?'

Ten tweede is het een denkfout. 'De gedachte is dat groeperingen als de AEL gelijkheid opeisen. Maar dat is niet zo: wat ze opeisen, is de superioriteit van de islam.' En ten derde zou Nederland beter moeten weten. 'Het is toch godgeklaagd dat we na drie generaties nog zitten te wachten op die emancipatie? Ik geloof niet in evolutie. Evolutie gaat veel te langzaam. De beuk erin, revolutie!'

Maar eerst verhuizen. Per 1 mei betrekt Bouazza een appartement in een chique Amsterdamse straat. Nederlandse onderburen, Nederlandse bovenburen. Hij heeft de indruk dat ze een beetje onrustig worden van de nieuwe buurman. Lachend: 'Dus ik denk dat ik maar eens een schotelantenne koop.'


en nog een stukje:

Klik aan: 'Een moskee is geen cultuur, het is folklore'
(Wordt geopend in Acrobat Reader)

[DearMrT]

Zeer interessant interview Circe...

[Griffin]

Oorspronkelijk geplaatst door de Vexille

Alsof kerk=paus...
Tsjongejonge, het simplistisch verbond slaat weer toe.

Alsof Islam = één of andere Imam
Ik ken idd niks van de kerk btw Ik zag die arme schapen al braaf de paus volgen, maar blijkbaar huppelen ze maar wat over elkaar heen.

[Griffin]

Oorspronkelijk geplaatst door circe

wel grappig dat de enige commentaar op het winnen van de Gouden Uil nu ineens over die zieke man in Rome moet gaan.

Ik vind dat Bouazza veel interessanter dingen te vertellen heeft, maar ja, ik ben dan ook een fan van het eerst uur van hem

Dat zou goed kunnen Mijn commentaar was gericht op de commentaar op het stukje, niet op het stukje

Ik vind dat we Bouazza met deze prijs eer aan doen en dat het een goede stimulans moet zijn voor onafhankelijke allochtone schrijvers. Een frisse kijk van een insider is altijd interessant om lezen.

[Dilbert]

Oorspronkelijk geplaatst door circe

Het enige lichtpuntje van de hele oorlog in Irak, zegt hij met een twinkeling in zijn ogen, was de Iraakse minister van Informatie Al-Sahaf. Televisiebeelden van de oorlog heeft hij zo veel mogelijk gemeden, maar het scheldende opdondertje in uniform heeft hij geprobeerd zo veel mogelijk te zien. 'Zo'n man die weet dat hij daar staat te liegen dat hij barst en Rumsfeld "ayatollah Rumsfeld" noemt - zo'n man heeft humor.'

Aaaaaaah !! Dat is hetgeen die drie hieronder gemeen hebben: gevoel voor humor !! 8)

[de Vexille]

Oorspronkelijk geplaatst door Griffin

Alsof Islam = één of andere Imam
Ik ken idd niks van de kerk btw Ik zag die arme schapen al braaf de paus volgen, maar blijkbaar huppelen ze maar wat over elkaar heen.

Griffin, de RKK wordt vaak als een monolitische structuur voorgesteld, waar priesters eerst in het Vaticaan te rade gaan vooraleer ze een preek durven afsteken... Niks is minder waar; de RKK is zeer gedecentraliseerd in de praktijk, maar hangt anderzijds wel samen in een aantal fundamentele geloofspunten. Eigenlijk tracht ze van twee walletjes tegelijk te eten. En doet dat toch al een hele tijd met redelijk succes. Dat "huppelen" gebeurt toch iets minder ongecoördineerd als je misschien denkt.

Maar goed, het gaat hier niet over de RKK.


Nogmaals dank Circe... ik ben in de wagen gesprongen om m'n moeder het boek te gaan ontfutselen. Kon niet langer wachten...
Boeiende kerel met scherpe inzichten, hieruit valt -ook voor een katholiek- nog heel wat lering te trekken, denk ik.

[circe]

Toch wel erg dat Boeboeke jahjah nu nen belg blijkt en mijn Hafidje nen Hollander verdomme!

([size=2]én getrouwd, én ondertussen omringd door groupies, én een jaar of vijftien te jong voor me [/size] )

[Descartes Jr]

Oorspronkelijk geplaatst door circe

wel grappig dat de enige commentaar op het winnen van de Gouden Uil nu ineens over die zieke man in Rome moet gaan.

Ik vind dat Bouazza veel interessanter dingen te vertellen heeft, maar ja, ik ben dan ook een fan van het eerst uur van hem

Volledig akkoord Circe.

Eindelijk wordt de oogkleppen-visie van de rechtsextremisten ontkracht.

Deze thread was overigens in eerste instantie een reactie op een recente thread waarin de vlaamse cultuur erg enggeestig werd gereduceerd tot Timmermans en Streuvels.

Quod erat demonstrandum.

[circe]

Deze thread was overigens in eerste instantie een reactie op een recente thread waarin de vlaamse cultuur erg enggeestig werd gereduceerd tot Timmermans en Streuvels.

Wat overigens in eerste instantie de reactie van deze thread was, zal ikzelf wel weten denk ik, mijnheer Descartes. IK heb hem geopend!

[Descartes Jr]

Oorspronkelijk geplaatst door circe

Wat overigens in eerste instantie de reactie van deze thread was, zal ikzelf wel weten denk ik, mijnheer Descartes. IK heb hem geopend!

Mijn excuses uffra, ik opende toevallig dezelfde topic onder "Binnenland". En ik weet dus heus wel onder welke ingesteldheid IK deze opende.

Maar ik ben hoffelijk ...

(Ik zal het nooit meer doen, mademoiselle )

Avec plaisir ...