Hoe en wat in het Proto-Indo-Europees

roger verhiest · 30 juni 2012, 12:05

Hoe en wat in het Proto-Indo-Europees
Als je besluit om dit jaar met de tijdmachine op vakantie te gaan, hebben wij een aanrader voor je. Stel de klok in op vijfduizend jaar geleden en reis af naar de Zuid-Russische steppen. Met een beetje geluk (en als onze theorieën kloppen) kom je terecht in het land van de Proto-Indo-Europeanen, ook wel bekend als de Indogermanen – al heeft die term een wat ouderwetse connotatie, maar hé, wat is ouderwets als je vijfduizend jaar teruggaat?

De reis zal niet geheel zonder gevaren zijn. Buiten het feit dat we niet weten wat voor ziektekiemen er zoal rondwaarden in die tijd, loopt de reiziger ook het risico daadwerkelijk een Indogermaan tegen het lijf (of dat van diens paard) te lopen. Als vrouw is de kans niet gering dat je gelijk geschaakt wordt, als man zou je het hoofd afgehouwen kunnen worden. Voor het geval je wel de kans krijgt om met een Indogermaan te spreken, hebben we een aantal Proto-Indo-Europese zinnetjes verzameld die van pas zouden kunnen komen. Tenslotte, als je in leven blijft, wil je toch op z’n minst voorkomen dat je alsnog als slaaf verkocht wordt.

De reiziger dient wel te beseffen dat de vorm van deze zinnetjes misschien niet geheel juist is. Bedenk namelijk dat alles is gebaseerd op reconstructie (maar voor het gemak laten we de asterisken weg). Bovendien zijn de schattingen van het tijdvak niet geheel nauwkeurig, dus wellicht hebben zich al enige dialectsplitsingen voorgedaan. Daarom willen we de reiziger op het hart drukken goed op te letten en alnaargelang de situatie dat vereist de ruki-regel, de wet van Bartholomae of de juiste klankverschuiving toe te passen op het door ons geleverde materiaal. Bij gebrek aan reconstructies geven we transponaten. Hopelijk levert dit geen aanstootgevende teksten op. Het gebruik van deze gids geschiedt geheel op eigen risico. Voor tips en aanvullingen naar aanleiding van het gebruik gelieve de redactie aan te schrijven. O en als je er op je reis achter komt hoe de laryngalen nou écht klonken, zou je dat dan alsjeblieft aan ons willen terugkoppelen? Áls je terug weet te komen.

Alain Corbeau
(Deze gids verscheen deze maand in TWISTER, het tijdschrift van de Leidse studievereniging Taalwetenschap)

Goede dag/nacht!
Dieum/nokwtm h1sum!

Waar ben ik?
Ku h1esmi?

Welk jaar is het?
Kwos uetos h1esti?

Breng me naar jullie leider.
Bhere h1me h2ed ueiḱpotim usom.

Laat me los of ik eet uw paard op!
LeuHe h1me, h2euti h1eḱuom tuom h1edmi!

Geef me een paard.
Deh3dhi h1mei h1eḱuom.

Hebt u ook mede?
H2en usmei medhu h1esti?

Proost!
Peh3tlom!

Kun je dit eten?
H2en h1edeto tod?

Mag ik foto’s nemen?
H2en likeh1ti h1mei bhh2uotogrbhieh2ns dheh1tum?

Nee, ik ben vegetariër.
Nē, ghortobhegtōr h1esmi.

Hoe gaat het met uw grootvader?
Kwōd bheuh2eti h2euh2os tuos?

Is dat uw vrouw/moeder of uw dochter/zus?
H2en seh2 h1esti gwenh2/meh2tēr dhugh2tēr-ue/suesōr-ue tueh2?

Wauw, wat veel sterren zie je hier!
H1ō, totieh2i h2steres ḱi speḱntro!

Mag ik uw zwaard vasthouden?
H2en likeh1ti h1mei h1ensim tuom dreghtum?

Zwijn, raak me niet aan!
SuHs, meh1 h1me teh2gdhi!

Nee, u stinkt.
Nē, smerdesi.

Ik ben getrouwd, hoor. (vrouw)
Snubhteh2 ǵhi h1esmi.

Waar is de dichtstbijzijnde haven?
Ku h1esti portus propsmh1os?

In welke richting ligt Nederland?
Kwom uertmn Niterom Dhǵhmom h1esti?

Wie heeft mijn mobieltje gejat?
Kwis kwelebhoh2nom mouHebhlim h1mom h1eklepst?

Wat je te horen kunt krijgen:

Kwis h1esi tuH?
Wie ben jij?

Kwodhe h1esi?
Waar kom je vandaan?

Kwis mleuh2ti kwod uei bheh2tum ‘eh2’ ne moghomedhh2?
Wie zegt dat wij geen ‘a’ kunnen zeggen?

So h1esti bhreh2tēr/ph2tēr/deh2iuēr/suekros h1mos.
Dit is mijn broer/vader/zwager/schoonvader.

Kwosieh2i h3eueh2es ph2trei tuei h1senti?
Hoe veel schapen heeft je vader?

Ku h1esti potis tuos?
Waar is je man?

Nsim h1mom ne kwrineh2mi.
Mijn zwaard verkoop ik niet.

Nē, nsmei neh2ues ne h1senti.
Nee, we hebben geen schepen.

TuH meneh1i ḱi-gwhe!
Jij blijft hier!
Rubriek: Gastcolumns, Indo-Europees

(unquote)

Ongetwijfeld een zeer nuttige vakantietip en een aanzet voor de publicatie van een boekje "Wat en hoe zeg ik het in het proto-Indo-europees".
Ook een nuttige basis om je ideeën bij te brengen hoe het intergalactisch er binnen 5.000 jaar of zo zal uitzien...

Knipp · 1 juli 2012, 03:38

Citaat:

de ruki-regel, de wet van Bartholomae of de juiste klankverschuiving

is 't gewoon reverse engineering vertrekkend van westvlaams of zo ?

koe de poing · 1 juli 2012, 04:19

Citaat:

Mag ik uw zwaard vasthouden?
H2en likeh1ti h1mei h1ensim tuom dreghtum?

dat lijkt me een bijzonder onbeschofte vraag.

30 juni 2012, 12:05	#1
roger verhiest Eur. Commissievoorzitter Geregistreerd: 18 november 2007 Locatie: 2100 Meneghem Berichten: 9.288	Hoe en wat in het Proto-Indo-Europees Hoe en wat in het Proto-Indo-Europees Als je besluit om dit jaar met de tijdmachine op vakantie te gaan, hebben wij een aanrader voor je. Stel de klok in op vijfduizend jaar geleden en reis af naar de Zuid-Russische steppen. Met een beetje geluk (en als onze theorieën kloppen) kom je terecht in het land van de Proto-Indo-Europeanen, ook wel bekend als de Indogermanen – al heeft die term een wat ouderwetse connotatie, maar hé, wat is ouderwets als je vijfduizend jaar teruggaat? De reis zal niet geheel zonder gevaren zijn. Buiten het feit dat we niet weten wat voor ziektekiemen er zoal rondwaarden in die tijd, loopt de reiziger ook het risico daadwerkelijk een Indogermaan tegen het lijf (of dat van diens paard) te lopen. Als vrouw is de kans niet gering dat je gelijk geschaakt wordt, als man zou je het hoofd afgehouwen kunnen worden. Voor het geval je wel de kans krijgt om met een Indogermaan te spreken, hebben we een aantal Proto-Indo-Europese zinnetjes verzameld die van pas zouden kunnen komen. Tenslotte, als je in leven blijft, wil je toch op z’n minst voorkomen dat je alsnog als slaaf verkocht wordt. De reiziger dient wel te beseffen dat de vorm van deze zinnetjes misschien niet geheel juist is. Bedenk namelijk dat alles is gebaseerd op reconstructie (maar voor het gemak laten we de asterisken weg). Bovendien zijn de schattingen van het tijdvak niet geheel nauwkeurig, dus wellicht hebben zich al enige dialectsplitsingen voorgedaan. Daarom willen we de reiziger op het hart drukken goed op te letten en alnaargelang de situatie dat vereist de ruki-regel, de wet van Bartholomae of de juiste klankverschuiving toe te passen op het door ons geleverde materiaal. Bij gebrek aan reconstructies geven we transponaten. Hopelijk levert dit geen aanstootgevende teksten op. Het gebruik van deze gids geschiedt geheel op eigen risico. Voor tips en aanvullingen naar aanleiding van het gebruik gelieve de redactie aan te schrijven. O en als je er op je reis achter komt hoe de laryngalen nou écht klonken, zou je dat dan alsjeblieft aan ons willen terugkoppelen? Áls je terug weet te komen. Alain Corbeau (Deze gids verscheen deze maand in TWISTER, het tijdschrift van de Leidse studievereniging Taalwetenschap) Goede dag/nacht! Dieum/nokwtm h1sum! Waar ben ik? Ku h1esmi? Welk jaar is het? Kwos uetos h1esti? Breng me naar jullie leider. Bhere h1me h2ed ueiḱpotim usom. Laat me los of ik eet uw paard op! LeuHe h1me, h2euti h1eḱuom tuom h1edmi! Geef me een paard. Deh3dhi h1mei h1eḱuom. Hebt u ook mede? H2en usmei medhu h1esti? Proost! Peh3tlom! Kun je dit eten? H2en h1edeto tod? Mag ik foto’s nemen? H2en likeh1ti h1mei bhh2uotogrbhieh2ns dheh1tum? Nee, ik ben vegetariër. Nē, ghortobhegtōr h1esmi. Hoe gaat het met uw grootvader? Kwōd bheuh2eti h2euh2os tuos? Is dat uw vrouw/moeder of uw dochter/zus? H2en seh2 h1esti gwenh2/meh2tēr dhugh2tēr-ue/suesōr-ue tueh2? Wauw, wat veel sterren zie je hier! H1ō, totieh2i h2steres ḱi speḱntro! Mag ik uw zwaard vasthouden? H2en likeh1ti h1mei h1ensim tuom dreghtum? Zwijn, raak me niet aan! SuHs, meh1 h1me teh2gdhi! Nee, u stinkt. Nē, smerdesi. Ik ben getrouwd, hoor. (vrouw) Snubhteh2 ǵhi h1esmi. Waar is de dichtstbijzijnde haven? Ku h1esti portus propsmh1os? In welke richting ligt Nederland? Kwom uertmn Niterom Dhǵhmom h1esti? Wie heeft mijn mobieltje gejat? Kwis kwelebhoh2nom mouHebhlim h1mom h1eklepst? Wat je te horen kunt krijgen: Kwis h1esi tuH? Wie ben jij? Kwodhe h1esi? Waar kom je vandaan? Kwis mleuh2ti kwod uei bheh2tum ‘eh2’ ne moghomedhh2? Wie zegt dat wij geen ‘a’ kunnen zeggen? So h1esti bhreh2tēr/ph2tēr/deh2iuēr/suekros h1mos. Dit is mijn broer/vader/zwager/schoonvader. Kwosieh2i h3eueh2es ph2trei tuei h1senti? Hoe veel schapen heeft je vader? Ku h1esti potis tuos? Waar is je man? Nsim h1mom ne kwrineh2mi. Mijn zwaard verkoop ik niet. Nē, nsmei neh2ues ne h1senti. Nee, we hebben geen schepen. TuH meneh1i ḱi-gwhe! Jij blijft hier! Rubriek: Gastcolumns, Indo-Europees (unquote) Ongetwijfeld een zeer nuttige vakantietip en een aanzet voor de publicatie van een boekje "Wat en hoe zeg ik het in het proto-Indo-europees". Ook een nuttige basis om je ideeën bij te brengen hoe het intergalactisch er binnen 5.000 jaar of zo zal uitzien... __________________ Tempo toleras sed vero aperas