Arbeid is intrinsiek een zelfstandige activiteit

[Jos Verhulst]

ARBEID EN ZELFSTANDIGHEID: EEN KLEIN ONDERZOEK

In de lente van 1998 organiseerde ik met een klas uit het middelbaar onderwijs een kleine enquête, die de bedoeling had om licht te werpen op enige economische grondbegrippen. De leerlingen legden aan ruim 200 mensen uit het Antwerpse een viertal vragen voor. Ik presenteer hier de resultaten.

VRAAG 1

De eerste vraag heeft als doel om de verspreiding van het begrip ‘rechtmatige prijs’ na te gaan. Op de vrije markt zoals wij die nu kennen kan eigenlijk geen sprake zijn van zoiets als een rechtmatige prijs. De prijs ontstaat gewoon uit het spel van vraag en aanbod, en van rechtsoverwegingen is daarbij geen sprake. Nochtans wordt in onze samenleving wel degelijk beroep gedaan op het begrip van ‘rechtmatige prijs’: denk bijvoorbeeld aan Max Havelaar-koffie enz. Het idee van ‘rechtvaardige prijs’ berust op de overweging, dat de prijs van een goed of dienst aan de producent moet toelaten om behoorlijk te leven tijdens de tijd, die nodig is om het goed of de dienst te produceren. De prijs wordt in deze benadering dus afgeleid uit de behoefte aan een redelijk inkomen voor de producent, en niet uit het spel van vraag en aanbod.

De vraag luidde als volgt:

“Een ijzerwarenwinkel verkoopt sneeuwschoppen aan 500 frank per stuk. Op een nacht vindt een sneeuwstorm plaats, en vele mensen willen plots een sneeuwschop kopen. De winkel verhoogt daarop de prijs van de sneeuwschoppen van 500 tot 700 frank.

Vindt U deze prijsstijging geoorloofd of vindt U de prijsstijging niet geoorloofd?

Kies tussen de antwoorden: a) geoorloofd b) niet geoorloofd c) weet niet”.

Het resultaat van de enquête was: a) 55 b) 168; c) 9.

Van de mensen die een oordeel uitspraken, blijkt dus 75% de prijsstijging te verwerpen. De 95%- onzekerheidsmarge op dit resultaat is ongeveer + 6%.

Dit resultaat vormt een bescheiden bevestiging van het onderzoek dat door de ekonomist Bruno Frey (met exact dezelfde vraagstelling) in Zwitserland en Duitsland werd uitgevoerd. Daar verwierp 83% van de ondervraagden de prijsstijging.

Prijsbepaling via het vrije spel van vraag en aanbod wordt dus door de meerderheid van de bevolking niet zomaar aanvaard. De meeste mensen lijken van oordeel te zijn dat er zoiets als een ‘rechtvaardige prijs’ bestaat, los van vraag en aanbod. Dit betekent dat het huidige economische systeem, waar het begrip ‘rechtvaardige prijs’ niet ten gronde wordt erkend, een belangrijke ondemocratische component vertoont.

VRAAG 2

De tweede vraag heeft als bedoeling, om het karakter van de vrije arbeidsmarkt te onderzoeken. De arbeidsmarkt, waarop sommige mensen geacht worden om ongedifferentieerde arbeidskracht of arbeidstijd te verkopen aan anderen, vormt één van de peilers van ons economisch systeem. De verkoper op de arbeidsmarkt wordt geacht de leiding over zijn daden tegen vergoeding over te dragen aan de koper. Indien deze transactie daadwerkelijk zou plaatsvinden, betekent dit dat de koper ook de verantwoordelijkheid voor die daden overneemt.
De vraag , bedoeld om na te gaan of de mensen ook vinden dat die overdracht van verantwoordelijkheid daadwerkelijk plaatsvindt, luidt als volgt:

“Een jonge boekhouder treedt in dienst van een bedrijf dat elektronisch materiaal exporteert. Het bedrijf voert ook militair elektronisch materieel uit naar een gebied waar dit wettelijk verboden is. De nieuwe boekhouder krijgt van zijn chef het bevel om daartoe documenten te vervalsen. De boekhouder wijst zijn chef op het onwettelijke van de export. Zijn chef zegt hem echter dat hij volgens zijn arbeidscontract de orders van de zijn oversten moet uitvoeren. De boekhouder voert daarop deze orders uit en vervalst de documenten.
Later wordt de illegale export ontdekt en de jonge boekhouder wordt samen met anderen in staat van beschuldiging gesteld.
Vindt U dat de rechter de boekhouder moet veroordelen?

Mogelijke antwoorden: a) veroordelen b) vrijspreken c) weet niet”

Het resultaat van de enquête was: a) 154 b) 62; c) 16

De meeste mensen (71%) zijn dus van oordeel dat een arbeidsovereenkomst de werker, die zijn arbeid verkocht heeft, niet van zijn verantwoordelijkheid ontslaat. Indien de werker de wet overtreedt op bevel van zijn chef, is hij toch aansprakelijk.

Vermits er geen reden lijkt te zijn om aan te nemen dat die verantwoordelijkheid enkel bij wetsovertredingen geldt, lijkt de conclusie te zijn dat arbeid in de ogen van de meeste mensen altijd verantwoordelijke activiteit is. Dit betekent dat de arbeidsmarkt eigenlijk een schijnmarkt is. Indien verantwoordelijkheid voor de eigen daden als onoverdraagbaar geldt, kan arbeid eigenlijk nooit koopwaar zijn.

VRAAG 3 EN 4

De derde en de vierde vraag horen samen. Zij hebben als bedoeling om na te gaan hoe de mensen de verhouding tussen de ‘productiefactoren’ arbeid en kapitaal inschatten. Vraag 3 stelt deze vraag op een abstracte manier. In deze abstracte vraagstelling valt niet op dat arbeid altijd met verantwoordelijkheid is verbonden. Vraag 4 stelt de verhouding tussen arbeid en kapitaal op een concrete manier. Dan valt natuurlijk wel op dat een arbeidende mens, in tegenstelling tot een produktiemiddel, verantwoordelijkheid draagt.

Vraag 3 luidt:

“Wat vindt U de meest correcte wijze om het produktieproces in een bedrijf te beschrijven:

a) Kapitaal en arbeid werken samen om producten voort te brengen
b) Kapitaal en arbeid worden verbruikt om goederen te produceren
c) Werkers brengen goederen voort met behulp van kapitaal.

Mogelijke antwoorden: a) b) of c)”

Het resultaat van de enquête was: a) 101 b) 57 c) 72

Vraag 4 luidt:

“Wat vindt U de meest correcte wijze om dezelfde handeling te beschrijven :

a) De houthakker werkte samen met een bijl om de kersenboom om te hakken
b) De bijl en de arbeid van de houthakker werden verbruikt om de kersenboom om te hakken
c) De houthakker hakte de kersenboom om met de bijl

Antwoord met: a) b) of c) “.

Het resultaat van de enquête was: a) 24 b) 20 c) 188

Hoewel vraag 4 eigenlijk alleen maar een concretisering is van vraag 3, zijn de antwoorden toch zeer verschillend. De alternatieven a) en b) verschillen van alternatief c) hierin, dat zij arbeid en kapitaal op dezelfde voet plaatsen. Daarentegen zijn in alternatief c) arbeid en kapitaal asymmetrisch aangeduid: arbeid wordt aangeduid als handelende factor, kapitaal als het middel. Vraag 3 is in tamelijk abstracte termen gesteld. De ondervraagden hebben dan waarschijnlijk de neiging om arbeid en kapitaal allebei als uitgavenposten voor het bedrijf op te vatten. Vanuit dat abstracte (boekhoudkundige) gezichtspunt zijn arbeid en kapitaal gelijkwaardige ‘productiefactoren’. Het gevolg is dat de meeste mensen een ‘schoolboekantwoord’ geven. Vraag 4 beschrijft echter een voorbeeld van concrete arbeid door een concrete mens. Dan springt de asymmetrie tussen arbeid en kapitaal onmiddellijk in het oog; 81% van de mensen kiest ook voor een verwoording, die deze asymmetrie uitdrukt. De kern van die asymmetrie schuilt in het begrip ‘verantwoordelijkheid’. In fysieke zin zijn zowel de houthakker als de bijl bij het omhakken betrokken. Maar de verantwoordelijkheid voor het omhakken berust volledig bij de houthakker en helemaal niet bij de bijl.

Verscheidene leerlingen vermeldden dat er ondervraagden waren, die na kennisname van vraag 4 hun antwoord op vraag 3 wilden herzien. Zo’n herziening was echter van tevoren verboden. Blijkbaar lokt vraag 3 een antwoord uit in overeenstemming met de overheersende ideologie, terwijl vraag 4 door haar concreet karakter de wereldvreemdheid van deze ideologie aantoont.

[Paulus de Boskabouter]

heeft niemand dit gelezen?
Ik ook niet

[Supe®Staaf]

Oorspronkelijk geplaatst door Paulus de Boskabouter

heeft niemand dit gelezen?
Ik ook niet

't Zou u anders wél deugd doen.
Jos' visie op arbeid (en eveneens op democratie) is revolutionair, én ethisch.
Daar kunnen de rode, blauw, groene zwarte en tsjeveen-klojo's die vandaag de politieke dienst uitmaken nog een punt aan zuigen.

[eno2]

't Is inderdaad een ogenopenertje, als je erin slaagt, ze niet dicht te laten vallen.

[1handclapping]

Relevant, maar onwetenschappelijk door de aard van de vraagstelling. Wat zouden bv. de antwoorden geweest zijn in het geval van de sneeuwschoppen als de winkelier na de winter tijdens een hittegolf die producten aan lagere prijzen zou "uitverkopen" ?

De voorbeelden zijn arbirair gekozen en onrealistisch, met machtsverhoudingen houden we helemaal geen rekening (in een zaak van valsheid van geschrifte houdt een rechter er el degelijk rekening mee).

Bovendien - volgt er iemand het Ahold proces ? - zelfs de PDG's van een niet nietige multinational durven het aan de stelling te hanteren "Wir haben es nicht gewusst" - zijn dat onverantooirdelijke werknemers ?

Het zou vanzelfsprekend prachtig zijn indien wij allen de verantwoordelijkheid van de daden van ons bedrijf zouden delen en overeenkomstig de "topmanagerlonen" mochten delen - de theorie volgt hier allerminst de praktijk.

[eno2]

[quote=1handclapping;1618925]

Relevant, maar onwetenschappelijk door de aard van de vraagstelling. Wat zouden bv. de antwoorden geweest zijn in het geval van de sneeuwschoppen als de winkelier na de winter tijdens een hittegolf die producten aan lagere prijzen zou "uitverkopen" ?

Mag niet.
Onwettelijk.
Duur verkopen in onze winstcultuur, dat mag.

De voorbeelden zijn arbirair gekozen en onrealistisch, met machtsverhoudingen houden we helemaal geen rekening (in een zaak van valsheid van geschrifte houdt een rechter er el degelijk rekening mee).

Nu ja, 't zijn pedagogische voorbeelden.
En omdat ik op school nooit goed oplette, deed ik er nu mijn voordeel mee.

Bovendien - volgt er iemand het Ahold proces ? - zelfs de PDG's van een niet nietige multinational durven het aan de stelling te hanteren "Wir haben es nicht gewusst" - zijn dat onverantooirdelijke werknemers ?

Nee, die heten allemaal "Haas".

Het zou vanzelfsprekend prachtig zijn indien wij allen de verantwoordelijkheid van de daden van ons bedrijf zouden delen en overeenkomstig de "topmanagerlonen" mochten delen - de theorie volgt hier allerminst de praktijk.[/

quote]

Daar vind ik dat je een punt hebt.
Ons geweten zou even duur moeten zijn als onze wedden.

[King of beggars and fleas]

het is inderdaad zo dat werken in opdracht van ... geen excuus zou mogen zijn om plots alle ethiek overboord te werpen.

De ethica is inherent aan de mens en daar waar de mens de ethiek in opdracht van ... overboord werpt verwordt hij van een mens tot louter een onderdeel van het productieapparaat. ( of kan ook oorlogsapparaat of bvb onderdrukkings of uitbuitingsapparaat ) zijn.

Maar al te vaak wordt in het hedendaags kapitalisme het excuus ik deed het in opdracht van ... bovengehaald. Meer zelfs het is een excuus waarmee alles waarvan we allemaal goed genoeg weten dat het onze wereld om zeep helpt gelegitimeerd wordt.

Moest er geen mens te vinden zijn die het regenwoud wil omhakken dan zou het er blijven staan.
Moest niemand de gaskranen in auswitsch hebben opengedraaid dan zouden er daar geen joden zijn vergast.

Deze dwaling van onze tijd maakt dat bedrijven rechtspersonen ( een concept waar ik het altijd al moeilijk mee heb gehad) zich maar al te vaak als psychopaten gedragen ( ook resultaat v wetenschappelijk onderzoek ).

Ze zijn ook bijna allemaal hierarchisch georganiseerd. En bij elke stap naar beneden in de hierarchie verdwijnt er een stuk ethiek en dus menselijkheid.

Voor bush is het bvb makkelijk om zijn minister van defensie opdracht te geven om irak plat te gooien en binnen te vallen. Voor zijn minister is er nog steeds geen probleem om de opdracht verder te geven aan de generaal. Van de president naar de minister zijn er eventueel nog ethische opwerpingen mogelijk tegen de opdracht. De generaal wordt echter al geacht opdrachten zondermeer uit te voeren. Wat die ook zijn. En naarmate men verder benedenwaarts afdaalt in de hierarchie zijn de manschappen meer en meer getraind om blind ( als een machine ipv mens ) orders op te volgen. De president wordt hoe dan ook nooit direct met de gevolgen van zijn opdracht geconfronteerd.

Uit de vele getraumatiseerde soldaten die uit vietnam, irak ed terugkwamen blijkt dat ze overduidelijk problemen hadden met datgene wat ze hadden moeten doen. Daaruit blijkt ook dat ze diep van binnen ( ondanks training ) toch ook nog steeds beseften dat het "het was in opdracht van ... excuus" niet houdbaar is.

Ik ben het dan ook eens met Staaf dat Jos hier iets zeer fundamenteels aanbrengt. Een ethisch vraagstuk waar we veel te weinig bij stil staan. En meer nog het zal van het vatten van dit ethisch vraagstuk afhangen of de mensheid op deze planeet zal kunnen overleven.

[King of beggars and fleas]

het is vanuit diezelfde ethiek bovendien dat het VWS politieagenten en gemeentearbeiders oproept om te weigeren opdrachten uit te voeren waarbij zij mensen zonder dat er in een alternatieve huisvesting werd voorzien op straat moeten zetten (gerechtelijke uitdrijving ). Waarbij ze in opdracht van ... een ongrondwettelijke situatie voor de uitgedrevenen tot stand brengen.

Gemeentearbeiders en politieagenten zullen we oproepen om te weigeren de opdracht uit te voeren waarbij zij de grondwet moeten overtreden. Degenen die aan deze oproep gehoor geven zullen kunnen rekenen op de solidariteit in woord en daad van het vws indien ze daar problemen door zouden krijgen.

bron

Wat ik toch ook nog wou toevoegen dat is dat het over de ganse lijn consequent toepassen van deze ethiek leidt tot de vrijwel totale ongeschiktheid van het individu voor de arbeidsmarkt van vandaag de dag.

Agenten bvb die een dergelijke opdracht uit ethische overwegingen zouden weigeren zouden immers met zekerheid gesanctioneerd, bij herhaling ontslagen worden.

Zelf ondervond ik problemen ( hoewel toch geen sanctie noch ontslag ) in deze genre toen ik als gemeentearbeider weigerde om pesticiden te spuiten ( waarbij ik mij wel bereid verklaarde het onkruid met de hand te verwijderen). Ook bij de post toen ik weigerde om reclame van het Vb rond te delen - hetzelfde liedje. Het opnemen van de eigen verantwoordelijkheid (ondanks dat men werkt in opdracht van ) is dus nog lang niet maatschappelijk aanvaard om niet te zeggen dat het des (mensen)werelds grootste taboe is.

[TheBlackadder]

Een leuke bevraging, maar helaas weinig wetenschappelijk (suggestief vragen, niet exclusieve vragen, niet alle antwoorden mogelijk).

Een voorbeeldje: stel dat ge bij uw vraag 3 en 4 optie C vervangt door:
3C: arbeid kan dankzij kapitaal werk uitvoeren
4C: een houthakker kan dankzij een bijl een boom omkappen.

wedden dat 4c de meest gekozen optie wordt, en dat u zal moeten concluderen (via dezelfde redenering) dat kapitaal belangrijker is dan arbeid.
Nu klopt dit uiteraard niet, geen van beide kan zonder de ander (enkele uitzonderingen niet te na gesproken). Maar door uw vraag lijkt het ene belangrijker, door mijne het andere.
Zonder neutrale en goede vragen zullen uw "conclussies" evenwel niet meer kunnen zijn dan x% stemt dit, zonder er ook maar enig gevolg uit te trekken (zoals u wel doet). Dus helaas is deze peiling niets waard en heeft u uw tijd verprutst. Nuja, u doet hier niet slechter dan vele wettenschappers die dit ook doen om spectaculaire resultaten en de bijbehorende aandacht te krijgen

[King of beggars and fleas]

@ hierboven.

zonder een bijl kan een arbeider wel nog werken ( moeizamer mss maar hij kan nog steeds werken )

Maar wat gaat een bijl zonder arbeider beginnen ?

[TheBlackadder]

Oorspronkelijk geplaatst door King of beggars and fleas

@ hierboven.

zonder een bijl kan een arbeider wel nog werken ( moeizamer mss maar hij kan nog steeds werken )

Maar wat gaat een bijl zonder arbeider beginnen ?

Dan daag ik u eens uit om zonder bijl een boom om te hakken (en dan bedoel ik geen twijgje of boompje van 10cm dik).

Zoals ik trouwens ook zei: geen kan zonder de ander (als ge iets serieus wilt verwezenlijken). Mijn bedoeling hier was slechts duidelijk te maken dat de gebruikte vragen niet bruikbaar waren om conclussies uit te trekken (wegens suggestief,...)

[King of beggars and fleas]

Oorspronkelijk geplaatst door TheBlackadder

Dan daag ik u eens uit om zonder bijl een boom om te hakken (en dan bedoel ik geen twijgje of boompje van 10cm dik).

Zoals ik trouwens ook zei: geen kan zonder de ander (als ge iets serieus wilt verwezenlijken). Mijn bedoeling hier was slechts duidelijk te maken dat de gebruikte vragen niet bruikbaar waren om conclussies uit te trekken (wegens suggestief,...)

sorry maar hoe kunt ge nu zo dom zijn om de arbeider en zijn werktuig aan elkaar gelijk te stellen ?

laat ik het om muggezifterij onmogelijk te maken anders stellen

als de arbeider geen graafmachine heeft om de bomen om te hakken dan gaat hij er met zijn bijl ook nog aan kunnen beginnen.

Omgekeerd kan een graafmachine zonder arbeider niks beginnen.

Kapitaal of een productiemachine daarmee betaald kan onmogelijk werken, ook niet samenwerken. Net zoals een computer niks kan zonder dat een mens hem dat eerst leerde.

Het gaat er hier over wat er bezielt is en wat niet. Of anders waar de causaliteit ligt in het productieproces. Het productieapparaat is slechts een wat meer gesofisticeerd verlengstuk van de handen ( de natuurlijke werktuigen ) van de mens. Dat productieapparaat is bovendien zelf ook nog eens gebouwd door diezelfde handen.

De arbeider verhoudt zich dus tot de productiemiddelen zoals voor een gelovige god zich verhoudt tot de mens en de gehele schepping.

[TheBlackadder]

Oorspronkelijk geplaatst door King of beggars and fleas

sorry maar hoe kunt ge nu zo dom zijn om de arbeider en zijn werktuig aan elkaar gelijk te stellen ?

laat ik het om muggezifterij onmogelijk te maken anders stellen

als de arbeider geen graafmachine heeft om de bomen om te hakken dan gaat hij er met zijn bijl ook nog aan kunnen beginnen.

Omgekeerd kan een graafmachine zonder arbeider niks beginnen.

Kapitaal of een productiemachine daarmee betaald kan onmogelijk werken, ook niet samenwerken. Net zoals een computer niks kan zonder dat een mens hem dat eerst leerde.

Het gaat er hier over wat er bezielt is en wat niet. Of anders waar de causaliteit ligt in het productieproces. Het productieapparaat is slechts een wat meer gesofisticeerd verlengstuk van de handen ( de natuurlijke werktuigen ) van de mens. Dat productieapparaat is bovendien zelf ook nog eens gebouwd door diezelfde handen.

De arbeider verhoudt zich dus tot de productiemiddelen zoals voor een gelovige god zich verhoudt tot de mens en de gehele schepping.

En nu gaat u enkele keren in de fout:
- stel ik een arbeider en zijn werktuig gelijk? Nu geeft ge dat precies zo'n morele connotatiewaar ik zeg een bijl is zo veel waard als een mensenleven. Dit bedoel ik dus niet: ik heb het over arbeid en kapitaal, die niet zonder elkaar kunnen.
- U zegt: geen graafmachine, dan maar een bijl. Dit is ook kapitaal, net zoals een zaag om die boom om te zagen dat is, een touw om die om te trekken,.... Dus hoe gaat die arbeider (en dus duidelijk uit het voorbeeld: 1 arbeider) die boom (pakweg een eik van 100 jaar oud) tegen de grond werken? Dat kan die arbeider niet zonder hulpmiddel (lees: kapitaal).
- Dan haalt u weer aan 'kapitaal kan ook niks zonder arbeid', waar u mijn stelling eigenlijk herhaald.
-Nu moet ik zeggen, dit is nu, maar dit blijft niet noodzakelijk zo: gaat u zelfstandig werkend kapitaal (binnen 10.000 jaar of zo), waar al 5.000 jaar geen arbeider aan te pas is gekomen nog altijd beschouwen als product van een arbeider, en alle producten hiervan ook als producten van die arbeider? (nuja, dit is een hypothetische toekomst uiteraard, maar wie weet komt die er ooit)
- Computers kunnen niks dat de mens hen niet eerst leerde. Die stelling ging misschien 40 jaar geleden op, maar nu niet meer (voorbeelden genoeg hiervan, zoals onze bruggenbouwer).

[Turkje]

Oorspronkelijk geplaatst door Supe®Staaf

't Zou u anders wél deugd doen.
Jos' visie op arbeid (en eveneens op democratie) is revolutionair, én ethisch.
Daar kunnen de rode, blauw, groene zwarte en tsjeveen-klojo's die vandaag de politieke dienst uitmaken nog een punt aan zuigen.

Revolutionair zou ik het toch niet noemen. De "democratisering van de economie" is voor heel wat groepen (denk maar aan vakbonden bvb.) een stokpaardje, maar heeft in realiteit evenveel zin als de "democratisering van de fysica".

Het beste voorbeeld daarvan is die eerste vraag: blijkbaar wil de auteur ertoe komen dat prijszetting op democratische wijze moet gebeuren, en niet via "vraag en aanbod". Het probleem is echter, dat vraag en aanbod in een vrije markt nu eenmaal de meest democratische, ethische en werkbare methode is om tot prijszetting te komen... !

Maar ik wil de auteur best krediet geven voor het feit dat hij een "alternatieve politieke stem" wil laten horen...

[de limburgse leeuw]

Toch vind ik vraag 1 en 2 wel interessant in die zin dat ze aantonen dat wat mensen echt denken niet is wat er tot uiting komt in hun dagelijks leven of in hun stemgedrag.

Er zijn natuurlijk door de eeuwen heen al heel wat theorieën opgesteld over arbeid en kapitaal en over de verhoudingen tussen beide. Om daar even een boom over op te zetten hier op politics lijkt me bijna niet te doen. Gewoon omdat er al zoveel over gezegd is, door zoveel verschillende denkers, politici en anderen.

Voor de arbeider is de arbeid natuurlijk het belangrijkste, voor de kapitalist het kapitaal.
Ik denk dat arbeid (maar geen LOONarbeid) al bestond voordat het geld werd uitgevonden. Er werd immers aan landbouw gedaan enzomeer, mensen bouwden huizen voor zichzelf, produceerden voedsel voor hun families, enz... voordat er met geld betaald werd. Arbeid is dan zinvol.

De LOONarbeid geleverd door de arbeidersklasse (die de produktiemiddelen niet in bezit heeft) is een verschijnsel dat tevoorschijn komt met de opkomst van het industrieel kapitalisme. HIer tekende zich een duidelijk verschil af met de ambachtelijke periode die eraan voorafging, omdat daar de arbeiders zelf de produktiemiddelen in bezit hadden.

Door de techniek echter te plaatsen tussen de arbeider en zijn produkt, en door het produktieproces op te splitsen teneinde de productiviteit te verhogen, creëerde men overproduktie, prijsdaling en werkloosheid.

De postmoderne visie (die na het industrieel kapitalisme valt, grosso modo) is dan weer dat kapitaal de aandrijving vormt van techniek en wetenschap. Dat noemt men dan het WTK-complex (Vermeersch), de MEGAMACHINE (L.Mumford), de Technocosmos (J.ELLUL),... er zijn talloze benamingen voor dit verschijnsel waar de techniek een steeds meer centrale rol krijgt toebedeeld, ten nadele van de mens(elijkheid), en waar het geheel wordt voortgestuwd door kapitaalsinjecties die steeds nieuwere wetenschap en technologie voortbrengen.

[@lpha]

Oorspronkelijk geplaatst door TheBlackadder

Een leuke bevraging, maar helaas weinig wetenschappelijk (suggestief vragen, niet exclusieve vragen, niet alle antwoorden mogelijk).

Een voorbeeldje: stel dat ge bij uw vraag 3 en 4 optie C vervangt door:
3C: arbeid kan dankzij kapitaal werk uitvoeren
4C: een houthakker kan dankzij een bijl een boom omkappen.

wedden dat 4c de meest gekozen optie wordt, en dat u zal moeten concluderen (via dezelfde redenering) dat kapitaal belangrijker is dan arbeid.
Nu klopt dit uiteraard niet, geen van beide kan zonder de ander (enkele uitzonderingen niet te na gesproken). Maar door uw vraag lijkt het ene belangrijker, door mijne het andere.
Zonder neutrale en goede vragen zullen uw "conclussies" evenwel niet meer kunnen zijn dan x% stemt dit, zonder er ook maar enig gevolg uit te trekken (zoals u wel doet). Dus helaas is deze peiling niets waard en heeft u uw tijd verprutst. Nuja, u doet hier niet slechter dan vele wettenschappers die dit ook doen om spectaculaire resultaten en de bijbehorende aandacht te krijgen

Tja, sommigen hebben er uiteraard baat bij om te beweren dat kapîtaal belangrjker is dan arbeid en de goegemeente te doen geloven dat kapitaal een noodzakelijke voorwaarde is om arbeid mogelijk te maken.
In dat zelfde denkpatroon is arbeid de bestaansreden van de mens.

De werkelijkheid is natuurlijk anders. Wat was er eerst? De arbeid of het kapitaal?
Het antwoord hierop is arbeid. Kapitaal is slechts een afgeleid product van de arbeid. Dat deel van de arbeid dat niet gebruikt wordt voor consumptie en ingezet wordt als hulpmiddel van de arbeid om haar efficientie te verbeteren. ( gelieve kapitaal niet te verwarren met de natuurljke hulpbronnen! )
Kapitaal is ook vergankelijk. Een deel van de arbeid is bestemd om het kapitaal in stand te houden. Kapitaal zonder arbeid smelt weg als sneeuw voor de zon.

Gepaste nederigheid van kapitaalbezitters tov de arbeid is dus wel op zijn plaats. Het is de arbeid die zorgt voor het in standhouden van hun kapitaal en welvaart.

[eno2]

Het beste voorbeeld daarvan is die eerste vraag: blijkbaar wil de auteur ertoe komen dat prijszetting op democratische wijze moet gebeuren, en niet via "vraag en aanbod". Het probleem is echter, dat vraag en aanbod in een vrije markt nu eenmaal de meest democratische, ethische en werkbare methode is om tot prijszetting te komen... !

Alleen als de vraag- en aanbodcurve elastisch is.

Anders breekt ze...

[Turkje]

Oorspronkelijk geplaatst door eno2

Alleen als de vraag- en aanbodcurve elastisch is.

Ik zou eerder zeggen, er is enkel een marktfaling wanneer goederen geproduceerd/verbruikt worden die behoren tot het "gemeenschappelijk bezit" (denk aan oppervlaktewater, propere lucht, ...). Maar zelfs daar kan de goede econoom via propere berekeningen met marginale kosten en baten een mouw aan passen...

[eno2]

Oorspronkelijk geplaatst door Turkje

Ik zou eerder zeggen, er is enkel een marktfaling wanneer goederen geproduceerd/verbruikt worden die behoren tot het "gemeenschappelijk bezit" (denk aan oppervlaktewater, propere lucht, ...). Maar zelfs daar kan de goede econoom via propere berekeningen met marginale kosten en baten een mouw aan passen...

De econoom kent van alles de prijs, maar van niets de waarde.