Moeten rechters demokratisch worden verkozen ?

[Desiderius]

Oorspronkelijk geplaatst door Anna List

keep on dreaming, in de gegeven realiteit zouden verkozen rechters een stap vooruit zijn.

In de gegeven realiteit is het ondenkbaar om rechters te laten verkiezen.
Wie is hier eigenlijk aan het dromen?

[Kaffer]

Oorspronkelijk geplaatst door Desiderius

Fout. Er is helemaal geen "hoge raad van justitie" nodig. D�*�*r gaat het net om... De hele idee dat de rechterlijke macht de emanatie zou moeten zijn van de "democratie" is ronduit lachwekkend. De rechterlijke macht is een technisch (of technocratisch, zo u wil) ingericht orgaan dat géén "mandaat van het volk" behoeft. De wetgever heeft immers nog altijd de primauteit zowel t.a.v. de uitvoerende als de rechterlijke macht.

Haal dus de politici én de journalisten / opiniemakers / beunhazen weg uit die raad ! Je kan het geheel van buitenaf afdoende laten controleren door de wetgevende macht. (lees: geen initiatiefrecht bij benoemingen, wél de mogelijkheid om bij kennelijke misbruiken te sanctioneren)

Je stelt dat de rechterlijke macht losstaat van de democratie ?
Vind ik toch een beetje raar .
Verder stel je dat je de gerechterlijke macht kan laten kontroleren door de wetgevende macht , wel dat is wat nu gebeurd .
De niet-magistraten in de Hoge Raad worden verkozen door de senaat met 2/3 meerderheid .
Vandaar dus dat er een sm-rechter en een hoge pief van VTM verkozen is .
Ik kan u garanderen dat een democratische verkiezing nooit tot het verkiezen van dergelijke bizarre figuren zou leiden .
Ten andere , in Amerika worden alle magistraten democratisch verkozen .
Zonder democratische verkiezingen van magistraten kun je nooit tot een GRONDWETTELIJKE scheiding der machten komen .

[Desiderius]

Kom, we gaan dit eens uitklaren...

Oorspronkelijk geplaatst door Kaffer

Je stelt dat de rechterlijke macht losstaat van de democratie ?
Vind ik toch een beetje raar .

Waarom vind je dat een beetje raar?
Waarom zou de "democratie" moeten wegen op de rechtsbedeling?
Wat is daar concreet het voordeel van?

Ik zie eerder tal van risico's en nadelen. Maar overtuig me eens...

Oorspronkelijk geplaatst door Kaffer

Verder stel je dat je de gerechterlijke macht kan laten kontroleren door de wetgevende macht , wel dat is wat nu gebeurd .
De niet-magistraten in de Hoge Raad worden verkozen door de senaat met 2/3 meerderheid .
Vandaar dus dat er een sm-rechter en een hoge pief van VTM verkozen is .
Ik kan u garanderen dat een democratische verkiezing nooit tot het verkiezen van dergelijke bizarre figuren zou leiden .

Marginale controle (zoals ik ze omschreef, lees nog maar eens na) is iets héél anders dan "wat nu gebeurt". Mijn uitgangspunt was net dat al die minkukels die in de hoge raad worden geparachuteerd, daar helemaal niks te zoeken hebben én dat ook de wetgever geen enkel initiatiefrecht heeft inzake benoemingen. Toch wel een lichtjes andere situatie, dacht ik zo?

Ik garandeer u dat een democratische verkiezing niet noodzakelijk is om dat soort van onzin te vermijden én dat democratische verkiezingen zeker geen garantie zijn tegen het verkiezen van schertsfiguren. (welke campagnes gaan die rechters voeren? Gaat het BV-schap geen rol spelen? komaan...)

Oorspronkelijk geplaatst door Kaffer

Ten andere , in Amerika worden alle magistraten democratisch verkozen .

In de USA is het verkiezen van rechters GEEN algemene praktijk. Bovendien hebben we daar een rechtssysteem dat fundamenteel nogal sterk afwijkt van het onze. En het heeft ook zo z'n ziektes...

Oorspronkelijk geplaatst door Kaffer

Zonder democratische verkiezingen van magistraten kun je nooit tot een GRONDWETTELIJKE scheiding der machten komen .

Leg me dat eens haarfijn uit, want die stelling snap ik langs geen kanten.

[Kaffer]

Oorspronkelijk geplaatst door Desiderius

Kom, we gaan dit eens uitklaren...



Waarom vind je dat een beetje raar?
Waarom zou de "democratie" moeten wegen op de rechtsbedeling?
Wat is daar concreet het voordeel van?

Ik zie eerder tal van risico's en nadelen. Maar overtuig me eens...



Marginale controle (zoals ik ze omschreef, lees nog maar eens na) is iets héél anders dan "wat nu gebeurt". Mijn uitgangspunt was net dat al die minkukels die in de hoge raad worden geparachuteerd, daar helemaal niks te zoeken hebben én dat ook de wetgever geen enkel initiatiefrecht heeft inzake benoemingen. Toch wel een lichtjes andere situatie, dacht ik zo?

Ik garandeer u dat een democratische verkiezing niet noodzakelijk is om dat soort van onzin te vermijden én dat democratische verkiezingen zeker geen garantie zijn tegen het verkiezen van schertsfiguren. (welke campagnes gaan die rechters voeren? Gaat het BV-schap geen rol spelen? komaan...)



In de USA is het verkiezen van rechters GEEN algemene praktijk. Bovendien hebben we daar een rechtssysteem dat fundamenteel nogal sterk afwijkt van het onze. En het heeft ook zo z'n ziektes...




Leg me dat eens haarfijn uit, want die stelling snap ik langs geen kanten.

Het lijkt mij evident dat de bevolking het recht heeft de gerechterlijke macht te kontroleren , en daarvoor lijken democratische verkiezingen het beste middel .

Als je meent dat de wetgever geen initiatiefrecht mag nemen , inzake benoemingen, wie dan wel ?
Een vriendenclubje , de loges , zelfverklaarde rechtsdeskundigen ?

Wat betreft de scheiding der machten is het zo dat het primaat van de wetgevende macht in strijd is met de grondwet .
Democratische scheiding verondersteld democratisch verkozen vertegenwoordigers van de wetgevende , gerechterlijke en uitvoerende macht .
In Amerika worden bijvoorbeeld ook politiecommissarissen , de sherrif's ( vertegenwoordigers van de uitvoerende macht ) democratisch verkozen .
Een voorbeeld van de miskleun die het primaat van de wetgevende macht kan veroorzaken :
In de jaren '80 werd in Amerika elektronisch stemmen ingevoerd .
Na diverse klachten van burgerrechtenorganisatie's diende dit systeem hersteld te worden tot een systeem dat manuele hertellingen mogelijk maakt .
Deze beslissing werd geveld door het Hooggerechtshof .
Enkele jaren terug werd ook in Belgie het elektronisch stemmen ingevoerd.
Een persoon diende klacht in bij De Raad Van State omdat er geen manuele kontroles mogelijk waren .
Betrokkene werd in het gelijk gesteld omdat ook de raad meende dat het systeem niet waterdicht was .
Probleem is dat De Raad Van State wel een wet kan vernietigen maar dat dit niet bindend is voor de regering ( het primaat van de wetgevende macht ) .
Het parlement heeft na enkele uren gelachen te hebben met het oordeel van de raad de hele poespas met oesters, kaviaar en champagne doorgespoeld .
Die gerechterlijke macht toch , wie denken ze wel dat ze zijn .

[Desiderius]

Oorspronkelijk geplaatst door Kaffer

Het lijkt mij evident dat de bevolking het recht heeft de gerechterlijke macht te kontroleren , en daarvoor lijken democratische verkiezingen het beste middel .

Ah, dus jij gaat om de zoveel jaar het rechterkorps volledig laten herverkiezen? D�*n gaan we nog lachen... En wie verzekert dan dat de rechters-kandidaten zich niet binden aan politieke partijen/strekkingen? De onafhankelijkheid komt dan wel bijzonder sterk in het gedrang. Rechtspraak heeft vooral behoefte aan continuïteit en collegialiteit van het gehele rechterskorps (da's trouwens de zin van de dubbele aanleg, van cassatie, e.d.m.). Jouw voorstel zou inhouden dat we van rechtssysteem moeten veranderen.

Oorspronkelijk geplaatst door Kaffer

Als je meent dat de wetgever geen initiatiefrecht mag nemen , inzake benoemingen, wie dan wel ? Een vriendenclubje , de loges , zelfverklaarde rechtsdeskundigen ?

Zeg, lees jij mijn replieken wel? Ik ga het heus niet blijven herhalen hoor...
Ik stel een objectief systeem voor waarbij competenties na opleiding, vergelijkende examens én stage worden afgewogen door het rechterskorps, de staven van de rechtscolleges én de advocatuur. Op die manier ontstaat een redelijk objectieve rangorde die periodiek wordt herbekeken op basis van de meetbare prestaties van de rechters zelf.

Geen clubjes, geen politici, geen gepruts...

Oorspronkelijk geplaatst door Kaffer

Wat betreft de scheiding der machten is het zo dat het primaat van de wetgevende macht in strijd is met de grondwet .
Democratische scheiding verondersteld democratisch verkozen vertegenwoordigers van de wetgevende , gerechterlijke en uitvoerende macht .

Ik heb het over de primauteit van de wetgevende macht. Immers, het is de (grond)wetgever die in staat is om de spelregels te veranderen. Da's een nogal evidente conclusie dacht ik zo... Met "scheiding" heeft dat zelfs niks te maken. Het is ronduit gevaarlijk om de uitvoerende macht te laten verkiezen, want dan is ze gesterkt door een democratisch mandaat en zal ze geneigd zijn om vaak de wetgever buitenspel te zetten: zie de veto's van presidenten en de eigengereidheid om via volmachten te regeren.

Scheiding? Allerminst !

Oorspronkelijk geplaatst door Kaffer

In Amerika worden bijvoorbeeld ook politiecommissarissen , de sherrif's ( vertegenwoordigers van de uitvoerende macht ) democratisch verkozen .
Een voorbeeld van de miskleun die het primaat van de wetgevende macht kan veroorzaken :
In de jaren '80 werd in Amerika elektronisch stemmen ingevoerd .
Na diverse klachten van burgerrechtenorganisatie's diende dit systeem hersteld te worden tot een systeem dat manuele hertellingen mogelijk maakt .
Deze beslissing werd geveld door het Hooggerechtshof .

"In Amerika"...

De USA is een héél groot land en de rechterlijke macht wordt lang niet overal verkozen. Idem voor de Sherrifs (nee, die vertegenwoordigen NIET de uitvoerende macht).

... en laten de rechters van het Supreme Court nu net NIET verkozen zijn...

Oorspronkelijk geplaatst door Kaffer

Enkele jaren terug werd ook in Belgie het elektronisch stemmen ingevoerd.
Een persoon diende klacht in bij De Raad Van State omdat er geen manuele kontroles mogelijk waren .
Betrokkene werd in het gelijk gesteld omdat ook de raad meende dat het systeem niet waterdicht was .
Probleem is dat De Raad Van State wel een wet kan vernietigen maar dat dit niet bindend is voor de regering ( het primaat van de wetgevende macht ) .
Het parlement heeft na enkele uren gelachen te hebben met het oordeel van de raad de hele poespas met oesters, kaviaar en champagne doorgespoeld .
Die gerechterlijke macht toch , wie denken ze wel dat ze zijn .

Jij verwart nogal wat zaken. Waar jij het over hebt is de zgn. judicial review: het feit dat de rechterlijke macht wetten kan aftoetsen aan de grondwet. Bij ons is dat idd. niet volledig geregeld. Ik pleit zeer zeker voor een écht grondwettelijk hof. (én voor een RvSt. / Rekenhof met kl*ten aan het lijf trouwens) Maar dit heeft allemaal niks uitstaans met de manier waarop rechters worden benoemd. Noch met de fameuze "scheiding der machten". [met de primauteit van de wetgevende macht ook al niet trouwens...]

ps. de Raad van State kan enkel adviseren; ze kan een wet niet vernietigen... En de regering is de uitvoerende macht, niet de wetgevende.

[Kaffer]

Tja Desiderius ,
Als je meent dat sherrifs in Amerika niet democratisch verkozen worden en geen vertegenwoordigers zijn van de uitvoerende macht ?
En als je meent dat een clubje van verfijnde magistraten en advocaten het beter kunnen dan de democratie , dan is dat u zaak .
Al ooit een advokaat of een magistraat in levende lijve gezien ?
What for the hel is that ?

[Desiderius]

Oorspronkelijk geplaatst door Kaffer

Tja Desiderius ,
Als je meent dat sherrifs in Amerika niet democratisch verkozen worden en geen vertegenwoordigers zijn van de uitvoerende macht ?
En als je meent dat een clubje van verfijnde magistraten en advocaten het beter kunnen dan de democratie , dan is dat u zaak .
Al ooit een advokaat of een magistraat in levende lijve gezien ?
What for the hel is that ?

Kijk, mijn beste, als het je bedoeling is om "grote waarheden" te spuien die we dan maar kritiekloos moeten slikken, zeg dat dan meteen en ik haak sofort af. Jij wil blijkbaar zaken lezen in mijn antwoorden die er helemaal niet instaan; goed voor je, maar laat de "discussie" dan verder achterwege.

ps. Ben zelf advocaat geweest; heb dus zeer veel magistraten in levende lijve ontmoet. (sommige van m'n beste vrienden zijn overigens magistraat) En heb er ook wel een beetje een zicht op waar vandaag nog altijd de zwakke punten in het systeem zitten. En om het allemaal nog erger te maken: ik heb ook een tijdje in de USA gewoond om er het rechtssysteem te bestuderen. Tsja...

[Kaffer]

Oorspronkelijk geplaatst door Desiderius

Kijk, mijn beste, als het je bedoeling is om "grote waarheden" te spuien die we dan maar kritiekloos moeten slikken, zeg dat dan meteen en ik haak sofort af. Jij wil blijkbaar zaken lezen in mijn antwoorden die er helemaal niet instaan; goed voor je, maar laat de "discussie" dan verder achterwege.

ps. Ben zelf advocaat geweest; heb dus zeer veel magistraten in levende lijve ontmoet. (sommige van m'n beste vrienden zijn overigens magistraat) En heb er ook wel een beetje een zicht op waar vandaag nog altijd de zwakke punten in het systeem zitten. En om het allemaal nog erger te maken: ik heb ook een tijdje in de USA gewoond om er het rechtssysteem te bestuderen. Tsja...

Vandaar u reakties alhier , je hebt nogal wat magistraten onder je kennissen , je bent vertrouwd met het advokatenwereldje , en je vind dat zoiets geen plaats is voor de gewone burger .
Soit , dat is inderdaad u zaak .
Ik heb trouwens ook een tijdje in Amerika gewoond .
ik heb ook al wat magistraten ontmoet in mijn leven , die zijn vervloekt door God en miskend door de natuur , mutanten die niet voor massaproduktie geschikt zijn .
Die personen inkarneren een vorm van haat en kwaadaardigheid die nooit eerder is vertoond in de geschiedenis .

[Kaffer]

Om het hier nog eens over het objectief rechterskorps te hebben ;
Wat lees ik daar op de site van de Hoge Raad Van Justitie , magistraten binnen de raad worden verkozen door een objectief rechterskorps .
En wie staat daar als eerste opvolger vermeld ?
Rechter Alain Bloch , mijn broek zakte bijna af .
Ik heb Bloch toen hij nog onderzoeksrechter was ontmaskerd als oplichter .
Het ging over het onterecht innen van stallingsgelden op aangeslagen voertuigen .
Ik kon deze zaak bewijzen met facturen , getuigenissen en brieven ondertekend door Bloch in persoon .
Er is niet eens een begin van onderzoek geweest door het parket Gent , en later is hij nog gepromoveerd tot rechter !
Ik hou het toch maar liever op democratisch verkozen magistraten .

[Percalion]

Oorspronkelijk geplaatst door Desiderius

Het zou een kwalijke zaak zijn om in ons rechtssysteem de zetelende magistratuur (rechters) aan te stellen via verkiezingen. Magistraten zijn immers geen mandatarissen; ze hebben zich niet met brede politieke issues te moeien en spreken recht binnen de strikte aflijning van die ene concrete zaak die voor hen wordt gebracht. Het risico dat een rechter het in z'n kop haalt om -gesteund door een democratische meerderheid- op z'n eentje wetgevertje te spelen, is immers reëel.

De magistratuur dient in de eerste plaats op een zo objectief mogelijke wijze benoemd te worden: via een gedegen opleiding, vergelijkende examens en regelmatige evaluatie op basis van meetbare criteria. De politiek dient zich daarbij van elke mogelijke inmenging te onthouden.

Justice must not only be done, it must also be seen to be done.

Ik ga uiteraard volledig akkoord met de scheiding der machten, die - lijkt me - je basisargument is: de rechterlijke macht is simpelweg verschillend van de wetgevende en uitvoerende en mag dus niet gepolitiseerd worden. Zodoende zou er risico bestaan op een gouvernement des juges, waarin niet de wetgever, maar de interpretator de wetgevende macht wordt.

Echter: je zal moeten erkennen dat het systeem van politieke benoemingen, waarbij magistraten worden voorgedragen door de politiek en benoemd door de koning, evenzeer problematisch is.

Als we twee hypothetische situaties vergelijken, nl. één waarbij de politiek de rechters aanstelt, en één waarbij "het volk" de rechters aanstelt, in beide gevallen zonder examens, dan is het risico voor de rechtsstaat het grootst in het eerste geval.
De mogelijkheid bestaat dat de politieke, wetgevende meerderheid enkel mensen van "haar kleur" voordraagt, en zodoende de hele rechterlijke macht een aanhangsel van de zittende coalitie wordt.
(Ik denk in deze context aan het Amerikaanse Hooggerechtshof).

Indien we echter "het volk" de rechters laten aanstellen, bestaat de mogelijkheid dat er een grotere verscheidenheid aan "kleuren" in de rechterlijke macht zetelt. Net zoals er ook parlementsleden van verschillende ideologieën in het parlement zetelen, zou er dan verscheidenheid zijn in de rechterlijke macht.

Om het gevaar van politieke benoemingen te verminderen heeft men commissies en examens en evaluaties in het leven geroepen.
Welnu, er is geen enkele reden om deze af te schaffen wanneer het volk de rechters kan verkiezen. Integendeel! Laat ons die oordelen van die commissies houden; laat ons die examens houden; en laat ons die punten en adviezen op de stembiljetten plaatsen.

Het was Van Rossem die voorstelde om een staatsexamen te organiseren voor magistraten en senatoren; waarbij de kandidaten aflopend naar score zouden prijken op de stembiljetten.

Er is dan natuurlijk nog steeds het risico op "gekleurde" examens en adviezen - maar dat is een risico dat even reëel is in het huidige partijpolitieke spel.

Wat we met andere woorden moeten organiseren, is een systeem waarbij de rechters niet "op basis van een programma" verkozen worden, maar "op basis van hun capaciteiten". In theorie zou het huidige systeem al voor het laatste zorgen; in praktijk is het nog vaak zo dat men toch een partijkleur moet hebben.
Door scores van examens op te nemen op de stembiljetten, en voor het overige geen enkele differentiatie toe te laten (i.t.t. verkiezingen waar men wel partijlijsten heeft), zal de spreekwoordelijke zwevende kiezer allicht eerder geneigd zijn degenen met de beste scores te verkiezen.

Daar de kans groot is, dat mensen van verschillende achtergronden een hoge score halen, zou zo'n systeem m.i. voor een politieke diversificatie zorgen, en een zekere mate van kundigheid noodzakelijk maken om verkozen te worden. Zal een rechter-kandidaat die falikant gebuisd was, verkozen raken? Het lijkt me onwaarschijnlijk.

[Pietje]

Oorspronkelijk geplaatst door Kaffer

Ik heb Bloch toen hij nog onderzoeksrechter was ontmaskerd als oplichter .

Je verhaaltjes worden met den dag "straffer".

[praha]

Oorspronkelijk geplaatst door Percalion

Daar de kans groot is, dat mensen van verschillende achtergronden een hoge score halen, zou zo'n systeem m.i. voor een politieke diversificatie zorgen, en een zekere mate van kundigheid noodzakelijk maken om verkozen te worden. Zal een rechter-kandidaat die falikant gebuisd was, verkozen raken? Het lijkt me onwaarschijnlijk.

toch een bedenking..
die hoge score is niet zomaar resultaat van een exaampje ...maar van een intense ( langdurige ) evaluatie na af studeren, stage lopen ...
het is dus ook niet ondenkbaar dat de kans groot is dat net die mensen met eenzelfde achtergrond als het langdurig heersend politiek klimaat de beste evaluatiescore behalen als je in eer en geweten dient te oordelen en te handelen naar de wet met eenzelfde geest

[Kaffer]

Oorspronkelijk geplaatst door Pietje

Je verhaaltjes worden met den dag "straffer".

Link is www.bloggen.be/wernergaatopstap .

[Desiderius]

@ Percalion

Ik heb het hier al meermaals herhaald: er zijn alternatieven voor de politieke benoeming van zetelende magistraten. Er zijn mogelijkheden om die benoemingen zo te organiseren dat er een méér dan gerede objectiviteit wordt gehanteerd.

Verkiezing daarentegen, opent weer een heel ander blik van problemen. Wie gaat voorkomen dat rechters zich niet politiek affiliëren? Wie gaat garanderen dat niet simpelweg de bekendste smoelen (of de grootste) op dat zitje gaan plaatsnemen, ten nadele van de meer bekwame? Waarom moet je een rechter in de rol van een soort volksvedette gaan pushen? Waar gaat het geld vandaan komen om de campagnes te betalen? En wie zegt dat er op dat punt geen vuile spelletjes gespeeld zullen worden? En -inderdaad- wie garandeert dat we geen gouvernement des juges gaan krijgen? Want de wetgever is verkozen, volgens jouw voorstel de rechterlijke macht ook en wat met de uitvoerende macht dan? Hoe ga je die asymmetrie oplossen?

Nog los van de levensgrote problematiek dat je de mensen om de haverklap naar de stembus zal moeten krijgen.


Zouden we het alvast niet een stukje eenvoudiger aanpakken? Die "democratie" is maar een zeer onvolmaakt systeempje hoor... Er zijn effectiever methodes te bedenken.

[Pietje]

Oorspronkelijk geplaatst door Kaffer

Link is www.bloggen.be/wernergaatopstap .

Ja, en ??? Ik zie enkel de blog van een fantast.

[Kaffer]

Oorspronkelijk geplaatst door Pietje

Ja, en ??? Ik zie enkel de blog van een fantast.

Lees dan eens het boek van u idool DDC , " de X-dossiers " geschreven door DDC , Annemie Bulthé en Marie-Jeanne Van Heeswijk , Houtekiet 1999 , wellicht nog te vinden in de grotere bibliotheken .
Je zal zelf wel lezen hoe die auteurs rond de hete brij rond café Barbarella en motorbende " abrasax " draaien .
Trouwens , hoe komt het denk je dat DDc als enige vlaamse journalist zoveel veroordelingen heeft opgelopen door zijn eigen journalistenbond ?
Maar soit deze discussie staat hier niets te doen op dit onderwerp .

[Pietje]

Oorspronkelijk geplaatst door Kaffer

Lees dan eens het boek van u idool DDC , " de X-dossiers " geschreven door DDC , Annemie Bulthé en Marie-Jeanne Van Heeswijk , Houtekiet 1999 , wellicht nog te vinden in de grotere bibliotheken .
Je zal zelf wel lezen hoe die auteurs rond de hete brij rond café Barbarella en motorbende " abrasax " draaien .
Trouwens , hoe komt het denk je dat DDc als enige vlaamse journalist zoveel veroordelingen heeft opgelopen door zijn eigen journalistenbond ?
Maar soit deze discussie staat hier niets te doen op dit onderwerp .

DDC is een journalist, zoals er honderden anderen zijn (en dus verre van "mijn idool"). Maar ik zie daarom nog altijd geen enkele reden om al jouw opgediste verhaaltjes te geloven.

[Kaffer]

Oorspronkelijk geplaatst door Pietje

Je verhaaltjes worden met den dag "straffer".

Wat betreft mijn klacht tegen Alain Bloch , ik heb het eventjes opgezocht :
Referte : GE43.10.1535-97 , van het Gentse parket .
Ondanks de verpletterende bewijslast tegen Bloch werd deze zaak zonder gevolg geklasseerd .
Als je het niet geloofd , laat het dan zelf onderzoeken .
zijt gij paranoia man , ik ga hier echt niet gaan bewijzen dat de aarde rond is .

[Percalion]

Oorspronkelijk geplaatst door Desiderius

@ Percalion

Ik heb het hier al meermaals herhaald: er zijn alternatieven voor de politieke benoeming van zetelende magistraten. Er zijn mogelijkheden om die benoemingen zo te organiseren dat er een méér dan gerede objectiviteit wordt gehanteerd.

Verkiezing daarentegen, opent weer een heel ander blik van problemen. Wie gaat voorkomen dat rechters zich niet politiek affiliëren? Wie gaat garanderen dat niet simpelweg de bekendste smoelen (of de grootste) op dat zitje gaan plaatsnemen, ten nadele van de meer bekwame? Waarom moet je een rechter in de rol van een soort volksvedette gaan pushen? Waar gaat het geld vandaan komen om de campagnes te betalen? En wie zegt dat er op dat punt geen vuile spelletjes gespeeld zullen worden? En -inderdaad- wie garandeert dat we geen gouvernement des juges gaan krijgen? Want de wetgever is verkozen, volgens jouw voorstel de rechterlijke macht ook en wat met de uitvoerende macht dan? Hoe ga je die asymmetrie oplossen?

Nog los van de levensgrote problematiek dat je de mensen om de haverklap naar de stembus zal moeten krijgen.


Zouden we het alvast niet een stukje eenvoudiger aanpakken? Die "democratie" is maar een zeer onvolmaakt systeempje hoor... Er zijn effectiever methodes te bedenken.

Privatiseren, zou professor Van Dun zeggen

Overigens, diezelfde Van Dun heeft een interessant voorstel over de scheiding der machten: http://users.ugent.be/~frvandun/Text...enVoorstel.pdf

[Jos Verhulst]

Hieronder, voor wat het waard is, een passage uit een tekst die ik schreef, met voorstellen die neerkomen op een scheiding tussen staat en rechtspraak. Ik denk in elk geval dat er drie alternatieven zijn waartussen men moet kiezen:

(a) rechters die worden aangeduid, noch door de burgers in het algemeen, noch door de bij het rechtsgeding betrokken burgers
(b) rechters die worden verkozen
(c) rechters aangeduid door de bij het geding betrokkenen

De discussie kan dus niet alleen gaan tussen (a) en (b); er bestaan nog andere alternatieven.

Niet gemakkelijk. Ik ben er helemaal niet uit, in elk geval.

Sorry overigens voor de onfatsoenlijke lengte vd passage, die eigenlijk niet op een forum past. Je zou dit eigenlijk in opzij vd draad moeten kunnen parkeren, met een verwijzing ernaar.



(...)

Rudolf Steiner over het gerecht

Rudolf Steiner (1861-1925) verdedigde in zijn geschrift “Die Kernpunkte der sozialen Frage” (1919) een radicale oplossing voor het probleem van de aanduiding der rechters. Volgens hem diende de rechterlijke macht radicaal van het staatsverband te worden gescheiden. Steiner bepleitte een “...Los-lösung der richterlichen Tätigkeit von den staatlichen Einrichtungen” en hij beargumenteerde dit als volgt: “[Die] Urteilsfindung ist in hohem Maße abhängig von der Möglichkeit, daß der Richtende Sinn und Verständnis habe für die individuelle Lage eines zu Richtenden. Solcher Sinn und solches Verständnis werden nur vorhanden sein, wenn dieselben Vertrauenbande, durch welche Menschen zu den Einrichtungen der geistigen Organisation sich hingezogen fühlen, auch maßgebend sind für die Einsetzung der Gerichte. Es ist möglich, daß die Verwaltung der geistigen Organisation die Richter aufstellt, die aus den verschiedensten geistigen Berufsklassen heraus genommen sein können, und die auch nach Ablauf einer gewissen Zeit wieder in ihre eigenen Berufe zurückkehren. In gewissen Grenzen hat dann jeder Mensch die Möglichkeit, sich die Persönlichkeit unter den Aufgestellten für fünf oder zehn Jahre zu wählen, zu der er so viel Vertrauen hat, daß er in dieser Zeit, wenn es dazu kommt, von ihr die Entscheidung in einem privaten oder strafrechtlichen Fall entgegennehmen will. Im Umkreis des Wohnortes jedes Menschen werden dann immer so viele Richtende sein, daß diese Wahl eine Bedeutung haben wird. Ein Kläger hat sich dann stets an den für einen Angeklagten zuständigen Richter zu wenden” (p.138).

Steiner pleit dus voor rechters, die slechts enkele jaren recht spreken en die, voor wat de technische rechtskennis betreft, worden bijgestaan door ambtenaren, die echter niet zelf recht spreken (p.139). De voltrekking van het vonnis dient volgens Steiner aan de rechtstaat te worden toevertrouwd; maar het vonnis zelf dient onafhankelijk van de staat te worden uitgesproken, en dit door een rechter die ook onafhankelijk van de staat is aangeduid en onafhankelijk van de staat functioneert.

Hoe kunnen de rechters aangeduid worden?

Steiner geeft als mogelijkheid een soort tweetrapssysteem. Hij stelt voor dat ‘die Verwaltung der geistigen Organisation’ een aantal rechters accrediteert, en dat individuen dan onder deze kandidaat-rechters iemand uitkiezen in wie ze hun vertrouwen uitspreken. Wordt iemand aangeklaagd, dan is de rechter bevoegd in wie de aangeklaagde zijn vertrouwen heeft uitgesproken.

De logica achter dit systeem kan als volgt worden samengevat. We gaan uit van het principe van onschuld. Tenzij een vonnis het tegendeel heeft bewezen, worden alle betrokkenen geacht onschuldig te zijn. Wanneer A een klacht indient tegen B, ontstaat met betrekking tot de vermoedelijke onschuld een asymmetriche situatie. Het is B die de onschuld van A aanvecht, en niet omgekeerd. Wij zijn als individu allemaal vatbaar voor een aanvechting van onze juridische onschuld door alle andere leden van de samenleving. Het is essentieel dat we weten dat de klachten tegen onze persoon zullen voorgelegd worden aan een rechter, die we persoonlijk kunnen vertrouwen en waarvan we geloven, dat hij het vermogen en de wil bezit om zich in te leven in onze situatie en levensomstandigheden. Daarom moet het vonnis uitgesproken worden door iemand, waarvan de aangeklaagde heeft aangenomen dat hij het vermogen bezit om het vermoeden van onschuld recht te doen. Iedere burger dient in tempore non suspecto zo’n rechter aan te duiden. Dat is de eerste vereiste waaraan de rechter moet voldoen. Indien dit individueel uitgesproken vertrouwen van de beklaagde ontbreekt, is de oordelende rechter eigenlijk een soort pseudo-god, die door de staat aan de beklaagde wordt opgedrongen. En niemand kan worden gedwongen, om het gezag van een god te aanvaarden. Recht heeft de ketter, die de hem opgelegde god verwerpt.

Maar anderzijds dient de rechter ook acceptabel te zijn voor alle mogelijke aanklagers. Uiteraard kan hier geen individueel vertrouwen meer uitgesproken worden. Het vertrouwen is hier ook van een andere aard. De beklaagde moet erop kunnen vertrouwen, dat de rechter het vermoeden van onschuld ten zijnen opzichte respecteert. De samenleving in zijn geheel moet een passief vertrouwen hebben in de rechter, in de zin dat de rechter bekwaam moet worden geacht om in het algemeen objectief te oordelen. Zo’n verklaring van bekwaamheid kan alleen uit de gerechtelijke wereld zelf komen. Rechters dienen dus in hun midden een orgaan of instelling te creëren die kandidaat-rechters accrediteert. Rechters die om één of andere reden niet bekwaam worden geacht, kunnen door diegenen die in dit domein werkzaam zijn (en dus goed geplaatst zijn om over bekwaamheid te oordelen) worden geweerd. Dit is wat Steiner in dit geval bedoelt met de ‘Verwaltung der geistigen Organization” (1).

Kandidaat-rechters dienen zich op eigen initiatief voor te dragen (2). In dit opzicht kunnen zij als ondernemers worden beschouwd. Zij dienen ook hun inkomsten te bekomen van diegenen wiens vertrouwen ze kregen (3). Mensen betalen nu de rechters op een anonieme wijze via de fiscus. Men zou bijvoorbeeld een regeling kunnen invoeren, waarbij het overeenkomstig deel van de belastingen wordt afgeschaft en de burger een jaarlijkse premie betaalt aan de rechtspraakonderneming van zijn voorkeur. Met dit geld financieren de rechters dan zelf hun gemeenschappelijke kosten (bv. de kosten voor het gerechtsgebouw, de juridische bijstand...). Zo’n vrije rechtspraakondernemingen zouden economisch belang hebben bij het opsporen en voorstellen van goede kandidaat-rechters en bij een snelle afwikkeling van gerechtszaken.

Om te garanderen dat de ‘Gerechtelijke Raad’ die de rechters accrediteert, daadwerkelijk het maatschappelijk vertrouwen weet uit te drukken, dient ook een recall-procedure te worden voorzien. De burgers dienen de mogelijkheid te hebben om een rechter, die niet of niet langer het algemeen vertrouwen geniet, uit zijn ambt te zetten. In de mate dat de ‘Gerechtelijke Raad’ zijn werk goed doet, zal hij over een zodanig moreel aanzien beschikken dat het advies van deze Raad aan de burgers ook beslissend is voor de uitkomst van een recall-procedure.

Murray Rothbard: een libertarisch alternatief

Ook klassieke libertaire denkers hebben herhaaldelijk gepleit voor een scheiding tussen staat en rechtspraak. Murray Rothbard bijvoorbeeld, heeft in diverse geschriften de privatisering van politie en gerecht doordacht. In zijn klassieker “For a New Liberty. The Libertarian Manifesto” Collier Macmillan Publishers (1973, 1978) is hieraan een heel hoofdstuk gewijd.

Rothbard begint zijn betoog met de overweging, dat politiebescherming en veiligheid beschouwd moeten worden als economische diensten, die niet we-zenlijk verschillen van bijvoorbeeld verzekeringsactiviteiten of voedsel-productie. Dit idee werd voor het eerst gelanceerd door de Belgische eco-noom Gustave de Molinari (Luik 1819- Adinkerke 1912) in zijn werk “De la production de la sécurité,” in Journal des Economistes (Feb, 1849), pp. 277-90
http://www.institutmolinari.org/molinari.htm

Er is inderdaad geen enkele fundamentele reden te bedenken waarom de staat deze dienst zou moeten verzekeren. De staat beschikt voor de politionele activiteiten over een beperkt budget. Deze schaarse middelen moeten zo goed mogelijk ingezet worden om de veiligheidsbehoeften van de burgers te dekken. Maar de staat ontbeert, juist omdat zijn politie over een monopoliepositie beschikt, de middelen om die behoeften vast te stellen. In de realiteit moet de politie steeds keuzes maken. In abstracto dient de politie voor iedereen veiligheid te verzekeren, en de naleving van alle wetten te verzekeren. In concreto is dit onmogelijk: er moeten prioriteiten worden gesteld. Een vrije markt laat toe om vast te stellen welke prioriteiten voor de burgers gelden. Zonder vrije markt, en met een genationaliseerde politie, is zo’n vaststelling onmogelijk. De politie krijgt haar prioriteiten dan opgelegd door de politieke kaste. Sommige misdrijven zullen weinig of niet worden vervolgd, terwijl andere overtredingen hoge prioriteit zullen krijgen. Door de burgers te ontwapenen, en aan de staat een geweld- en wapenmonopolie toe te kennen, verhoogt men bovendien aanzienlijk de onveiligheid. Men creëert immers een situatie waarbij rovers en politici over wapens beschikken, en Jan met de Pet weerloos achterblijft.

Bij het idee van een geprivatiseerde veiligheidszorg duiken direct geconditioneerde reflexen op. Zullen zo’n private politiemaatschappijen niet elkaar gaan bevechten?

Een bijzonder probleem duikt op, wanneer de ene politionele onderneming intervenieert ten voordele van een niet-aangeslotene. Men kan niet aannemen dat een politiedienst die toevallig hulp kan verlenen aan een niet-aangeslotene, dit niet doet omdat de betrokkene geen lid is van de betreffende politiedienst. Rothbard schrijft hierover: “...it is scarcely conceivable that private police companies would not cultivate goodwill by making it a policy to give free aid to victims in emergency situations and perhaps ask the rescued victim for a voluntary donation afterward”. In feite tonen dit soort mogelijke situaties aan, niet dat politie moet genationaliseerd worden, maar wel dat er vormen van (door Steiner bepleite) associatie nodig zijn binnen zo’n sector. ‘Associaties’ komen tot stand als een netwerk van contracten tussen bedrijven onderling en tussen bedrijven en consumenten, met als doel om de productievoorwaarden en de behoeften-bevrediging te optimaliseren (4). Dit soort associaties zijn bijvoorbeeld ook nodig wanneer men andere activiteiten, zoals wegenaanleg en –onderhoud, aan de staat wil onttrekken.

Rothbard wijst op de bijzondere situatie die ontstaat, wanneer twee burgers in een onderling conflict zijn betrokken, allebei de schuld bij de ander leggen en beiden hun politionele onderneming oproepen voor bescherming. In zo’n geval (dat zich trouwens ook kan voordoen bij een genationaliseerde veiligheidsdienst) is in elk geval rechtspraak nodig. Rothbard gebruikt deze situatie als opstapje om de privatisering van de rechtspraak te behandelen:

“...two neighboring home owners get into a fight, each accuses the other of initiating assault or violence, and each calls on his own police company, should they happen to subscribe to different companies. What then? Again, it would be pointless and economically as well as physically destructive for the two police companies to start shooting it out. Instead, every police company, to remain in business at all, would announce as a vital part of its service, the use of private courts or arbitrators to decide who is in the wrong”.

Hier hebben we dus een voorbeeld van noodzakelijke associatie, ditmaal tussen veiligheidsondernemingen en rechtspraaksfirma’s. Rothbard verwerpt ook een genationaliseerde rechtspraak als onefficiënt en onbetrouwbaar: “...the monopoly courts of government are subject to the same grievous problems, inefficiencies, and contempt for the consumer as any other government operation. We all know that judges, for example, are not selected according to their wisdom, probity, or efficiency in serving the consumer but are political hacks chosen by the political process”. Net als Rudolf Steiner ziet ook Murray Rothbard een fundamenteel probleem in het feit, dat wij onze rechters niet individueel kunnen aanduiden: “The aggrieved citizen of Deep Falls, Wyoming, must be governed by the local Wyoming court or not at all. In a libertarian society, there would be many courts, many judges to whom he could turn”.

Opvallend is, dat volgens Rothbard een aanklacht moet behandeld worden door de rechter van de aanklager: ”Going to the plaintiff’s court is the rational libertarian procedure (...), since the victim or plaintiff is the one who is aggrieved, and who naturally takes the case to his own court” (p.229). Rothbards argument houdt voor zover ik kan zien geen steek, want het berust op de veronderstelling dat de aangeklaagde inderdaad schuldig is (herlees het citaat hierboven!), terwijl het juist de rechter is die moet nagaan of er sprake is van schuld. Aanklachten kunnen ook ten onrechte worden ingediend, en beschuldigingen kunnen vals zijn. Ten allen tijde dient het principe van het vermoeden van onschuld overeind te blijven. Het voorstel van Steiner, om de zaak voor te leggen aan de rechter van de beklaagde (die evenwel moet geaccrediteerd zijn) lijkt mij veel billijker.

Ik ga hier niet verder in op andere kwesties, zoals bijvoorbeeld de kwestie van het beroep, bijzondere rechtbanken enz. Al deze vraagstukken kunnen op uiteenlopende manieren worden opgelost, zonder dat de staat tussenkomt en zonder dat het vertrouwensprincipe wordt losgelaten. Het essentiële punt is, dat wij het waanbeeld van ons afschudden dat het vraagstuk van de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht in de huidige particratische regimes in principe is opgelost. Dat is absoluut niet het geval. Vele rechters zijn als individu correct en in menselijke zin eerbiedwaardig, maar zij zijn dit ondanks en niet dankzij de structuur waarbinnen zij functioneren. Zolang er geen radicale scheiding komt tussen staat en rechtspraak, en zolang rechters ons door de heersende kaste worden opgedrongen, zal het gerecht al te gebrekkig blijven functioneren en zal het niet het vertrouwen krijgen van het merendeel der burgers.


Noten

(1) Over het algemeen pleit Steiner voor de vervanging van de eenheidsstaat door drie naast elkaar functionerende organismen, die ieder een eigen levensdomein bestrijken en volgens eigen principes zijn georganiseerd. De staat dient enerzijds democratisch te worden, maar anderzijds moet ook het bereik waarover die staat bevoegd is drastisch worden ingeperkt. Enerzijds dient van de staat alles zich af te scheiden, wat als economische activiteit kan worden beschouwd. Anderzijds moet ook het ‘geestesleven’ (de ‘geistige Organization’) zich van de staat afsnoeren.

Het geestesleven omschrijft Steiner aldus: “...alles dasjenige, was beruht auf der natürlichen Begabung des einzelnen menschlichen Individuums, was hineinkommen muß in den sozialen Organismus auf Grundlage dieser natürlichen, sowohl der geistigen wie der physischen Begabung des einzelnen menschlichen Individuums” (p.63). Alle maatschappelijke activiteiten die gebaseerd zijn op individuele begaafdheden horen thuis in het geestesleven. Het onderwijs is een voorbeeld. Het gaat hier in wezen om een wisselwerking tussen een leraar en een leerling, ieder met een welbepaald stel talenten en tekortkomingen, die in een specifieke relatie staan tot elkaar. De staat heeft hiermee niets te maken. Waarom niet? Omdat het recht zich per definitie enkel kan bezighouden met aangelegenheden die niet afhangen van individuele aanleg en bekwaamheid. Een verkeersreglement bijvoorbeeld is door zijn aard zelf een aangelegenheid voor de rechtsstaat. Je mag niet in meer of mindere mate door een rood licht rijden in functie van je bekwaamheden en talenten. Waarom niet? Dat volgt uit de aard van de zaak zelf: een verkeersreglement is nodig, en kan maar werken indien het voor iedereen geldt, zonder uitzondering. Rechtspraak heeft niet dit karakter. Rechtspraak is gebaseerd op de reeds gegeven wet, maar de rechter voegt hieraan het geïndividualiseerde element toe dat nodig is om tot een zo goed mogelijke uitspraak te komen. Hij moet niet een algemene wet maken, maar die wet toepassen in een concreet geval, met concrete mensen. Dat kan maar indien er tussen de geoordeelde en de rechter een soort vertrouwensband bestaat, net zoals onderwijs maar kan plaatsvinden, indien er een soort vertrouwensband voorhanden is tussen leraar en leerling. En vertrouwen kan slechts in vrijheid gegeven worden. Daarom moet er vrijheid zijn in het onderwijs, maar ook in de rechtspraak.

(2) Hoe geraakt iemand aan de slag in het geestesleven? Steiner schrijft hierover: “Auf dem Gebiet des Geisteslebens wird die Möglichkeit entstehen, daß dessen Hervorbringer von den Erträgnissen ihrer Leistungen auch leben. Was jemand für sich im Gebiete des Geisteslebens treibt, wird seine engste Privatsache bleiben; was jemand für den sozialen Organismus zu leisten vermag, wird mit der freien Entschädigung derer rechnen können, denen das Geistesgut Bedürfnis ist. Wer durch solche Entschädigung innerhalb der Geistersorganization das nicht finden kann, was er braucht, wird übergehen müssen zum Gebiet des politischen Staates oder des Wirtschaftlebens” (p.86). Wie op het vlak van het geestesleven een initiatief neemt moet hiervoor aan niemand verantwoording afleggen. Indien iemand bijvoorbeeld een schoolinitiatief neemt, dan is dat zijn privé-zaak, en niemand heeft zich met dit initiatief te bemoeien. Maar anderzijds dient ook niemand op te draaien voor dit schoolinitiatief, tenzij de geïnteresseerden die bereid zijn om te betalen voor de aangeboden onderwijsdienst. Indien er te weinig belangstelling bestaat voor het onderwijsinitiatief, dan moeten de initiatiefnemers proberen om op een andere manier aan de kost te komen. Aldus Steiner.

Volgens Steiner dient het Geestesleven, net zoals het rechtsleven en het economisch leven, een vorm van centralisatie te vertonen: “Die drei Glieder sollen nicht in einer abstrakten, theoretischen Reichstag- oder sonstigen Einheit zusammengefügt und zentralisiert sein. Sie sollen lebendige Wirklichkeit sein. Ein jedes der drei sozialen Glieder soll in sich zentralisiert sein...” (p.88).

Deze ‘centralisering’ betekent niet dat er een soort parlement in het geestesleven ontstaat. Wat dan wel bedoeld wordt, kan men zich gemakkelijk voorstellen. Neem bijvoorbeeld het onderwijs. Het is duidelijk dat binnen het geheel van vrije onderwijsinitiatieven afspraken moeten bestaan. Gaan we algemeen geldende diploma’s invoeren of niet? Wat wordt je geacht te kennen op het ogenblik, dat je bijvoorbeeld geneeskunde gaat studeren.? Dat soort vragen kunnen niet door de individuele onderwijsverstrekker beantwoord worden. Ze kunnen ook niet beantwoord worden door de politiek of door het economisch leven (want die gaan dan hun eigen doelstellingen opleggen aan het onderwijs). Het zijn de mensen die zelf actief in het onderwijs staan, en die dus weten waarover ze praten, die dergelijke vragen moeten beantwoorden, en daarvoor een aparte organisatievorm op poten moeten zetten. Een voorbeeld is de schaakwereld. Niemand kan iemand beletten om zich te bekwamen in het schaken, of om een schaaktoernooi te organiseren. Maar bepaalde zaken dienen in onderling overleg te worden bepaald. Gaan we bijvoorbeeld een wijziging aanbrengen aan de schaakregels? Hoe organiseren we het wereldkampioenschap? Om dergelijke vragen, die voor het algemeen schaakbedrijf essentieel zijn, bevredigend te kunnen beantwoorden, is een overkoepelend overleg nodig. Schakers sluiten zich dus aaneen in bonden, die zelf weer verenigd zijn in een wereldbond. Die wereldbond heeft niet het karakter van een rechtstaat. Indien er veel mensen ontevreden zijn met het reilen en zeilen in de schaakbond, dan kunnen ze een concurrerende bond oprichten (dit is in de schaakwereld ook gebeurd). Anderzijds kan de schaakbond lastposten ook buiten trappen. Dit is essentieel: in het geestesleven bestaat, in een menswaardige staat, het volle recht op secessie en discriminatie. De lastposten hebben evenwel ook het recht, om een alternatieve schaakbond op te richten. Indien hun grieven en bezwaren tegen de bestaande bond terecht zijn, kunnen ze erin slagen om de gevestigde bond te overvleugelen.

Op dezelfde manier kan ook het onderwijsveld, het theaterwezen enz. zichzelf organiseren, in de mate dat dit zakelijk is vereist. Mensen die in de onderwijswereld succesvolle initiatieven nemen, kunnen een onderwijsraad oprichten om de noodzakelijke afspraken te maken op onderwijsdomein. Hetzelfde kan bijvoorbeeld gebeuren voor het theaterwezen, de pers enz. Er kan ook een globale raad komen om de noodzakelijke afspraken te maken die het hele veld van het geestesleven bestrijken. De rechtstaat hoeft op dit domein geen initiatief te nemen, maar moet zich integendeel zorgvuldig van iedere interventie onthouden. De raden ontstaan op initiatief van diegenen die in het geestesleven op één of ander domein actief zijn.

Ook de financiering van het geestesleven gebeurt door de geïnteresseerden en de staat mag geen belastingsgeld gebruiken om een ‘cultuurbeleid’ te voeren. Het cultuurleven is in een vrije samenleving zijn eigen ‘beleid’. Iemand die een initiatief neemt dat geen succes kent, onderwijs aanbiedt waarnaar geen vraag bestaat of theaterproducties uitbrengt die geen publiek lokken, kan geen beroep doen op staatssubsidies om in de vaart te blijven.

Zo’n vrij geestesleven berust op vertrouwen. Mensen gaan in op een aanbod omdat ze vertrouwen hebben in de kwaliteit van het aanbod. Vertrouwen vertoont twee fundamentele kenmerken. Het is individueel en het komt in vrijheid tot stand. Het is niet omdat A vertrouwen heeft in de kwaliteit van leraar X, dat B ook diezelfde leraar moet vertrouwen. Het vertrouwen kan zich alleen individueel uitdrukken. Dit is geen subjectieve kwestie, want de onderwijssituatie die tussen A en X ontstaat zal ook een andere zijn dan de onderwijssituatie tussen B en X. Het is best mogelijk dat X wel de ideale leraar is voor A doch niet voor B. Om het vertrouwen individueel tot uitdrukking te laten komen moeten diegenen die op een geestelijk aanbod ingaan vrij en individueel kunnen kiezen, en dit gebeurt door vrij en individueel de initiatieven van hun voorkeur te financieren. Een initiatief in het geestesleven dat te weinig vertrouwen opwekt heeft geen bestaansrecht.

(3) Hoe wordt zo’n rechtspraaksysteem betaald? Steiner stelt dat mensen die in het geestesleven actief zijn, evengoed ondernemers zijn als diegenen die niet-persoonsgebon-den goederen of diensten produceren voor de vrije markt. “Die Persönlichkeiten, die das geistige Leben tragen, müssen aber auch leben. Deshalb werden sie sich gliedern in wirtschafltiche Organisationen. Und es wird kein Unterschied sein, ob eine solche Organisation, sagen wir, aus Lehrer oder Musiker bestehen wird oder us Schustern oder Schneidern” (GA 337a, p.226). Rechters dienen dus op één of andere manier betaald te worden via de mensen, die hen hebben opgegeven als vertrouwenspersoon. Er zijn natuurlijk heel wat modaliteiten denkbaar om dit concreet te regelen. In elk geval dienen de rechters niet door de staat betaald te worden. Binnen de democratische staat kunnen wel de modaliteiten bepaald worden waarbinnen de rechtspraak geschied. De burgers kunnen bijvoorbeeld geschikte ‘term limits’ opleggen aan rechters (wat Steiner aanraadde).

(4) Steiner lichtte de betekenis van associaties als volgt toe: “”Der Sinn dieser Assoziationen soll sein, daß sich zunächst verbinden Berufskreise, die irgendwie verwandt sind, die sachlich zusammenarbeiten müssen, die vollständig frei und selbständig, ohne irgendwelchen staatlichen Verwaltungen zu unterstehen, ihre Wirtschaft besorgen, daß sich die zusammenfinden. Und dann sollen sich diese Assoziationen von Berufskreisen wiederum assoziieren mit den entsprechenden Konsumenten, so daß das, was als Wechselverkehr eintritt erstens zwischen den verwandten Berufskreisen, dann aber auch zwischen den Produzenten- und Konsumentenkreisen, wiederum in Assoziationen zusammengeschlossen ist. Es soll an die Stelle der heutigen Wirtschaftsverwaltung desjenige treten, was sich durch den freien Verkehr der wirtschaftlichen Assoziationen ergibt” (GA 337a, p.142 – 03-03-1920).