Eindelijk wat Vlaamse canon op de VRT : Het verhaal van Vlaanderen

[Dadeemelee]

Oorspronkelijk geplaatst door Weyland

Nederland heeft zich ook generatieslang aan laten praten dat ze de bakermat van tolerantie zijn, maar eigenlijk is België religieus veel toleranter dan Nederland. Wij die vol zelfkritiek zitten en dat niet over onszelf zeggen.

De menselijke aard, denk ik.

Eigenlijk is het zo. Nederland was religieus nooit tolerant tot de jaren '60 van de 20ste eeuw, zoals Adam Smith beweerd. Wel waren ze minder intolerant dan vele delen van Europa sinds de 17de eeuw, maar ook na een heus schrikbewind onder de Watergeuzen dat ook toen als zo ervaren werd. Regionaal had je ook her en der intolerante opflakkeringen. De Hollandse steden waren verlichter dan bijvoorbeeld plekken als de Veluwe of Tholen (op veel gegeven punten werd iedere katholiek er verjaagd en hun schuilkerken vernield).

En hier in België worden Filips 2 en Alva als de grote schurken aanzien (ze hebben er uiteraard wel aan meegeholpen). De ‘politiek’ toen was gewoon verweven met religie.
Dat terwijl de Inquisitie een zuiver religieuze zaak was. Vreemd dat het aan de Dominicanen die de grote schuldigen waren niet blijven plakken is.

[Jacob Van Artevelde]

@ Weyland. Wat tolerantie betreft, Nederland was toch maar het eerste land ter wereld waar het homohuwelijk werd gelegaliseerd......

[Weyland]

Oorspronkelijk geplaatst door Dadeemelee

En hier in België worden Filips 2 en Alva als de grote schurken aanzien (ze hebben er uiteraard wel aan meegeholpen). De ‘politiek’ toen was gewoon verweven met religie.
Dat terwijl de Inquisitie een zuiver religieuze zaak was. Vreemd dat het aan de Dominicanen die de grote schuldigen waren niet blijven plakken is.

Ze waren dan ook niet geliefd, ook niet bij katholieken. Beiden snapten niks van de Nederlanden. Nu hebben ze terecht gemeld dat Alva aan ernstige jicht leed en het 'snel' wilde afhandelen om van zijn pensioen te kunnen genieten. Dat heeft waarschijnlijk wel een grote rol gespeeld in zijn harde aanpak.

Hij heeft het tegengestelde verwezenlijkt met de weerstand die hij hiermee opriep.

[Weyland]

Oorspronkelijk geplaatst door Max van Dietschland

De beeldenstormers hebben heel veel prachtig patrimonium van Vlaanderen en Nederland vernietigd, iets wat heden ten dage door de Taliban, IS of Al Quaida gedaan wordt.

Dat raakte ook die historica, duidelijk. Terecht. Ik ben wel blij dat ze Van Eycks Lam Gods verborgen hebben kunnen houden voor de Gentse Beeldenstormers. Het zou echt zonde geweest zijn mochten we dat veelluik voorgoed verloren gehad hebben.

Andere tragedie die onvermeld bleef en erg kort behandeld. De Spaanse Furie in 1576. De Stadsarchieven van de stad Antwerpen waren toen verloren gegaan. Een ramp voor geschiedkundigen vandaag. We weten meer over het oude middeleeuwse Brugge van over het middeleeuwse Antwerpen puur door die gebeurtenis.
Omdat de Spaanse troepen - ver van huis - hun soldij veel te laat ontvingen en aan het muiten sloegen. Iets wat wel vaker gebeurde in de toenmalige oorlogsvoering.

[Weyland]

Oorspronkelijk geplaatst door Jacob Van Artevelde

@ Weyland. Wat tolerantie betreft, Nederland was toch maar het eerste land ter wereld waar het homohuwelijk werd gelegaliseerd......

Ik noem Nederland zeker niet intolerant, maar ze zijn duidelijk meer gebonden aan gevoeligheden als het over religie gaat in de historische zin. Het valt mij wel op. Het protestantisme is dan ook springlevend in Nederland. Dat beschouw ik wel als een handicap.

[Jacob Van Artevelde]

Oorspronkelijk geplaatst door Adam Smith

Overigens droegen Vlaamse graven zelden alleen de slippen van de Franse koningen, door de Wol handel belangen waren ook zij wel degelijk ook daar bij betrokken, al was het maar voor hun eigen inkomsten.

Wat bedoelt ge precies....?

Wat die wol betreft......ik frons toch wel effe de wenkbrauwen bij het "verbond" tussen de patriciërs en de Franse koning tijdens de Frans-Vlaamse oorlog (1297-1305). Om de haverklap zette de Franse koning immers het wapen van een wolembargo in tegen Engeland terwijl de patriciërs als lakenhandelaren toch wel afhankelijk waren van die wol, evenzeer als de wolarbeiders....

[Weyland]

Wat religie betreft. In 1830 telde België 3 miljoen inwoners en Nederland 2 miljoen. Een hypothese waarom Nederland België heeft voorbijgestoken komt door de religieuze verdeeldheid en de vrees dat de ene levensbeschouwing de andere zou overstijgen. Katholieken en protestanten in Nederland hadden kroostrijkere gezinnen gedurende een langere tijd dan in België, ook al bleef Vlaanderen lang streng katholiek (Wallonië was veel eerder meer geseculariseerd). Dat is niet de enige reden, maar wordt soms aangehaald.
Hier is een interessant artikel hierover.

Nu vind ik de tweede scheuring der Nederlanden en de Belgische Revolutie zeer jammerlijk. In Noord-Brabant begreep men de Belgische grieven, maar vond men een scheiding te ver gaand. Tenminste als je de 'anti-protestantse' krant De Brabander uit Den Bosch kan geloven. In 1830 hadden ze nog sympathie voor de Belgen, in 1831 niet meer.

Dit waren katholieke Brabanders die geen hoge pet op hadden met protestanten en vreesden voor een terugkeer naar een religieuze minderheidspositie en tweederangsburgerschap, maar ondanks dat bleven ze trouw aan Nederland (de Tiendaagse Veldtocht had zelfs de contacten tussen katholiek en protestants versterkt, want de meeste gewonden werden in Noord-Brabant verzorgd).
Dat waren wij beter ook gebleven. Al ben ik wel van mening dat buitenlandse inmenging het grotere werk gedaan heeft en dat de Belgische Opstand zeker geen Antwerpse aangelegenheid was, maar een Luikse en Brusselse gesteund door Fransen en Britten.

(Sommige) protestanten vervelend kunnen vinden (en vice versa) is heel anders dan radicaal voor de scheiding gaan.

[Dadeemelee]

Oorspronkelijk geplaatst door Weyland

Ze waren dan ook niet geliefd, ook niet bij katholieken. Beiden snapten niks van de Nederlanden. Nu hebben ze terecht gemeld dat Alva aan ernstige jicht leed en het 'snel' wilde afhandelen om van zijn pensioen te kunnen genieten. Dat heeft waarschijnlijk wel een grote rol gespeeld in zijn harde aanpak.

Hij heeft het tegengestelde verwezenlijkt met de weerstand die hij hiermee opriep.

Voor alle duidelijkheid, ik heb de aflevering van vandaag nog niet gezien. Dat is voor morgen. Ik ben in volle verwachting over wat er over de Dominicanen wel of niet gaat gezegd worden.

[Dadeemelee]

Oorspronkelijk geplaatst door Weyland

Ik noem Nederland zeker niet intolerant, maar ze zijn duidelijk meer gebonden aan gevoeligheden als het over religie gaat in de historische zin. Het valt mij wel op. Het protestantisme is dan ook springlevend in Nederland. Dat beschouw ik wel als een handicap.

Ik heb dat ook al gemerkt. Bij een zakelijke bespreking bij een overheidsgerelateerde instelling tijdens de broodjeslunch begon de gastheer plots de Heere te danken.

Dat maak je hier zelfs aan de KUL niet mee.

[Jacob Van Artevelde]

Oorspronkelijk geplaatst door Weyland

Andere tragedie die onvermeld bleef en erg kort behandeld. De Spaanse Furie in 1576.

En het verbazingwekkende daaraan is dat destijds, in 1576, Antwerpen tot het zuiden behoorde, voor de Spaanse koning dus "eigen gebied"....

Begrijpelijk dan ook dat er in Antwerpen in de nadagen van de Spaanse Furie een calvinistisch bewind aan de macht kwam dat de Republiek Antwerpen uitriep en meteen de grootste stad van de Opstand werd. !!
Tot er negen jaar later een "tweede Spaanse Furie" plaats vond in de vorm van de Val van Antwerpen.

Ik vraag als kijker aan Tom Waes ook waar de de versterking uit het noorden bleef toen Antwerpen gedurende zomaar eventjes 14 maanden werd belegerd voorafgaand aan de uiteindelijke Val...!? Niet dat men geen tijd had.....

[Weyland]

Wat die historica ook aanhield. Dat Mariabeelden het vooral moesten ontgelden, omdat het soms leek alsof Maria hoger stond dan Christus bij de katholieken.
Wat mij wel opvalt bij de gevoeligheden bij protestanten vandaag. Praten over Calvijn in negatieve zin is er zwaar taboe, alsof Calvijn boven Christus staat. Hooguit durft men zeggen dat hij een ongezonde levensstijl had (hij at slechts tweemaal per dag) of dat hij een gesloten boek was anders dan Luther (niet bepaald negatief en ook hoe calvinisten veelal zelf zijn).
Hoe Calvijn heksenvervolgingen goedkeurde en vaak op erg brutale manier (dood door foltering), dat is zodanig taboe bij de meesten dat het gewoon onbespreekbaar is. Daarvoor zijn katholieke en andere niet-calvinistische protestantse geleerden nodig, blijkbaar.

Daar zit wel een soort ironie in te wijten aan de menselijke feilbaarheid die ook protestanten zelf bezitten.

De lat die de Bijbel legt ligt ook zo hoog en de mens is een emotioneel wezen. Bij hervormden - die doorgaans hun emoties goed in toom hebben - kunnen emoties vaak erg vurig tot uiting komen wanneer de kruik voor hen barst. Dat is zeker wat ik vaak genoeg opgemerkt heb in Nederland. Meestal wordt er afgereageerd op andere dingen, banaliteiten aangehaald die er normaliter niet toe doen of zelfs aan waandenken gedaan, en dat is puur om de schijnbare emotionele stabiliteit te handhaven dat men dat doet.

Ik daag ze nooit uit hoor en heb oprecht respect voor die mensen, wel is dat wat ik vaker wel dan niet opmerk. Het is vanuit menskundig opzicht wel interessant om waar te nemen en je hoeft het heus niet uit te lokken om het eens mee te maken. Gewoon vaak genoeg onder protestanten zijn en je merkt het snel op.

[Zucht]

Oorspronkelijk geplaatst door Jacob Van Artevelde

En het verbazingwekkende daaraan is dat destijds, in 1576, Antwerpen tot het zuiden behoorde, voor de Spaanse koning dus "eigen gebied"....

Begrijpelijk dan ook dat er in Antwerpen in de nadagen van de Spaanse Furie een calvinistisch bewind aan de macht kwam dat de Republiek Antwerpen uitriep en meteen de grootste stad van de Opstand werd. !!
Tot er negen jaar later een "tweede Spaanse Furie" plaats vond in de vorm van de Val van Antwerpen.

Ik vraag als kijker aan Tom Waes ook waar de de versterking uit het noorden bleef toen Antwerpen gedurende zomaar eventjes 14 maanden werd belegerd voorafgaand aan de uiteindelijke Val...!? Niet dat men geen tijd had.....

Er was een vloot aangekomen met versterkingen uit Zeeland en Holland, maar de coördinatie tussen de troepen binnen en buiten de stad liep niet zo vlot.

https://www.youtube.com/watch?v=zCkuONNFp_U

[Bhairav]

Saaie kutserie. Saaie geschiedenis.

[Weyland]

Oorspronkelijk geplaatst door Zucht

Er was een vloot aangekomen met versterkingen uit Zeeland en Holland, maar de coördinatie tussen de troepen binnen en buiten de stad liep niet zo vlot.

https://www.youtube.com/watch?v=zCkuONNFp_U

Heerlijk kanaal. De Boheemse Opstand is hun laatste video, eens bekijken.

[Adam Smith]

Oorspronkelijk geplaatst door Weyland

Alva en co waren ook niet geliefd onder katholieken, en Farnese evenmin. De Val van Antwerpen en de scheuring der Nederlanden worden als iets slechts gezien. Zelf meegemaakt dat calvinisten vaak moeite hebben dit te begrijpen.

Perfect te verklaren he? Pas decennia later zou men meer pro-Habsburgs worden hier. De herinnering van Alva zat nog vers in het geheugen. Voor Antwerpen was het ook rampzalig, economisch gezien. Pas halverwege de 19de eeuw zou Antwerpen als havenstad rustig weer opkrabbelen.

Farnese staat er iets beter op dan Alva, dat was een blunder van Filips II. De Calvinisten met hun beeldenstorm en verdere acties tegen Katholieken, hebben wel degelijk het ''verenigd'' front tegen onze slechte landsheer gebroken. Willem van Oranje probeerde niet voor niets de boel bij elkaar te houden (los van zijn gebreken).
ook C
Ik kan die Calvinisten ook wel begrijpen, maar vanuit een ander perspectief. Als afstammeling van bewoners van de Generaliteitslanden, de militaire buffer van de Republiek, de val van Antwerpen en de scheuring van de Nederlanden voor ons nog specifieker de scheuring van Brabant, was ook niet goed voor ons. Dus wij in Brabant, Zeeuws Vlaanderen en Limburg begrijpen onze Zuiderburen wel, de Economische structuur en de vervanging hiervan werd tijdens de zo geroemde Republiek, vooral door Calvinisten, gewoon genegeerd.

Voor Calvinisten is het anders, voor hen is de Republiek der 7 Verenigde Nederlanden, met de Hollandse Gouden Eeuw, iets moois, traditioneel ook benadrukt in Nederland, uiteraard minder in het Katholieke onderwijs. Einde van hun onderdrukking en vrijwel meteen hun hoogtepunt. Ze vergeten dat voor hetzelfde geld, Antwerpen, Gent en Brugge ook Calvinistisch hadden kunnen zijn en hadden kunnen delen in die eeuw...
Als Katholiek en Noord Brabander zou dit minder slecht zijn geweest dan wat is gebeurd, maar niet het ideaal voor ons.

[Jacob Van Artevelde]

Karim van Overmeire: ‘De Guldensporenslag had wel degelijk een nationale betekenis voor Vlaanderen’
1302 'gefactchecked'
Interview - 06/02/2023 Luc Pauwels - Leestijd 13 minuten
Bron: Doorbraak.


Over de Guldensporenslag heeft ‘Het verhaal van Vlaanderen’ veel losgeslagen. Toch even in herinnering brengen: Hendrik Conscience schreef een roman, geen historische studie. Maar dat is nog geen reden om er leugens over te vertellen. Tijd voor een grondige Factcheck. Karim van Overmeire schreef een boek over de Guldensporenslag dat al vier drukken kende: De Guldensporenslag, het verhaal van een onmogelijke gebeurtenis.

Wat denk je van de voorstelling van de Guldensporenslag in Het verhaal van Vlaanderen?
Karim van Overmeire: ‘Ik ben in elk geval een grote fan van ‘Het Verhaal van Vlaanderen’. Het is een schitterende manier om geschiedenis naar een breder publiek te brengen. En ja, er zit natuurlijk een stuk natievorming aan vast. We moeten daar niet te defensief over doen. Als andere partijen met allerlei overheidscampagnes impact proberen hebben op bewustzijn rond ecologie, mobiliteit, sociale problemen… waarom zou een door de N-VA geleide Vlaamse regering dan niet mogen inzetten op nationaal bewustzijn? Die 2,4 miljoen euro zijn heel goed besteed voor een programma dat meer dan een miljoen kijkers bereikt. Wat mij betreft zou de Vlaamse regering nog veel meer mogen doen. Jammer dat er geen fysiek ‘Museum van Vlaanderen’ komt, maar ik kijk uit naar de Canon van Vlaanderen.’
‘Anderzijds vond ik de aflevering over de Guldensporenslag de minst geslaagde van de afleveringen die ik al gezien heb. Pieter de Coninck wordt er neergezet als een soort vakbondsdélégué. Die interpretatie – 1302 was geen rassenstrijd, maar een klassenstrijd – vinden we al terug bij de historicus Guillaume Des Marez (ca. 1902) die zich fel kantte tegen de Vlaamse Beweging. Ja, het Vlaamse leger bestond vooral uit ambachtslieden en die stonden daar ook en wellicht zelfs in de eerste plaats om hun materiële belangen te verdedigen. Maar er zijn veel elementen die de sociale interpretatie toch sterk nuanceren. De politieke leiding van de opstand zat bij de Dampierres. De militaire leiding was in handen van ridders. Het Gentse contingent werd aangevoerd door de rijke poorter Jan Borluut. Voor de slag werd Pieter de Coninck tot ridder geslagen. Die elementen staan haaks op het verhaal van een strijd van ‘rijk tegen arm’ en worden niet vermeld…’

Hoe moeten we 1302 duiden: nationaal, sociaal, economisch, feodaal?

‘We hebben graag eenduidige en eenvoudige verklaringen, maar helaas is de werkelijkheid vaak complex. De Guldensporenslag wordt vermeld in zo’n vijftien eigentijdse kronieken, maar die verhalen wijken vaak heel sterk van mekaar af.’
‘Het is duidelijk dat het conflict verschillende lagen heeft. De Franse bezetting van het graafschap Vlaanderen is rechtstreeks terug te voeren tot het feodaal conflict tussen de Franse koning Filips de Schone en de Vlaamse graaf Gwijde van Dampierre. De koning wil de autonomie van de graaf inperken of zelfs opdoeken en de graaf verzet zich daar natuurlijk tegen. Dat moet je ook zien in een internationale context: de Engelse en Franse koning zijn in conflict en dus beloven de Engelsen om de graaf te steunen; net zoals de Fransen op hetzelfde ogenblik de Schotten steunen.’
‘Tegelijk zijn er tal van binnenlandse spanningen in Vlaanderen: tussen de steden, tussen de leidinggevende families in de steden, tussen de patriciërs en de ambachten … Zowel de koning als de graaf zoeken bondgenoten, wat leidt tot twee partijen: de leliaards en de liebaards.’
‘Maar het conflict heeft ook een nationale dimensie. Hoeveel interne problemen er in het graafschap ook zijn, de meerderheid van de Vlamingen vindt niet dat men zich hier van buitenaf moet komen bemoeien. Wanneer de Franse legers hier binnentrekken en zich niet meteen zachtmoedig gedragen, zien de Vlamingen dat als een gemeenschappelijke bedreiging.’
‘Wat mij vooral stoort is de krampachtigheid waarmee vandaag elk ‘nationaal’ motief wordt ontkend. Het conflict mag alles zijn, maar niet nationaal. Nochtans spreken de meeste kronieken over een opstand van ‘de Vlamingen’ tegen de koning van Frankrijk.’
‘We lezen in de Brugse stadsrekeningen dat de strijd gevoerd werd «omme ‘t land te beschermene». Volgens de tijdgenoten gaat het “omme die defensie van den lande”, “voor Vlaenderens ere” en “omme die vrijheden van al den lande van Vlaenderen te behouden”. De krampachtigheid waarmee dat aspect wordt ontkend heeft weinig te maken met wetenschappelijke inzichten en alles met ideologische vooringenomenheid. Het is niet omdat iemand een academische titel heeft, dat elk standpunt wetenschappelijk onderbouwd is of dat die persoon geen politiek activist kan zijn.’

Je spreekt van een ‘Vlaamse revolutie van 1302’. Wat bedoel je daarmee?
‘Daarmee bedoel ik dat de Vlaamse opstand en de slag bij Kortrijk zowel op militair als op politiek en op sociaal vlak een omwenteling veroorzaakten. De gevolgen waren niet alleen in het graafschap Vlaanderen voelbaar, maar ook elders in Europa.’
‘Op militair vlak bewezen de Vlamingen dat de ridderlegers, die al eeuwenlang het slagveld gedomineerd hebben, niet onoverwinnelijk waren. Wat er in Kortrijk gebeurde, konden de Fransen nauwelijks vatten: ambachtslieden – amateurs te voet – die een ridderleger vernietigden, dat werd gezien als “een bijna onmogelijke gebeurtenis”. Kortrijk luidt het begin van een nieuw tijdperk in. In de vakliteratuur spreekt men over the infantry revolution.’
‘Na Kortrijk zijn er elders in Europa gelijkaardige overwinningen: de Schotten bij Bannockburn bijvoorbeeld. Let wel: dat lukt enkel in de verdediging, op zorgvuldig uitgekozen terrein. Wanneer de Vlamingen overmoedig in de aanval gaan – zoals bij Kassel (1328) of West-Rozebeke (1382) – worden ze afgeslacht. Maar de toon is gezet, zeker wanneer het voetvolk later met bogen en nog later met vuurwapens wordt bewapend. De adel verliest aan militair en dus ook aan maatschappelijk belang. Deze evolutie neemt eeuwen in beslag, maar begint bij Kortrijk.’
‘Er is ook een democratische revolutie. Degenen die op het slagveld voor de overwinning zorgen, claimen ook medezeggenschap wanneer ze naar huis terugkeren. In de steden gaan de ambachten mee besturen. Dat geeft hen de mogelijkheid om de rekeningen te controleren of om de economische spelregels te herschrijven, zodat de arbeiders een eerlijker deel van de winst krijgen. Alhoewel taal zeker niet de inzet of de oorzaak van de strijd is, duikt hier zelfs een taalaspect op: op de plaatsen waar de ambachten mee besturen, zijn meer documenten in het Diets opgesteld. Als de ambachten later aan macht inboeten, verdwijnt ook het Diets weer uit de administratie.
In de veertiende eeuw is Vlaanderen het grote voorbeeld voor alle cleyne lieden in Europa die naar vrijheid en rechtvaardigheid snakken.’
‘Geopolitiek is de nederlaag bij Kortrijk voor Filips de Schone niets minder dan een ramp. Het verlies aan prestige is enorm. Bovendien mislukt de poging om het graafschap Vlaanderen aan te hechten bij het Kroondomein.
Als je een kaart van het middeleeuwse Frankrijk vergelijkt met een kaart van het hedendaagse Frankrijk, dan zie je dat Frankrijk overal groter is geworden. Behalve dan in het noorden: het graafschap Vlaanderen is het enige gebied dat zich grotendeels uit Frankrijk heeft kunnen loswrikken.’

Hoe echt is het liefdesverhaal van Boudewijn en Judith dat Tom Waes zo omstandig uit de doeken doet? En is het relevant voor de Vlaamse geschiedenis?
‘Een tijd geleden wilde ik mijn boek over de Guldensporenslag omzetten in een YouTube-filmpje. Na eindeloos schrappen en nog eens schrappen, ben ik geland op acht filmpjes die samen twee uur duren. Tom Waes heeft 55 minuten per aflevering. Hij moet dus keuzes maken.’
‘Voor mij is de essentie dat het graafschap Vlaanderen een zeer bescheiden start kende, maar zich snel heeft ontwikkeld tot één van de belangrijkste gebieden van West-Europa. De figuren van Boudewijn en Judith zijn eigenlijk niet zo heel relevant. Maar als je een breder publiek wil interesseren voor een historisch verhaal, dan kom je niet ver met een gortdroge opsomming van data, namen, veldslagen en verdragen. Dan moet je aan storytelling doen. Het verhaal van Judith is dat van een jong meisje dat uitgehuwelijkt wordt aan een koning, weduwe wordt, met haar pleegzoon trouwt, opnieuw weduwe wordt, opgesloten wordt in een klooster en zich door haar minnaar laat ontvoeren om dan door Europa te zwerven… Met dat soort pittige verhalen bereik je mensen die je anders nooit kan bereiken.’

Voor mijn twaalfde verjaardag kreeg ik van mijn ouders het boek van prof. Jan Frans Verbruggen ‘De slag der Guldensporen. Bijdrage tot de geschiedenis van Vlaanderens vrijheidsoorlog, 1297-1305.’ Hij staat lang stil bij ‘de kist van Oxford’, die de Guldensporenslag weergeeft en die hij als historische bron hanteert. Nadien werd die kist als vervalsing afgedaan. Wat is de huidige stand van de wetenschap?
‘In 1905 werd in de buurt van Oxford een kist ontdekt. Het frontpaneel van de kist toont taferelen uit het verhaal van de Guldensporen¬slag. In het Nederlands spreken we dan ook over de Kist van Oxford en in het Engels over de Courtrai Chest.’
‘Eind jaren 1970 was er inderdaad discussie over authenticiteit van het paneel, maar dat debat is ondertussen beslecht. Uit dendrochronologisch onderzoek en een C14-datering blijkt dat het voorpaneel afkomstig is van een eik die op het einde van de 13de eeuw in de bossen van Zuid-Zweden is gekapt. Bovendien toont het paneel een aantal details waarvan een mogelijke vervalser in de 19de eeuw niet op de hoogte kon zijn.’
‘De kist bevindt zich nu – tijdelijk – in de Onze-Lieve-Vrouwekerk van Kortrijk. Voor mij zit het belang vooral in het feit dat ze onder meer het Vlaamse leger in slagorde afbeeldt. Helaas worden in de film ‘De Leeuw van Vlaanderen’ en even helaas in ‘Het Verhaal van Vlaanderen’ de Vlamingen voorgesteld als een zootje ongeregeld, in grauwe lompen gekleed. De Kist van Oxford en de Leugemeete fresco’s tonen hoe zo’n Vlaams gemeenteleger er werkelijk moet hebben uitgezien: gedisciplineerde eenheden in kleurrijke uniformen en met even kleurrijke vaandels, bewapend met pieken en goeden¬dags, beschermd door helmen en maliënkolders en opgesteld in hechte, gesloten formaties.’

Degenen die in de Guldensporenslag absoluut geen (of maar ten dele) een nationale betekenis willen geven, verwijzen steevast naar Brabant (of Brabanders) die meevochten aan de Franse kant. Hoe zit dat? En zo ja, over welke aantallen spreken we?
“Bij elk gesprek over de Guldensporenslag is er inderdaad wel een wijsneus die gniffelend opmerkt dat ‘de Brabanders meevochten met de Fransen’. Het is jammer dat de Reynebeau’s en de Bruno De Wever’s van deze wereld zich nooit over deze mythe buigen. Want wat zijn de feiten?”
“Eerst de hertog. Hertog Jan II van Brabant had zich bij het uitbreken van het Frans-Vlaams conflict in 1296 aan de zijde van de graaf van Vlaanderen geschaard. De hertog handelde niet uit Vlaamsgezindheid, maar omdat hij door de Engelsen overtuigd werd om aan te sluiten bij een brede anti-Franse coalitie. Als de Vlamingen in 1302 in opstand komen, kijkt de hertog eerst de kat uit de boom. Maar in 1304 zal zijn leger samen met de Vlamingen de stad Dordrecht belegeren, tegen de Hollandse graaf die een bondgenoot van Frankrijk was.”
“De Brabantse adel is verdeeld. De meesten houden zich buiten het conflict. Sommige Brabantse edelen hebben ook gronden in Frankrijk. Dat verklaart waarom er in het Franse leger effectief een contingent van Brabantse ridders meevecht, met onder meer Godevaart van Brabant, Jan van Vierson en Arnold van Wesemaal.’
‘Maar het omgekeerde gebeurt ook: er zijn ook Brabantse ridders die door de Dampierres ingehuurd zijn om het Vlaamse leger te versterken. Arnoud van Affligem, Hendrik van Brabant, Goswin van Gossenhoven en Jan Berthout van Berlaar zijn slechts enkele namen van Brabantse ridders die met de Vlamingen meevochten. Zowel aan Franse als aan Vlaamse kant maken de Brabanders in elk geval maar een klein deel van de effectieven uit.’

En de Vlaamse leeuw, al of niet met rode tong, is die Arabisch?
‘De Arabische herkomst van de Vlaamse leeuw is nog zo’n verhaal. Het idee dat het symbool van de Vlaams-nationalisten van de Arabieren zou komen brengt sommigen vanzelfsprekend in extase. Opnieuw geven degenen die anders zo druk in de weer zijn om mythes onderuit te halen, merkwaardig genoeg alweer verstek.’
‘Het verhaal dat de Vlaamse graaf Filips van den Elzas de ‘zwarte leeuw op gouden veld’ zou meegebracht hebben van de kruistochten vindt zijn oorsprong in de 14de eeuw in Ly Myreur des Histors van Jean des Preis. We lezen er trouwens dat Filips van den Elzas de leeuw niet meebrengt van de kruistochten, maar uit Italië. Daar wordt Milaan door de Afrikaanse prins Caquedent belegerd. Filips verslaat de Afrikaan in een tweegevecht en verovert zijn escut d’or a lyon noire. Het verhaal is complete fictie: Milaan werd in de 12de eeuw niet belegerd door Afrikanen en wat meer is: als Filips in 1177 op kruistocht vertrekt – naar Jeruzalem, niet naar Italië – gebruikt hij al minstens vijftien jaar de leeuw als zijn symbool.’
‘De heraldiek, en het gebruik van een leeuw in wapenschilden, is ontstaan door de toenemende bepantsering van de Europese ridders, met onder meer een bijna volledig gesloten helm. Hierdoor werd de herkenning op het slagveld moeilijker en dus werden er kleuren en figuren aangebracht op de schilden. Men hoeft echt niet naar Jeruzalem te trekken om op dat idee te komen. Eeuwenlang is de zwarte leeuw op gouden veld overigens het wapen van de graaf van Vlaanderen. Pas in de 19de eeuw wordt dat wapen een nationaal symbool en een nationale vlag.’
Het is niet zo dat de tong en de klauwen in de 19de eeuw rood gekleurd werden om de Belgische driekleur in het symbool van Vlaanderen te brengen
‘De eerste beschrijvingen van de Vlaamse leeuw, in de 13de eeuw, geven een volledig zwarte leeuw. Het wapen is d’or au lyon noir. Maar al vanaf het midden van de 14de eeuw duiken de rode tong en klauwen op. Het is niet zo dat de tong en de klauwen in de 19de eeuw rood gekleurd werden om de Belgische driekleur in het symbool van Vlaanderen te brengen. Ik vind trouwens, als u me toelaat, de hele discussie over de kleur van de klauwen en de tong overigens nogal steriel. Ik kan perfect leven met een officiële leeuw met rode tong en klauwen en een strijdvlag met een volledig zwarte leeuw.’

Dus we kunnen op 11 juli nog met gerust hart de Guldensporenslag vieren?
‘De keuze van 11 juli als nationale feestdag van Vlaanderen hebben we vanzelfsprekend te danken aan Hendrik Conscience en diens roman ‘De Leeuw van Vlaenderen’. Vlaanderen was op dat ogenblik volledig verpauperd. Met zijn roman schrijft Conscience een spannend boek dat ook voor de volksmens aantrekkelijk is. Hij schrijft met een boodschap: “Gij Vlaming die dit boek gelezen hebt, overweeg bij de roemrijke daden, welke het bevat, wat Vlaanderen eertijds was – wat het nu is – en nog meer wat het worden zal, indien gij de heilige voorbeelden uwer vaderen vergeet.’”
‘Hij wil de verpauperde knechten opnieuw fierheid geven door hen te confronteren met hun eigen verleden. Conscience leerde zijn volk niet alleen lezen, hij leert zijn volk ook dat er nog een ander soort Vlamingen kan bestaan dan de knechten die ze op dat moment zijn.’
‘Los van de roman van Conscience leveren de historische gebeurtenissen van 1302 ook inspiratie: Vlamingen uit verschillende streken en uit verschillende sociale groepen staan schouder aan schouder om het hoofd te bieden aan een bedreiging. Is dat niet de essentie van de boodschap die op een nationale feestdag moet worden gebracht?’

[Herr Flick]

Oorspronkelijk geplaatst door Jacob Van Artevelde

En het verbazingwekkende daaraan is dat destijds, in 1576, Antwerpen tot het zuiden behoorde, voor de Spaanse koning dus "eigen gebied"....

Begrijpelijk dan ook dat er in Antwerpen in de nadagen van de Spaanse Furie een calvinistisch bewind aan de macht kwam dat de Republiek Antwerpen uitriep en meteen de grootste stad van de Opstand werd. !!
Tot er negen jaar later een "tweede Spaanse Furie" plaats vond in de vorm van de Val van Antwerpen.

Ik vraag als kijker aan Tom Waes ook waar de de versterking uit het noorden bleef toen Antwerpen gedurende zomaar eventjes 14 maanden werd belegerd voorafgaand aan de uiteindelijke Val...!? Niet dat men geen tijd had.....

Al wie op dat moment interresant was zat toen al in Amsterdam, waar ze vervolgens aan hun gouden eeuw gingen beginnen.

[Jacob Van Artevelde]

Bron: Het Nieuwsblad - Jan Claeys - Maandag 23 januari 2023 om 19:30

Waarom elk spoor van Jan Breydel ontbreekt in ‘Het verhaal van Vlaanderen’

Jan Breydel en Pieter De Coninck. In de geschiedenisles over de Guldensporenslag werden ze telkens in één adem genoemd. Maar geen woord over de eerste in ‘Het verhaal van Vlaanderen’. Historici ontkennen het belang van Breydel. “Jaloezie en onwetendheid”, zegt nazaat Michel Breydel.

Wat weet je over de Guldensporenslag? Als Erik Van Looy de vraag zou stellen in De slimste mens ter wereld, zou een van de eerste antwoorden meestal Jan Breydel zijn. De man die in Brugge een standbeeld en een voetbalstadion heeft, in Gavere een hamfabriek en bij onze zeemacht ooit een mijnenveger. Maar zondagavond repte Tom Waes in Het verhaal van Vlaanderen met geen woord over hem.

Michel Breydel keek zondag in Overijse met stijgende verbazing naar het programma. Een hele aflevering over de Guldensporenslag, het fundament van onze Vlaamse feestdag. Het moest een ereronde worden voor zijn verre voorvader Jan. “Er wordt veel getwijfeld aan het bestaan en belang van hem. Maar dat klopt gewoon niet. Mijn vader heeft drie jaar van zijn leven opgegeven om archieven uit te pluizen. Hij vond het bewijs dat Jan Breydel écht een van de leiders was in de strijd tegen de Franse onderdrukkers.”

Michel Breydel had gehoopt dat het programma van Waes één en ander zou rechtzetten. “Maar het is enkel erger. Ze vermelden hem zelfs niet. De reden? Jalousie et ignorance. Jaloezie en onwetendheid.” Michel is Franstalig, in tegenstelling tot zijn voorvader en beenhouwer Jan in de jaren 1300. “Dit heeft niets met flamingantisme te maken. Dit gaat over strijden voor vrijheid en tegen onderdrukking.”

Geen Pieter De Coninck
“Ongetwijfeld heeft Jan Breydel in 1302 meegevochten tijdens de Guldensporenslag”, zegt historicus Lisa Demets (UGent). “Meer zelfs, er hebben waarschijnlijk drie Jan Breydels meegevochten. Het was een héél grote familie. En Jan was toen een heel populaire voornaam, die vaak van vader op zoon werd doorgegeven. Maar of dé Jan Breydel erbij was?”

Lisa Demets: “Er hebben waarschijnlijk drie Jan Breydels meegevochten. Het was een héél grote familie.” —
Maar het historische belang van Jan Breydel is veel minder groot. Of het is minstens niet bewezen. “Want in officiële documenten dook zijn naam pas nadien op. De Breydels zijn jaren later een heel belangrijke (beenhouwers)familie geworden. Zij hebben hun Jan Breydel dan de heldendaden van 1302 toegeschreven”, aldus Demets.

Historicus Jan Dumolyn (UGent), die meewerkte aan het Eén-programma, stelt dat Jan Breydel wel degelijk een historisch personage is. “Hij was zeker betrokken bij de slag in Kortrijk”, zegt hij. En niet alleen om varkensvlees te leveren aan de troepen. “Hij stond bekend om zijn ontzettend gewelddadige karakter. Maar hij stond lang niet op het niveau van Pieter De Coninck.”
Die laatste zette aan tot de Brugse Metten op 18 mei 1302. Bij nacht verrasten Vlaamse ambachtslieden de Franse bezetters in hun slaap, met een slachtpartij tot gevolg. En het begin van de herovering van Vlaanderen, die de Franse koning Filips De Schone niet kon stoppen op die historische 11 juli. Omdat het Franse leger te paard, het sterkste van Europa, zich in Kortrijk moest overgeven tegen Vlaamse bakkers en slagers.

Lisa Demets miste Jan Breydel in het programma. “Ik denk dat veel kijkers zich de vraag hebben gesteld. Waar is hij? De makers hebben de kans laten liggen om een en ander uit te leggen.”

Zo gaat dat met geschiedenis, stelt Dumolyn: “Je moet als je terugkeert in de tijd vaak heel veel lagen verwijderen om aan het échte verhaal te komen.” Hij vond Breydel niet nodig in het programma. Bij Het verhaal van Vlaanderen was het alvast geen bewuste keuze om Breydel uit het programma te halen. “Hij zat in het oorspronkelijke scenario. Maar tijdens de montage bleek het moeilijk om die uitleg erin te krijgen. En dus hebben we geschrapt. Televisie maken is ook keuzes maken.”

Michel Breydel is ontgoocheld, wat verbitterd, over die keuze. Maar niet boos. “Ik ben 77. Ik kan me daar niet in blijven opwinden”, zegt de oud-politicus voor MR. “En op 11 juli gaat hier thuis opnieuw een fles champagne open. Zoals elk jaar. Om de overwinning op de Franse onderdrukkers te vieren. Onder leiding van mijn voorvader Jan Breydel. En Pieter De Coninck.”

[Weyland]

Jan Breydel heeft waarschijnlijk wel degelijk bestaan. Veel mythes zijn berust op waarheden, maar hebben proporties aangenomen.

Ik wil alleen zeggen. Het is de menselijke aard om te snel waanbeelden te zien die eigenlijk geen wanen zijn. Jan Breydel, geen bewijs voor, wel aannemelijk dat hij zou hebben kunnen bestaan. Te veel folklore die altijd een oorsprong heeft in mongelinge overlevering en de geschiedenis was vaak niet van figuren waarvoor men indertijd beschaamd was.

Maar we weten weinig over hem en welke is de echte Jan Breydel? Goede vraag waar we nooit het antwoord op zullen kennen, wellicht. En wat is mythe en wat is echt?

[Weyland]

Interessant artikel alleszins. Een beenhouwersfamilie die hun eigen familie-eer een boost gaf en voor een mythische figuur heeft gezorgd. Altijd leuk als zoiets voorkomt.